КӨЛІКТІК ТАРИФТЕР

Тарифтер - кө ліктік қ ызмет кө рсету ү шін кіріс ақ ы тө лемі алынатын ставкалар жү йесі. Тарифтер кө ліктің кірістерін қ ұ райды жә не осығ ан қ оса тауарлық қ ызмет кө рсетулерді тұ тынушының кө ліктік шығ ындары болып табылады.

Тарифтік ставка Т=с (1+r/100) формуласы бойынша анық талады, мұ ндағ ы с-ш.б. –тегі тасымалдың ө зіндік қ ұ ны; r-пойыздағ ы табыс.

Кө лікте келесідей тарифтер тү рлері қ олданылады:

1. Автомобиль кө лігі:

· кесімді

· ақ ылы авто – тонно/сағ шарттарында

· жү к кө лігін уақ ытша пайдалану ү шін

· километрлік есеп бойынша

· жылжымалы қ ұ рамның екі аралығ ы ү шін

· келісілген тарифтер.

2. Темір жол кө лігі:

· жалпы тарифтер

· ерекше тарифтер

· жең ілдік тарифтер

· жергілікті тарифтер

3. Тең із кө лігі:

· тұ рақ ты тізбектегі тарифтер бойынша

· тұ рақ ты емес тізбектегі фрахтылық ставка бойынша

4. Ө зен кө лігі:

· тарифтер пароход шаруашылығ ымен дербес анық талады.

Тізбектік тарифтің ставкаалары жү к тү ріне, тиеу, тү сіру пунктіне байланысты дифференциаланады.

Жү к тү ріне байланысты тарифті тұ рғ ызудың 3 формасы болады.

1- форма - класты тарифтер. Берілген жү йелерде ә р класс ү шін ө зінің ставкасы бектілетін, класстың нө мірі ә р жү к бойынша тарифтік номенкулатурада кө рсетілетін тарифтік шкала келтіріледі.

2- форма - баптық тарифтер, яғ ни бап алфавиттік тізімде жү ктің ә р атауына қ арсы (жү ктің ү лкен номенкулатурасы ың ғ айлы) тікелей кө рсетіледі.

3- форма - аралас. Негізгі жү ктер ү шін баптық, ал қ алғ андары ү шін- класты тариф кө рсетілген кезде.

Ставкалардың дең гейі келесі факторларғ а байланысты:

1 Тең дікке:

· жү ктің кө ліктік сипаттамасына (меншіктік тиеу кө лемі – )

· тиеу, тү сіру уақ ытына

· жү ктің сақ талмауымен жә не кеменің қ ауіпсіздігімен байланысты тасымалдаушының шығ ындарын жә не қ ауіпін ескереді.

Егер мешіктік тиеу кө лем () болса, онда жү к жең іл тариф -қ а беріледі.

Егер () 1 болса. Онда жү к ауыр жә не тариф 1 т-ғ а беріледі.

Тиеу. Тү сіру уақ ыты жү к тү рі жә не орама тү рі бойынша ставкаларды дифференциялдау жолымен ескеріледі (егер жү к трудоемкий – ставка ө седі).

Ұ рлауғ а душар болғ ан ерекше бағ алы жү ктер ү шін ставка жү ктің сақ тандыру қ ұ нынан пайызбен бекітілуі мү мкін.

2. Жү к жө нелтушінің тө лем қ абілеттілігене:

Жү к жө нелтушінің тө лем қ абілеттілігінің принціпі – бұ л жү кжө нелтушінің жоғ алту қ ауіпінсіз желі қ амтамасыздандыра алатын максималды ставка.

3. Мемлекеттің, порттың, жү к иеленушінің жү к ағ ымын немесе жү ктердің назарын аударуды қ арастырудағ ы қ ызығ ушылық.

Тиеу жә не тү сіру порттарына байланысты тарифтерді дифференциациялау. Конференциалды желілердің (конференция сө зінен шық қ ан) барлық порттары екі типке бө лінеді:

· Базисті порттар - аутпорттар (кіруі белгіленгеннен артық емес жү ктің кө лемі кезінде қ арастырылғ ан). Аутпортқ а (out-port) кіру ставкасы кеме иеленушілердің қ осымша шығ ындарын компенсцияланатындай етіп бекітіледі.

