Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






CALL-дың әдістемелері, программалау құралдары, мақсаттары мен міндеттері.






Кө п жылдар бойы CALL практикалық программасы Коппьютерлік тіл оқ ытудың ең ауқ ымды орнына ие. Бұ л программа лексика немесе грамматиканың дискреттілігінде негізделген.

Тілдерді оқ ыту ә дістемесінде компьютерді оқ у қ ұ ралы ретінде қ олдану мә селесі ә діскерлердің назарынан тыс қ алғ ан емес. Ө йткені бұ л - уақ ыт ө зі талап етіп отырғ ан ө зекті мә селелердің бірі.

Тілді ө зге тілде дә рісханада ү йретуде арналғ ан электронды оқ улық тарды жасауда осы бағ дарламаларды кешенді қ олдануғ а да болады. Бұ лардың бір-бірімен ү йлесімді одақ қ ұ рулары ү шін ә дістемелік, дидактикалық, психологиялық аспектілер жан-жақ ты сипатталуы тиіс. Ғ ылыми ә дебиеттерде компьютерлік технологиялар арқ ылы жасалғ ан оқ ыту бағ дарламаларының жалпылама ұ станымдары да беріледі.

Оқ ыту бағ дарламаларының мазмұ нының ғ ылымилық ұ станымы. Бұ л ұ станым бойынша мә ліметтердің дә лдігінің ғ ылымилығ ы ескеріледі. Ғ ылымилық оқ ыту бағ дарламаларын қ олдануда ғ ылыми-зерттеу ә дістерінің болуын қ амтамасыз етеді.

Оқ ыту бағ дарламаларының материалдарының, ә діс-тә сілдерінің білім алушының дең гейіне сә йкес келу ұ станымы. Бұ л ұ сынар бағ дарлама тапсырмаларының бұ рын алғ ан білімділік, іскерлік, дағ дыларғ а сә йкес келу, келмеу тұ старын ескерумен сипатталады. Ол компьютерлік тестілеу арқ ылы тексеріледі. Тестілеу нә тижелері бағ дарлама кезендерін жү ргізу, тапсырмалардың студенттің жеке ерекшелгін ескеруге бағ ытталуын, берілер ақ параттың қ абылдануын диагностикалауғ а жағ дай жасайды.

Жү йелік ұ станымы белгілі бір сала бойынша білім, дағ ды, іскерлікті мең гертуде материалдың жү йелі қ ұ рылуын талап етеді.

Соң ғ ы жылдары тілді окыту ү щін кө птеген компьютерлік бағ дарламалар қ ұ растырылып жатыр. Компьютерлік оқ ыту бағ дарламаларының қ азіргі кездегі қ олданысына қ арай бірнеше тү рге бө луге болады:

— - Қ олданбалы компьютерлік бағ дарламалар. Бұ л бағ дарламалар мақ саты - оқ у ү рдісіндегі ақ паратты ұ сыну арқ ылы білім алушының ө з жеке қ абілетіне қ арай бейімі бір білімділік пен дағ дыны қ алыптастыру.

— - Жаттық тырушы компьютерлік бағ дарламалар. Олар бұ рынғ ы материалды қ айталау немесе материалды бекіту ү шін қ олданылады.

— - Тестік диагностикалық материалдар. Олардың мақ саты - білім, дағ ды, іскерлікті бағ алау. Білімділіктің, зияткерліктің дең гейін айқ ындау.

— - Ақ параттық -іздестіру бағ дарламалары. Олар қ олданушығ а қ ажет ақ паратты таң дауғ а жә не оны анық тауғ а бағ ытталады.

— - Ойын арқ ылы оқ у бағ дарламалары. Білім алуда жағ даяттарды ойын тү рінде ұ сыну арқ ылы, дұ рыс шешім, ә рекетті таң дауғ а ү йрететін бағ дарламалар.

— - Аудармашы-сө здік бағ дарламалар. Олар тек сө здерді аудару ғ ана емес, сө з тіркестері, мә тіндерді аударуғ а арналғ ан бағ дарламалар.

