Основные принципы организации и деятельности местного самоуправления в Республике Казахстан

1. Основные принципы развития местного самоуправления в Республике Казахстан

В целях определения организационной, правовой и экономической основы местного самоуправления настоящей Концепцией необходимо определить основные принципы организации и деятельности местного самоуправления в Республике Казахстан, которыми должны стать:

1) жергілікті маң ызы бар мә селелерді халық тың ө зі шешуі;

2) Заң дылық, жергілікті пункттердегі барлық тұ рғ ындардың заң дық, қ ұ қ ық тық мү дделерінің тең дігі;

3) мә селерді шешуде азаматтардың пікрін ескеру,

4) жергілікті міндеттерді шешуде жалпымемлекеттік мү дделерді қ адағ алау; соблюдение общегосударственных интересов при решении местных задач;

5) Мемлекеттік маң ызы бар сұ рақ тарды шешуге қ атысу,

6) субсидиаландыру принципі, принцип субсидиарности, основанный на том, что вмешательство вышестоящего органа управления в действия нижестоящего допускается лишь в той мере, в какой последний допустил действия, противоречащие Конституции, законам и актам Главы государства и Правительства, проявил свою неспособность к эффективному управлению, и при наличии определенных условий, при которых такое вмешательство может считаться законным и целесообразным;

7)кешенділік, жерг басқ ару жү йесінің кезең ді дамуы::::

8) мемлекет тарапынан жерг озин озі басқ аруды қ олдау

9) жерг ө зін ө зі басқ ару органдарының қ ызметінің ашық тылығ ы, олардың халық алдындағ ы есептілігі, бақ ылакуда болуы.

20. Аймақ аралық тең сіздік жә не оның ә леуметтік-экономикалық салдары.

Қ азақ стан – жер аумағ ы алып ел. Сондық тан, кейбір аймақ тардың ә леуметтік-экономикалық дамуы, былайша айтқ анда, тұ рмыс-тіршілігі біркелкі емес. Айталық, еліміздің «мұ найлы астаналары» саналатын – Атырау мен Ақ таудың халқ ы Шымкент пен Қ ызылжар тұ рғ ындарына қ арағ анда, ә лдеқ айда бақ уатты тұ рады. Мұ ндағ ы ең бас­ты айырмашылық айлық табыста жә не ө ң ір тұ рғ ындарының жұ мыспен қ амтылу дең гейінде жатыр.

Иә, кейбір ө ң ірлердің индустриалды-ө ндірістік ә леуеті ә жептә уір. Инвесторлар негізінен осындай облыстарғ а кө з тігеді. Мұ ндай жерде тіршіліктің тамыры бү лкілдеп жатады. Ал кейбір «ө лі» аймақ қ а инвесторды жалынып-жалбарынсаң да шақ ыра алмайсың. Аттап бас­пайды. Себебі экономикасы тұ ралағ ан, ө ндірістік қ уаты ә лсіз, содан да инвестицияның қ ұ мғ а сің у қ аупі зор. Соның кесірінен ө ндіріс орындарын қ ұ рып, жаң а жұ мыс орнын ашуда тү рлі кедергі туындайды. Жұ рт екі қ олғ а бір кү рек таппай қ иналады, тиісінше, тұ рақ ты табыстың жоқ тығ ынан кү нкө ріс қ иындайды.

Аймақ тардың экономикалық қ ауіпсіздігінің маң ызды факторы ө ң ірдің ө зін ө зі қ анағ аттандыра алуы болып табылады. Бұ л мә селе аймақ тардың теориялық -практикалық 2 ө ң ірге бө лінуі кезінде басшылық қ қ а алынды:

- рецепиент аймақ тар

- донор аймақ тар

Кү йзелісті аймақ – субъект, басқ а аймақ тарғ а қ арағ анда тұ рақ ты ө згеріссіз артта қ алушылығ ы. Бұ л аймақ тарда туындағ ан проблеманы ө здігінен реттеу қ иын немесе мү лде мү мкін емес, яғ ни экономикалық, демографиялық жә не басқ а да аймақ тық мә селелерді шешу ө те қ иын.

