Аурудың пайда болуы мен дамуын бірыңғай түсіну.

Дала жағ дайларындағ ы хирургиялық жә не терапиялық жұ мыстардың принциптерін бірың ғ ай тү сіну.

Медициналық тасымалдау кезең дерінде жаралылар мен науқ астарды емдеудің сабақ тастығ ы.

Айқ ын медициналық қ ұ жаттар.

Эвакуациялық бағ ыттағ ы жаралылар мен науқ астарды емдеу мен алдын ала ә дістемелеріне бірың ғ ай кө зқ арас жә не бірың ғ ай мектеп.

Скери жә не медициналық ахуалдың дә л жағ дайларына байланысты медициналық қ ызметтің кү штері мен қ ұ ралдарды қ олдану.

Жаралыларғ а мамандандырылғ ан медициналық кө мек кө рсету принциптерінің ісжү зіне асыруғ а жә не дамытуғ а материалдық жә не теориялық алғ ышарттар жасалды жә не де арнайы тасымалдауды ә рі дамыту.

Ұ ОС басталуына дейін советтік ә скери медицинасында ө з орнын анық тағ ан жә не ө з уақ ытына сай – ғ ылыми мазмұ ны алғ ы шептегі жә не соғ ыс уақ ытына ә скерлерді МҚ Е жү йесін ұ йымдастыру анық болды.

З уақ ытына алғ ы шептегі емдеу-тасымалдау шаралары жү йесінің принциптік ережелері негізінде – арнайы тасымалдау мен кезең дік емдеу жү йесі қ алыптастырылды (1941-1945жж), бірақ та оның толық қ анды ұ ымдастырушылық қ алыптасуы соғ ыс кезінде іс жү зіне асты.

Арнайы тасымалдау мен кезең дік емдеу принциптері ө зін Ұ ОС кезең інде толық ақ тады, соның арқ асында ө те ауыр жаралыларғ а кө мек кө рсетуде жоғ ары хирургиялық табандылық кө рсетілді жә не жаралылардың жалпы санының 72, 3% жә не науқ астардың 90, 6% қ атарғ а қ айта қ осылды.

Сол кездегі емдеу-тасымалдау шаралары жү йесі ө зінің бар артық шылығ ына қ арамастан кемшіліктері де болды.

Олардың қ атарына ә сіресе мынадай маң ыздыларын жатқ ызуғ а болады:

1. Жаралыларғ а медициналық кө мекті қ айтара кө рсету қ ажеттілігі, бұ л медициналық тасымалдаудың ә скери кезең дерінде жә не алғ ы шептегі хирургиялық далалық қ озғ алыс госпитальдерінде ақ ырына дейінгі хирургиялық кө мекті кө рсетудің мү мкіншілігінің жоқ тығ ына ә келді.

2. Ұ ОС кезінде қ олданылғ ан арнайы тасымалдау мен кезең дік емдеу жү йесінің басқ а кемшілігі болып жаралылар мен науқ астарғ а медициналық кө мек кө рсетудегі жә не тасымалдаудағ ы кө пкезең дігі табылды.

Емдеу-тасымалдау жү йесін жетілдіру мен дамыту қ ажеттілігі оның кемшіліктерімен ғ ана емес жә не де соғ ыстан кейінгі ө згерген ә скерді медициналық қ амтамасыз ету жағ дайларының ө згергені де ә сер етті.

Медициналық қ ызметтің Қ азақ стан Республикасы Қ арулы Кү штерінің соғ ысқ а қ абілеттілігін сақ тап, нығ айтудағ ы маң ызы.

Қ азіргі Армиялардың қ арулануында жаппай жою қ ұ ралдарының, ату қ аруының жаң а тү рлерінің, қ оймалжың жанғ ыш қ оспалардың, қ арудың қ арапайым тү рлерін қ олданудағ ы комплексті жаң а автоматтандырылғ ан жү йенің пайда болуы санитарлық шығ ынның сипаты мен қ ұ рылысының ө згеруіне себеп болды.

Осымен қ атар емдеу-тасымалдау шараларын ұ йымдастыруда жаппай санитарлық шығ ын ошағ ының бір мезетте пайда болуы мү мкіншілігі маң ызды орын алады.

Қ азіргі ұ рыс қ имылдарындағ ы атыстың жоғ арғ ы лездігі жә не жиілілігінің ө суі жә не жағ дайдың жиі ө згеруі медицина қ ызметінің бө лімдері мен мекемелерінен ө ткен соғ ыс кезіне қ арағ анда ү лкен қ озғ алысты жә не қ имылды, жақ сы қ орғ ануды талап етеді.

