Ақша – бұл жалпы эквивалент рөлін атқаратын ерекше тауар.

X ғ асырда ақ ша қ ызметтері жә не ақ шаның жалпығ а ортақ эквивалент ретіндегі рө лі ө згерістерге ү шырады. Барлық жерде алтын ақ ша жоғ арыда аталғ ан бес қ ызметті атқ аруын қ ойды. Еш жерде тауар қ ұ ны алтын арқ ылы ө лшенбейді; ешбір елде алтын ақ ша ретінде айналыста болмайды; алтын тө лем қ ү ралы қ ызметін де атқ армайды. Халық аралық экономикалық қ атынастарда есеп айырысу валюталар - доллар, евро, иена жэне т.б. арқ ылы жү зеге асады. Сонымен, алтынның айналыстан шығ уы жэне оның ақ ша қ ызметін атқ армайтын болуы демонетизациялау деп аталады. Демонетизация дегеніміз алтынның ақ ша рө лін жә не жалпыга ортақ экви валент рө л ін атқ аруды догаруы. Осы жерде мынадай ө те қ иын теориялық сү рақ қ а тап боламыз. Қ азіргі ақ шалардың мә ні, жалпы табиғ аты қ андай? Ө йткені кімге де болса анығ ы қ азіргі уақ ытта асыл металл- ақ ша емес, қ ағ аз ақ ша- ақ ша.. Ақ шаның мә ні оның қ ызметтерінен шыгады (ең алдымен тө лем қ ү ралы жә не айналыс қ ү ралы ретіндегі).

Қ оғ амдық ө ндіріс дамығ ан сайын, айырбас операцияларын жү ргізуге кө мектесетін жалғ ыз тауардың бө лініп шығ уының қ ажеттігі пайда болды. Ақ шаның анайы, тұ ң ғ ыш формалары дү ниеге келді. Ә р халық тарда, ә р географиялық аймақ тарда олар ә р тү рлі болды- егіншілерде бидай, малшы тайпаларда мал, аң шыларда терілер, т.т.б.Ө кінішке орай, осы тауарлар барша территорияларда қ ызмет ете алмады, олар кең тарамады. Тү бінде тауар қ атынастарының дамуы, ақ шаның рө лін асыл металдарғ а: алтынғ а, кү міске жү ктеді.
Классикалық экономикалық теорияның негізін қ алаушылар А.Смит жә не Д, Рикардо ақ шаның басты қ ызметі деп, айналыс қ ұ ралы болуын атап кө рсетіп, ал басқ аларын осы айналыс қ ұ ралы қ ызметінен туынды деп есептеген. К.Маркс ақ ша қ ұ нының ең бектік сипатына сү йене отырып, ақ ша теориясын дә лелдеп ә рі қ арай дамытқ ан, ақ шаны жалпылама эквивалент жә не абстрактік қ оғ амдық ең бектің жалпылама кө рінісі дей отырып оның мә нін анық тайтын, атқ аратын бес қ ызметіне назар аударады: қ ұ н ө лшемі, айналым қ ұ ралы, тө лем қ ұ ралы, жинақ жасау қ ұ ралы, дү ниежү зілік ақ ша. Осы замандағ ы экономикалық ә дебиетте ақ шаның атқ аратын ү ш қ ызметі аталып отыр: қ ұ н ө лшемі, айналым қ ұ ралы, жинақ қ ұ ралы. Тек нақ тылы, қ олма-қ ол ақ ша айналыс қ ұ ралы қ ызметін атқ ара алады. Бұ л қ ызметті ақ ша тез бір қ олдан екінші қ олғ а ауысқ аншағ ана атқ аратынына байланысты, нақ тылы ақ ша материалы, ақ шаның белгісімен, немесе оның символымен алмастырылуы мү мкін. Бұ л ү шін осы символды қ оғ ам ақ ша материалының белгілі мө лшері деп мойындайды деген кепілдік қ ажет. Осылайша, толық бағ алы емес монеталар, кейіннен қ ағ аз ақ шалар пайда болғ ан. Ақ шаны айналыс қ ұ ралы ретінде қ олданғ анда, сатып алу-сатуғ а жұ мсалатын іс-қ имыл мен уақ ыттың ү немделуінің арқ асында айналыс шығ ындарының тө мендеуінің нә тижесінде, ақ ша сауданы дамытуғ а жол ашты, ө ндірістің мамандануы кең ейе тү сті.Бұ л жағ дай ең бек ө німділігін жоғ арылатты, демек қ оғ амның хал-жағ дайы жақ сара тү сті.