Экономикалық тұ рғ ыдан қ арағ анда субъектілердің жартысынан кө бі ө зін ө зі реттей алатындай экономикалық ә леуетке ие. Аймақ тарды рецепиент жә не донор ө ң ірлерге бө лу ө те дұ рыс. Себебі ол қ аржылық, салық -бюджеттік реттеумен байланысты бола тұ рып аймақ тың экономикалық ө суінің тепе тең дікте болуына мү мкіншіліктер жасайды.

Аймақ тық саясат келесі мә селелерді шешуге бағ ытталғ ан:

- Мемлекеттің аймақ тарының арасында даму кө рсеткіші бойынша айырмашылығ ының болуын тежеу.

- Ө ндірістің территориялық қ ұ рылымында тепе тең дікті сақ тау.

Кү йзелісті айматарды қ аржылық ресурстармен қ амтамасыз ету кө здері:

- экономиканың жеке секторларын қ олдау ү шін мемлекеттік бюджеттен ресурс бө лу.

- бағ дарламаны жү зеге асыру ү шін бюджеттік қ аржының бір бө лігін қ олдану

- халық қ а жең ілдетілген несие беру

- қ айырымдылық қ орларының қ аржысы

- жекешелендіру немесе банкрот кә сіпрынды таратудан тү скен қ аржының бір бө лігі.

Кү йзелісті аймақ тарда қ иындық тарды жең у ү шін келесі іс шараларды жү зеге асыру керек:

- Аймақ тық инфрақ ұ рылымғ а қ аржы салымдарын жасау

- Жұ мыс орындары жоқ ө ң ірлерде жаң а жұ мыс орындарын ашатын кә сіпорындарғ а салық тық жең ілдіктер жасау

- Жеке территориялардың экономикалық ә леуетінің трансформациясына тікелей кө мек кө рсету жә не экологиялық апаттардың немесе қ оғ амдық текетірестердің себептерін болдырмау.

- Шаруашылық та ерекше заң дық тә ртіп орнату, ауыл шарашылығ ына жә не кооперативтерге кө мек кө рсету, кө ші-қ он бағ дарламасын жү зеге асыру, ө ң ірде тұ рып жатқ ан адамдар саны мен олардың ресурстық мү мкіндіктерін сә йкестендіру арқ ылы бағ ыттандырылмағ ан ө ндірісті анық тау.

Аймақ тың экономикалық тұ рақ тылығ ын бағ алау ү шін келесі индикатолар ұ сынылады:

- қ оғ амдық (жан басына шақ қ андағ ы тү сім, кіріске байланысты халық тың жіктелу дең гейі, жұ мыссыздық дең гейі)

- ақ ша-қ аражаттық (ө ң ірге капитал қ ұ йылуы, инфляция, ө ң ірдің экспорттық жә не иморттық тепе тең дігі)

- бюджеттік (салық салу дең гейі, салық тың алынуы, трансферттер)

- аймақ тың банк жү йесінің жағ дайы (жү йенің қ ұ рылымы, банктік қ иындық, несие базасының жағ дайы, банктің капитал базасының жағ дайы)

- халық шаруашылығ ының жағ дайы (ө ндіріс кө лемі)

-экономиканың шынайы секторының жағ дайы (ө ң ірдің экономикалық тұ йық талуының дең гейі)

Аймақ тардың тұ рақ тылық дең гейін жоғ арылата отырып, қ аржылық жеткіліксіздікті жең у арқ ылы экономикалық субъектілерді капиталмен қ амтамасыз етеміз. Себебі бұ л жеткіліксіздіктер аймақ экономикасының секторына залал келтіруі мү мкін. Жеткіліксіздіктерге мыналар жатады:

- ресурстық

- инфрақ ұ рылымдық

- бағ алық

- ішкі экономикалық жә не басқ алар.