Кө рсетілген медициналық қ ызметтің тіршілік жағ дайларының ө згеруімен қ атар емдеу-тасымалдау шаралары жү йесіне соғ ыс уақ ытында кейінгі кезең дердегі медицина ғ ылымы дамуындағ ы жетістіктері, ә сіресе оның мына бө ліктерінде, медициналық радиология, иммунология, анестезиология-реаниматология, трансфузиология жә не токсикология ү лкен ә сер етті.

Азақ стан Республикасының геосаяси жағ дайындағ ы ең соң ғ ы ө згерістер мынаны айқ ындайды, қ азіргі ә скери-саяси ахуалдың ең ү лкен ерекшелігі идеология ауқ ымындағ ы қ ақ тығ ыс мү мкіндіктерінен арылу, жақ тардың одақ тық қ арама-қ арсы тұ руды қ аламауы болып табылады.

Сондық тан біздің Елімізге қ арсы ірі масштабты ә скери басқ ыншылық мү мкіндігі, ә сіресе ә деттегі қ алыптарда, ядролық соғ ысты болдырмау мү мкіндігін жоғ арғ ы дең гейде ұ стағ ан, болашақ кезең дерде болу ық тималдығ ы аз.

Бірақ та қ арулы қ ақ тығ ыстардың пайда болу қ аупі сақ талғ ан, соның ішінде ұ зақ қ а созылатын, белгілі бір жағ дайларда жергілікті не аймақ тық соғ ыстарғ а ұ ласуы мү мкін.

Шет ел мемлекеттерінің не олардың одақ тары жағ ынан ішкі қ ақ тығ ыстарды пайдаланып ә скери басып кіруді себеп ету қ аупі кү н тә ртібінен тү спейді.

Ә скери-саяси ахуалдың бұ лай ө згеруі ә скери медицинағ а, Қ арулы кү штердің денсаулық сақ тау теориясы жә не ісжү зілігі ретінде ә сер етпей қ оймайды.

Медицина қ ызметінің тіршілігіндегі жаң а жағ дайлар ә скери медицинаның дамуындағ ы осы кезең дегі ә скердегі емдеу-тасымалдау шаралары жү йесін қ айта қ ұ ру қ ажеттілігіне алып келді.

Медицина қ ызметінің тіршілігіндегі осы жаң а жағ дайларының сипаттамасын жә не олармен айқ ындалатын ә скердің медициналық қ амтамасыз етуді ұ йымдастыру қ алыптарын 4-ші тақ ырыпты оқ ығ анда қ арастырылады.

Арулы кү штердің медициналық, медицина қ ызметінің тұ рақ ты жә не уақ ытша қ ызметкерлері мен қ ұ рал-жабдығ ы туралы мемлекетаралық гуманитарлық қ ұ қ ық.

Екінші дү ниежү зілік соғ ысы сұ мдығ ынан кейін халық аралық қ оғ амдастың 1945 жылы Біріккен Ұ лттар Ұ йымының Жарғ ысында шын мә нінде соғ ысты заң нан тысқ ары қ ойды жә не мемлекеттердің ә скери қ ұ ралдарды қ олдануы заң ғ а қ айшы деп жарияланды, тек оларды ө зін-ө зі қ орғ ау немесе БҰ Ұ Қ ауіпсіздік Кең есінің ө кілеттігі бойынша ұ жымдық қ аупсіздікті қ амтамасыз ету ү шін қ олдану керектігі айтылды.

Қ арулы қ ақ тығ ыстарда қ олданылатын мемлекетаралық гуманитарлық қ ұ қ ық тың негізгі ережелері Женева Конвенцияларында жә не олардың 1949 жылы 12 тамызындағ ы қ осымша хаттамаларында кө рсетілді.

Қ ұ қ ық тұ рғ ысында ұ рыс жү ргізу ережелері халық аралық келісімдермен айқ ындалатын Конвенциялар мен келісімдер болып табылады, олар Гуманитарлық қ ұ қ ық қ а (соғ ыс жә не қ арулы қ ақ тығ ыстар қ ұ қ ығ ы) біріктірілген.

Соғ ыс қ ұ қ ығ ы мемлекеттердің қ арулы қ ақ тығ ысқ а тартылғ ан жақ тардың жү ріс-тұ рысындағ ы, ә скери қ имылдардағ ы қ ұ рбандардың ауыртпалығ ын азайту мақ сатымен белгілі қ ағ идалар минимумы мен ережелерін сақ тау ә рекеті болып табылады.