Оқ ыту ақ паратының нысандарының, ү ң дерістерінің, қ ұ былыстарының компьютерлік графика, мультимедия технологиясымен бейнелеу ұ станымы бағ дарламада кері байланыстардың орнатылуын қ амтамасыз етеді.

Білім алудағ ы ізбеттіліктің, саналылық тың жә не белсенділіктің ескерілу ұ станымына сә йкес оқ ыту ақ паратын мең герудегі студенттердің ө здігінен ә рекет етуі жү зеге асырылады. Белсенділікті білім алушылардың монитордағ ы жағ дайды ө здері реттеу, материалдардың бірнеше нұ сқ ада берілу, оқ ыту мотивациясын жең іл ә зілмен, жағ ымды ә уенмен, т.б. безендіру арқ ылы арттыру мү мкіндігі қ арастырылады.

Компьютердің білім беру қ ұ ралы ретінде кең таралуының негізгі алғ ышарттарын ғ алымдар тө мендегідей саралайды:

1. Компьютер шексіз ақ парат ә леміне енуге жә не ақ паратты жү йелі тү рде талдап, сараптауғ а мү мкіндік береді. Ақ паратты алудағ ы жоғ ары жылдамдық адамның ақ параттық мә дениетінің ү немі ө суіне жағ дай жасайды.

2. Компьютер адамның зерттеу-танымдық ә рекетінің ә мбебап қ ұ ралы ретінде ерекшеленеді.

3. Ө зге қ ұ ралдардан компьютердің ерекшелігі - оның қ атысымдық қ ұ рал бола білуі. Яғ ни, білімгер ол арқ ылы қ атысымның барлық тү рлерін жү зеғ е асыра алады. Бұ л мә тіндерді оқ у, сұ қ бат жасау, жазу, тың дау ә рекеттері. Тіл ү йренуде бұ л мү мкіншіліктер ең маң ызды болмақ.

4. Қ ұ рал білімгерлерге ө з ә рекеттерінің нә тежиесін айқ ын кө рсете алады. Білім алуда дұ рыс шешім жасай білуге деғ ен студенттің ө зіндік тә сілін, стратегиясын қ алыптастырады.

5. Компьютердің кө мегімен жаттығ улардың кешенді тү рлерін аз уақ ытта орындау мү мкіншілігі туындайды.

Бұ л қ ұ рал білімгерлердің дербестігін дамытып, олардың жеке қ абілетін ескеру арқ ылы тапсырмаларды ұ сынуғ а жағ дай жасайды.

 

Қ азіргі кезде, компьютер адам ө мірінің барлық дерлік қ ырларына ә серін тигізді. Ақ параттық технологиялардың дамуы компьютердің оқ у процессінде қ олдануына қ ажеттілік туғ ызды. Компьютер оқ у процессін, тіл ү йренудегідей, жең ілдетуге септігін тигізеді.

Жылдар бойы шетел тілі ұ стаздары компьютерді қ осымша жаттығ улар дайындау ү шін қ олданғ ан. Соң ғ ы жылдары, компьютерлік технологиялардың ө рлеп, алғ а басуы, ұ стаздардың оғ ан деген кө зқ арастарын ө згертіп, оны кү нделікті шет тілін ү йренудің қ ұ нды бө лігі ретінде санай бастады. Иновацияллық бағ дарламалық жасақ тамалар, авторлық мү мкіндіктер, компакт диск технологиясы, кү рделі компьютерлік желілер ұ стаздарды мә дениет, грамматика жә не сыныптағ ы тілді қ олдануды байланыстыру ә дістерімен қ амтамасыз етіп, оқ ушыларғ а тіл жә не сол тілді сө йлейтін халық тың мә дениеті туралы аудио, кө рнекі жә не мә тіндік информацияны береді.

