Стратиграфиясы

Қ арашығ анақ кен орнында скважиналармен 6458 м максималды терең дікке (ДР6 скважинасы) кайнозой, мезозой жә не палеозой шө гінділері ашылғ ан. Шө гінділерді бө лшектеу схемасы одан арғ ы жерде скважиналарда стратиграфиялық бө лімшелерді бө ліп кө рсету ү шін пайдаланылатын кә сіпшілік-геофизикалық сипаттамағ а орайластырылғ ан палеонтологиялық жә не литологиялық мә ліметтердің негізінде барлау барысында жасалғ ан болатын.

Бұ рғ ылаумен ашылғ ан ең ежелгі шө гінділер тө менгі девон шө гінділері болып табылады.

Бұ рғ ылаумен ашылғ ан кү ң гірт-қ оң ыр ілбесті тө менгі девон аргиллиттерінің максималды қ алың дығ ы ДР6 скважинасында 430 м қ ұ райды.

Эйфель жә не живет ярустарының кө леміндегі орташа девон Д1, Д2, Д4, ДР6, 15 скважиналарында ашылғ ан жә не жалпы қ алың дығ ы шамамен 400 м болатын, қ има бойынша жоғ ары қ арай аргиллиттердің жә не сирек жағ дайда алевролиттердің қ атпарлары бар кү ң гірт-қ оң ыр органогенді ізбестастармен алмасатын тығ ыз, ұ сақ қ атпарлы, қ ара тү сті дерлік аргиллиттермен кө рсетілген.

Жоғ арғ ы девонның франс жә не фамен ярустары Д4 скважинасында жалпы қ алың дығ ы 600 м дейін болатын, тө менгі бө лікте негізінен қ има бойынша жоғ ары қ арай органогенді-детритті, сферолитті ізбестастармен, екінші реттік доромиттермен жә не доломиттендірілген ізбестастармен алмасып отыратын аргиллиттердің жә не қ ұ мтастардың қ атпарлары бар алевролиттермен кө рсетілген.

Таскө мір жү йесінің шө гінділері кен орнының бү кіл ауданында ашылғ ан жә не тө менгі (турней, визей жә не серпухов ярустары) мен ортаң ғ ы (тек башқ ұ рт ярусы) бө лімдермен кө рсетілген.

Қ алың дығ ы 6-245 м турней ярусы фамен жыныстарында келісімді жатыр жә не литологиясы бойынша олардан іс жү зінде ерекшеленбейді.

Визей ярусы ока шағ ын кө кжиегінің (тула, алксинск, михайловск жә не венд кө кжиектері) кө лемінде анық талғ ан жә не қ ималардың екі: таяз сулы-тең із жә не салыстырмалы терең сулы тү рлерімен кө рсетілген. Бірінші тү р қ алың дығ ы 284 м бастап 110 м дейін болатын, ішінара ангидридтендірілген органогенді-сынық ты, биоморфты-дитритті сұ р ізбестастардан қ ұ рылғ ан. Қ алың дығ ы шамамен 5-30 м болатын, салыстырмалы терең сулы қ има тү рі қ ара дерлік ізбесті аргиллиттердің қ атпарлары бар қ ара сұ р ізбесбастармен қ ұ рылғ ан.

Серпухов ярусында қ алың дығ ы 700 м дейін таяз сулы жә не кү ң гірт-сұ р жә не сұ р тақ талы қ ұ рылымдармен қ ұ рылғ ан салыстырмалы терең сулы қ иманың тү рінен ө зге, ашық тү сті, мү кті-су балдырлы, строматолитті, қ айта кристалданғ ан, доломиттендірілген, долмитке кө шетін қ атпарлары бар ізбестастармен кө рсетілген, қ иманың рифтік тү рі бар. Рифті шө гінділердің қ алың дығ ы 244-872 м.

Башқ ұ рт ярусы тек қ ұ рылымның шеткері бө ліктерінде ғ ана дамығ ан, ү зіліспен серпухов ярусын жауып жатады жә не тек тө менгі шағ ын ярусты (краснополье кө кжиегі) ғ ана қ осады. Қ иманың таяз сулы-тең із тү рі доломиттердің қ атпарлары бар органогенді-сынық ты, биоморфты-детритті, балдырлы ізбестастармен кө рсетілген. Салыстырмалы терең сулы шө гінділер доломиттендірілген ізбестастардың жә не қ ұ рамында саздақ материал бар сұ р, шағ ын тү йіршікті доломиттердің қ абаттасуымен кө рсетілген. Краснополье кө кжиегінің қ алың дығ ы 9-55м.

Пермь жасындағ ы жыныстар ортаң ғ ы жә не жоғ арғ ы карбонның кө пшілік бө лігіне жауап беретін, стратиграфиялық ү зілісі бар таскө мірлі қ абатта жатыр. Пермь жү йесі карбонатты, орташа тұ зды жә не жоғ арғ ы терригенді қ абаттардан қ ұ рылғ ан.

Пермьнің тө менгі бө лімінде ассель, сакмар, артинск жә не кенгур ярустары бө ліп кө рсетіледі. Алғ ашқ ы ү ш ярус ө німді қ абаттың қ ұ рамына кіретін жә не қ ималардың ү ш: биогермді, баурайлық жә не салыстырмалы терең сулы тү рін қ ұ райтын карбонат жыныстардан қ ұ рылғ ан.

