Кәсіпкерліктің түрлері

Кә сіпкерлік бірнеше тү рлері бар. Атқ аратын қ ызметіне қ арай былай бө лінеді: ө ндірістік, коммерциялық, қ аржылық жә не консультациялық.

Меншік тү рлеріне бойынша жеке меншік, мемлекеттік, муниципалды, сонымен бірге қ оғ амдық қ ұ рылымдар меншігі.

Меншіктер саны бойынша кә сіпкерлік іс жеке адамның немесе коллективтің қ ұ рамы болуы керек.

Кә сіпкерлік формасы бойынша екіге бө лінеді: ұ жымдық -қ ұ қ ық тық жә не ұ жымдық -экономикалық.

Ұ жымдық -қ ұ қ ық тық кә сіпкерліктер. Серіктестер – адамдардың бірлестігі, онда екі жә не одан да кө п серіктестер болады. Олар ө з капиталдарын қ осады жә не ә рбір мү ше ө зінің капиталымен жеке жауап береді. Олар шексіз жауапкершілікті серіктестер, командитті (сенімге негізделген) серіктестер шектелген жауапкершіліктер.

Ұ жымдар (қ оағ мдар) ө здерінің қ аражаттарымен бірігеді. Шектелген жауапкершілікті қ оғ ам мү шелері ұ жымның міндеттемелеріне жауап бермейді. Олардың жауапкершілігі ө здерінің қ осқ ан пайларының мө лшерінде болады. Ал қ осымша жауапкершілігі бар ұ жымдар ө здерінің барлық дү ние-мү лкімен жауапты.

Акционерлік қ оғ амдар: ашық жә не жабық тү рде болады.

Кә сіпкерліктің ұ жымдық -экономикалық формалары.

Концерн – кө псалалы акционерлік қ оғ ам, ә р тү рлі компаниялардың бақ ылау пакеттерін сатып алады.

Ассоциация – экономикалық дербес кә сіпорындардың ерікті бірлестігі. Маманданғ ан кә сіпорынның негізгі мақ саты ғ ылыми-техникалық, ө ндірістік, экономикалық жә не ә леуметтік міндеттерді бірігіп шешу.

Консурциум – бұ л ірі қ аржы операцияларын істеу ү шін біріккен кә сіпкерлердің бірлестігі.

Сидикат – бір саланың кә сіпкерлерін тауар сатуғ а біріктіру.

Картель – тауар, қ ызмет кө рсету бағ асы, нарық аудандарын бө лу, ө ндіріс мө лшері жө нінде келісім.

Қ аржы - ө неркә сіп тобы – банк, сақ тандыру жә не сауда капиталының бірлестігі.

Қ азір Қ азақ станда мынадай ұ жымдық -қ ұ қ ық тық формалары кә сіпкерліктер қ ұ рылуда.

1. Шаруашылық серіктестік – толық серіктестік. Олардың мү шелері ө зара кә сіпорын қ ұ ру жө нінде келісімге қ ол қ ояды. Қ ұ руғ а керекті серіктес мү шелердің қ аражаттарын біріктіру. Серіктестіктің пайдасы, зияны пайғ а қ арай бө лінеді. Ә рбір мү ше ө зінің табысына пайданы қ осып сонан салық тө лейді.

2. Коммандиттік серіктестік. Барлық серіктестік мү шелері серіктестік атанғ ан іс жү ргізушілер ішінен біреу немесе бірнеше мү шелері зиянның тә уекелін ө здерінің қ осқ ан ү лестері мө лшерінде жауапкершілікке алады.

3. Шектелген жауапкершілікті қ оғ амдар. Оның мү шелері қ оғ амның міндеттемелеріне жауап бермейді, ал зиян тә уекеліне ө здерінің ү лестерімен жауап береді.

4. Қ осымша жауапкершілігі бар қ оғ ам міндеттемелеріне ө здерінің заттарымен жауап береді.

5. Ашық жә не жабық акционерлік қ оғ ам.

6. Ө ндірістік кооперативтер – ерікті тү рде біріккен қ оғ амдар.

7. Унитарлы кә сіпорын – коммерциялық мекеме, меншіктік қ ұ қ ығ ы жоқ. Унитарлық кә сіпорынның мү ліктері бө лінбейді. Унитарлық кә сіпорын тек мемлекеттік немесе муниципалдық болады. Унитарлы кә сіпорын федералдық қ азына кә сіпорны болып есептеледі.