 

53. PRAAT doing phonetics by computer. Практикалық қ олданысы жә не нә тижелері.

Эксперименталды фонетика -табиғ и тілдерді зерттеудегі инструменталды

ә діс-тә сілдердің жиынтығ ы. Қ азіргі уақ ытта эксперименталды фонетика келесідей

тараптардың зерттеу нұ сқ аларын ө зара сабақ тастыра отырып даму жолына тү скен

ғ ылым ретінде қ арастырылады: акустика мен психоакустика, информатика,

когнитивті психология, тү р- ә лпетті тану, жасанды интеллект жә не т.б. Осығ ан қ арай,

дауыс шығ ару мен естудің кө птеген аспектілері адамның есту мү шесі мен кө ру мү шесіне қ ол жетімсіз болғ андық тан, осы бағ ыттардағ ы зерттеулер компьютерлік программалар мен тү рлі ө зге қ ұ ралдардың арқ асында жү зеге асырылады.

Эксперименталды фонетикада қ олданылатын компьютерлік программалар

WIN CECIL, PRAAT, SPEECH ANALYZER.

PRAAT (doing phonetics by computer) компьютерлік бағ дарламасы Нидерланың

Амстердам қ аласындағ ы фонетикалық зерттеу университетінде профессор

Пол Боерс пен Дэвид Вининктің бастауымен 2009 жылы ойлап шығ арылғ ан.

 

Сонымен, PRAAT дегеніміз-фонетисттерге сө зді ө ң деу, талдау жә не ө зара ұ штастыру кезінде кө мекші қ ұ рал қ ызметін атқ ару мақ сатында ойлап табылғ ан программа. Ол айтылғ ан сө зді бақ ылап, оны басқ ара алады, мұ нымен қ оса статья мен тезистерге жоғ ары сапалы иллюстрация жасау қ ызметін атқ арады. WAV, AIFF, FLAC жә не т.б. форматтағ ы аудиофайлдарды ө ң деуден ө ткізеді.

PRAAT компьютерлік программасы ө зге де программаларда

еркін қ олданысқ а тү се алады. Фонетисттер оны белгілі бір сө зді

тың дау кезіндегі тә жірибелерде, мә селен идентификациялау тесттерінде немесе айырмашылық тарды талдау кезінде қ олданады. Бұ л программа ө з алдына математикалық жә не фонетикалық символдарды кіріктіредужә не ENCAPSULATED POSTSCRIPT файлдарын ұ штастыруғ а кө мектеседі,

ал бұ л оның докторлық диссертация мен мақ ала жазудағ ы қ ажеттілігін айқ ындай тү седі. Бұ ғ ан қ оса, программа қ арапайым программалық тілімен жә не ө зге де компьютерлік программалармен қ атар жұ мыс

істей алатындығ ымен ерекшеленеді.

Айтылғ ан сө здің дұ рыстығ ын немесе оны ө зге сө з ырғ ақ тарымен ө зара салыстыру ү шін алдымен зерттеуші келесі іс-қ имылдарды жасауы қ ажет:

Тә жірибеде қ олданылатын материалдардың тізімін жасау;

Дауыстық файлдарды жазып, компьютерге сақ тау;

Тә жірибеде қ олданылатын ү ндік сипаттағ ы ырғ ақ тарды қ айталаумен жазу;

Ә рбір айтылғ ан сө зді жеке-жекелей қ арастырып ө ту: тың дау мен бір рет шолу жасап ө ту;

Ә рбір айтылғ ан сө зді сегменттеу: ә р файлда буындардың шекарасын бө ліп кө рсету мен ә рбір буынды интонациялық контур кө рсетілген суретке тіркеп қ ою;

Жауап қ ағ аздарын жасау мен жауап матрицаларын кез келген ү рде орналастыру;

Ырғ ақ тың басы мен соң ы арасындағ ы интервалдың ө лшемін анық тау, яғ ни ә р буынның арасындағ ы қ ашық тық ты анық тау мен оны айтудағ ы ұ зақ тық ты белгілеу;