Қ иманың бірінші тү рінің қ алың дығ ы ассель ярусында 728 м жетеді жә не сакмар мен артинск ярустарында тиісінше 23-90 жә не 90 м қ ұ райды. Рифтік тү зілімдер биогермді ізбестастармен, сирегірек доломиттермен жә не олардың биоморфты-детритті тармақ тарымен кө рсетілген.

Рифтік баурайдың шө гінділері биохемогенді жә не сынық тық қ атпарлары бар, доломиттенген биоморфты детритті, сирегірек биогермді жә не биоморфты ізбестастардың басым дамуымен сипатталады. Осы фракцияның шө гінділерінің қ алың дық тары ә р яруста (тө меннен жоғ арығ а қ арай) 42-216, 15-56, 5-217 м шамасында ауытқ иды.

Салыстырмалы терең сулы шө гінділер сазды жә не кремнийлі материалдың қ оспасы бар кү ң гірт тү сті, қ ара тү сті дерлік жің ішке жә не микроқ атпарлы битуминозды карбонаттық жыныстармен кө рсетілген жә не барлық ү ш яруста да шартты тү рде бө ліп кө рсетіледі.

Филипп жә не ирень кө кжиектерін қ осатын кунгур ярусы. Ең толық қ ималарда карбонатты-сульфатты жә не жоғ арғ ы-тұ зды-терригенді жыныстардың тө менгі қ абатымен кө рсетілген.

Карбонатты-сульфатты қ абаттың шө гінділері негізінен алғ анда доломиттердің қ атпарлары бар ангидриттермен кө рсетілген, олардың қ алың дығ ы бірлі-жарым метрден 348 м дейін ө згереді жә не олар филипп кө кжиегіне жатады.

Ирень кө кжиегі қ иманың тө менгі бө лігінде терригенді қ атпарлары бар тұ зды жыныстармен жә не жоғ арғ ы бө лігінде - тұ зды-терригенді жыныстармен қ ұ рылғ ан. Ирень тұ зды шө гінділерінің, негізінен алғ анда тас тұ зының қ алың дығ ы 2 мен 9 скважиналардағ ы 9 м бастап 49 скважинадағ ы 5018 м дейін ө згереді.

Пермь жү йесінің жоғ арғ ы бө лімінде айтарлық тай шартты тү рде уфа, қ азан жә не татар ярустары бө ліп кө рсетіледі, олардың қ алың дық тары тиісінше мү лдем болмаудан бастап 1630, 742, 1925 м дейін ө згереді. Жоғ арғ ы пермь шө гінділері ә ртү рлі дә режеде ізбесті, сазды ізбестастардың жә не доломиттердің қ атпарлары бар, кейде жің ішке қ абатшалар тү зетін тас тұ зының, гипстің, ангидриттің қ осылулары бар қ ызыл тү сті, аргиллит тә різдес саздармен кө рсетілген.

Мезозой тобының қ имасы ө зіне барлық ү ш жү йенің: триас, юра жә не бор жү йелерінің шө гінділерін қ осады.

Триас шө гінділері терригенді қ абатты жыныстармен кө рсетілген. Саздар қ ызыл-қ оң ыр, басым бө лігінде ізбесті, қ иғ аш жә не анық емес қ атпарлы. Қ ұ мтастар мен алевролиттер қ ызыл тү сті, ә ртү рлі тү йіршікті, полимиктілі. Триас шө гінділерінің қ алың дығ ы 43 м бастап 2005 м дейін кең шектерде ө згеріп отырады.

Юра жү йесінің шө гінділері қ алың дығ ы бойынша кен орнының жекелеген учаскелерінде 500 м асып тү седі жә не ұ сақ тү йіршікті қ ұ мтастармен, ортаң ғ ы бө лімнің ізбесті емес саздарымен жә не жоғ арғ ы бө лімнің мұ ның негізінде фосфорит тақ та жатқ ан сазды-мергельді қ абатымен кө рсетілген.

Бор жү йесінің шө гінділері тө менгі бө лімнің кө лемінде бө ліп кө рсетілген, тек кү мбезаралық мульданың оң тү стік бө лігінде ғ ана дамығ ан жә не қ алың дығ ы бойынша 180 м жетеді. Олар мергельдің қ атпарлары жә не сидериттің конкрециялары бар кү ң гірт-сұ р, ізбесті емес саздармен кө рсетілген.

Қ има барлық жерде таралуғ а ие жә не неоген жү йесінің тө менгі бө ліміне (плиоцен) жатқ ызылатын, кө лбеу қ атпарлығ ы, алевролиттердің жә не ә ртү рлі тү йіршікті қ ұ мтастардың қ атпарлары бар жасылдау-сұ р, ізбесті саздармен аяқ талады.

Тө рттік жү йенің жыныстары осылардың қ алың дығ ы 8 м бастап 20 м дейін ауытқ итын, жұ мыртастардың линзалары жә не саздардың қ атпарлары бар саздақ тармен, қ ұ майттармен, қ ұ мдармен кө рсетілген.