Тарифті қ олдану шарттары:

· Ә рдайым жү к салмағ ын немесе кө лемін анық тау ережелері (нетто немесе брутто жә не т.б.салмағ ын анық тау тә сілі) келісіледі.

· Базисті ставкаларғ а ү стемелер (жү ктің ү зындығ ы ү шін; ө ртке қ ауіпті жү ктерді тасымалдау ү шін; тариф валютасының курсы жә не бункер бағ асының, яғ ни отынның ө згеруін ескеретін коэффициенттер бекітіледі).

· Тарифтің дең гейі тасымалдау жә не кә дімгі портты қ ызмет кө рсету ү шін бекітілген, ережеге сай ставкағ а не жататыны жә не қ осымша қ ызмет кө рсету ү шін ақ ы жү йелері қ андай екені кө рсетіледі.

Стандартты сызық тық тарифке (ССТ) жататындар:

· тасымалдаушы қ оймасына жү кті қ абылдау ақ ысы

· белгілі уақ ыт ішіндегі сақ тау

· кемсге тиеу

· кә дімгі сеперациямен кемеге қ ою

· тасымалдау

· кемеден шығ ару

· шектелген уақ ыт ішіндегі қ оймағ а сақ тау

· алушығ а жү кті тапсыру

Сызық тық тең із катынасындағ ы стивидорлық жұ мыстар

Сызық тық кеме жү ру тасымалында стивидорлық шығ ындар толық немесе жарым-жартылай тө ленеді. Тиеу-тү сіру жұ мыстарын орындау ү шін сызық тық компания жұ мыстарды орындау тә ртібі, жұ мыстар тізімі, олардың дең гейі, қ ұ қ ық тары жә не жақ тар міндеттері кө рсетілетін стивидорлық компаниямен келісім жасасады.

Тарифтік ставкалардың дең гейі жұ мыстардың қ иындығ ына қ арай бекітіледі жә не қ аптың тү рін, жү ктік орынның габаритін, тасымалдау тә сілін ескереді.

Егер меншіктік тиеу кө лемі (V) > 1, онда аккордты ставка 1 м -қ а белгіленеді.

Егер меншіктік тиеу кө лемі (V) < 1, онда аккордты ставка 1 т-ғ а белгіленеді.

Коносаментте салмақ та, колем де керсетіледі.

Аккордты ставка міндетті тү рде орындау керек жұ мыстар тізімін (тиеу, тү сірі, салу, сепарация, трюмдағ ы ұ сақ жө ндеу) қ арастырады.

Аккордты ставкамен қ арастырылмағ ан жұ мыстар ү шін, мысалы зиянды жү кпен жұ мыс істеген ү шін, кө п тұ рып қ алғ ан немссс қ атып қ алғ ан жү кпен жұ мыс істеген ү шін, трюмда қ айтадан салу ү шін, коносаментті партияларды сұ рыптағ ан ү шін, ластанғ ан трюмдар мен ың ғ айсыз бө лмелерде жұ мыс істегеи ү шін ү стемелер тағ айындалады. Кеме иесі стивидорлық компанияғ а келесідей тұ рып қ алуларды тө лейді:

· егер тұ рып қ алу кеме иесінің кінә сінан болса;

· метео себептерге байланысты;

· жү к немесе вагонның жоқ болуы;

· сменаның аяғ ына дейіи жұ мысты аяқ тағ ан жағ дайдағ ы тұ рып қ алу.

Стивидорлық келісім стивидорлық компанияларғ а қ атысты кеме иесінің келесідей міндеттерін аныктайды.

· Уақ ыттан бұ рын кеменің келу мерзімін айту (жү ктің кө лемі, трюмдар бойынша жү ктерді тарату, жү ктік кеме қ ұ ралдарының жұ нделмелігі).

· Кеме қ атынасы компаниясы тиеу-тү сіру жұ мыстарын жұ мыстар тізімін (тиеу, тү сіру, салу, ұ йымдастыру бойынша карго жоспарларды бір пікірге келіп жасайды.

· Шоттардың ө з уақ ытында тө ленуі.