фонетикалық корреляталарды сипаттау(интенсивтілік, ұ зақ тық, ырғ ақ тың қ озғ алысы)

Компьютерлік оқ ыту бағ дарламаларының қ азіргі кездегі қ олданысына қ арай бірнеше тү рге бө луге болады:

 

Қ олданбалы компьютерлік бағ дарламалар. Бұ л бағ дарламалар мақ саты - оқ у ү рдісіндегі ақ паратты ұ сыну арқ ылы білім алушының ө з жеке қ абілетіне қ арай бейімі бір білімділік пен дағ дыны қ алыптастыру.

 

Акустикалық бағ дарламалар. Фонетикалық элементтерді естей отырып, оларды дұ рыс айта білуге жаттық тырады.

 

- Жаттық тырушы компьютерлік бағ дарламалар. Олар бұ рынғ ы материалды қ айталау немесе материалды бекіту ү шін қ олданылады.

 

- Тестік диагностикалық материалдар. Олардың мақ саты - білім, дағ ды, іскерлікті бағ алау. Білімділіктің, зияткерліктің дең гейін айқ ындау.

 

- Ақ параттық -іздестіру бағ дарламалары. Олар қ олданушығ а қ ажет ақ паратты таң дауғ а жә не оны анық тауғ а бағ ытталады.

 

- Ойын арқ ылы оқ у бағ дарламалары. Білім алуда жағ даяттарды ойын тү рінде ұ сыну арқ ылы, дұ рыс шешім, ә рекетті таң дауғ а ү йрететін бағ дарламалар.

 

Аудармашы-сө здік бағ дарламалар. Олар тек сө здерді аудару ғ ана емес, сө з тіркестері, мә тіндерді аударуғ а арналғ ан бағ дарламалар.

 

Логикалық нысанғ а бағ ытталғ ан бағ дарламалар. Ойлау қ абілетін жаттық тыруғ а арнайы ойлап табылғ ан бағ дарлама.

 

54. WinCecil – программа для просмотра записи речи и составления спектрограмм. Предел записи речи составляет 3 секунды. Модернизированная версия называется Speech Analyzer, которая является свободным и профессиональным инструментом, который показывает различные графические изображения речи и звукозаписей. Это позволит вам выполнять фонетический анализ записей человеческого голоса (полный со спектрограммами, спектральным анализом, и т.д.), и этнологические изучения звукозаписей. Программа может показать вам до шести графических изображений того же самого звука или группу звуков в одном единственном экране, таким образом облегчающем для вас выполнять все виды сравнительного анализа. Все доступные графики могут быть полностью настроены, чтобы приспособить ваше предпочтение.

56.Win Cecil, Gold Wave программаларын жеке ғ ылыми зерттеу жұ мыста практикалық тұ рғ ыда қ олдану. Win Cecil бағ дарламасы:

- Енгізу, ө ң деу жә не дыбыстық сигналдарды зерттеуі ү шін арналғ ан;

- Компьютер интонограммалары арқ ылы синтагмалар жә не сө йлемдердің негізгі акустикалық сипаттамалары туралы ақ паратты алуғ а болады.

- Бұ л бағ дарлама сө здің жазуын қ арап шығ у жә не спентограммаларын қ ұ растыру ү шін қ олданылады.

- Бағ дарлама сө з ү шін салыстырмалы талдаудың барлық ө ң дерін орындауғ а, қ орыта келгенде дыбысты алты график тү рінде суреттелетін жә не дыбыстаудың тобын жалғ ыз-ақ кө рсетеді.

- Бұ л қ ол жететін кестелер сө здің жоғ ары бағ алауың ыз ү шін ың ғ айлы жә не толық.

Win Cecil бағ дарламасы дыбыс шығ атын сө здің акустикалық жә не талдауы талданатын сигналдың ең жоғ ары ұ зақ тығ ының 13 секундт уақ ытында жасауғ а арналғ ан.

 

 

44, 47, 55 jok

 






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.