Рус төркемендә татар теле укыту үзенчәлекләре.

Казан шә һ ә ре Совет районы

ГББМУ “Абдулла Алиш исемендә ге 20 нче гимназия”

ТАТАР ТЕЛЕННӘ Н

Эш программасы

VIII cыйныф (рус тө ркеме)

Тө зү че: беренче квалификацион категорияле татар теле

һ ә м ә дә бияты укытучысы Зарипова Милә ү шә Гаделҗ ан кызы

Педагогик киң ә шмә

утырышында каралды

беркетмә № 1

«____» август, 2015 ел.

2015- 2016 нчы уку елы

Нче сыйныфына татар теленнә н

эш программасы (рус тө ркеме)

(атнага 3 сә гать, 105 дә рес)

Аң латма язуы.

Эш программасы структурасы.

8 сыйныфның рус тө ркеме ө чен эш программасы тү бә ндә ге ө лешлә рдә н тора:

– татар теле укытуның бурычлары, ү зенчә леклә ре;

– уку-укыту методик комплексы;

– укучыларның белем дә рә җ ә сенә талә плә р

– гомумбелем кү некмә лә рен бә ялә ү нең критерийлары һ ә м нормалары;

– мә гълү мат һ ә м белем бирү чыганаклары;

– тө п уку эшчә нлеге тө рлә ре, метапредмет, предмет һ ә м шә хескә кагылышлы кө телгә н нә тиҗ ә, дә рес типлары кү рсә телгә н календарь-тематик план.

Эш программасы статусы.

Эш программасы тү бә ндә ге документларны исә пкә алып тө зелде:

1. “Мә гариф турында” Россия Федерациясенең Законы (“Закон об образовании” Закон Российской Федерации)

2. “Мә гариф турында” Татарстан Республикасы Законы (6 нчы статья – белем алу теле (теллә ре); 7 нче статья – мә гарифнең дә ү лә т стандартлары; 10 нчы статья –уку-укыту программалары; 32 нче статья – мә гариф учреждениесенең вә калә тлә ре һ ә м җ аваплылыгы.)

3. “Гомуми урта белем бирү нең федераль дә ү лә т стандартлары”, 17.12.2010.

4. “Белем бирү нең вакытлы дә ү лә т стандартлары: татар теле”, “Белем бирү нең вакытлы дә ү лә т стандартлары: татар ә дә бияты”, 13.01.2012.

5. “Рус телендә урта (тулы)гомуми белем бирү мә ктә бендә татар телен һ ә м ә дә биятын укыту программасы (рус телендә сө йлә шү че балалар ө чен). Тө зү че-авторлары: К.С. Фә тхуллова, Ф.Х.Җ ә ү һ ә рова, 2011.

Татар теле укытуның бурычлары:

Бү генге кө н шартларында татар телен дә ү лә т теле буларак саклап калуга куркыныч янаган бер вакытта, татар теле укытучылары алдында бик тә җ аваплы һ ә м ә һ ә миятле бурыч тора. Беренчедә н, телебезне саклап калу бурычы булса, икенчедә н, рус телле балаларда телне ө йрә нү гә кызыксынуны бетермә ү, ә, киресенчә, бу кызыксынуны ү стерү бурычы.

Рус мә ктә бендә чит тел буларак татар теле укытуның тө п бурычлары тү бә ндә гелә р:

1. Татар теленең барлык тармаклары буенча эзлекле рә вештә фә нни белем бирү.

2. Сө йлә м эшчә нлеге тө рлә ре буенча ныклы кү некмә лә р булдыру. Татар телендә матур һ ә м дө рес аралашырга ө йрә тү.

3. Телдә н һ ә м язма сө йлә м осталыгы һ ә м кү некмә лә рен камиллә штерү, татар теле мө мкинлеклә реннә н тулысынча файдалана белергә ө йрә тү.

4. Татар телен башка фә ннә р буенча белем алу чарасы буларак кулланырга ө йрә тү кү некмә лә ре булдыру.

5. Укучыларның логик фикелә ү сә лә тлә рен ү стерү.

6. Дә реслек, ө стә мә һ ә м белешмә ә дә бият белә н эш итү, уку, язу кү некмә лә рен камиллә штерү.

Рус тө ркемендә татар теле укыту ү зенчә леклә ре.

Соң гы елларда республикада татар теленең куллану даирә се киң ә йде, иҗ тимагый функциясе кө чә йде. Миллә тара мө нә сә бә тлә рне якынлаштыручы, җ айга салучы чара буларак та аның мө мкинлеклә ре ү сте. Укучыларда лингвистик (тел), аралашу (коммуникатив), этнокультура ө лкә сенә караган (культурологик) компетенциялә р булдыру рус мә ктә бендә татар теленә ө йрә тү нең максатын тә шкил итә.

Лингвистик компетенция (укуыларның ана теленнә н мә гълү матлылыгы) фонемалар, морфемалар, сү з ясалышы, сү зтезмә лә р, җ ө млә лә р, җ ө млә кисә клә ре, лексик һ ә м грамматик берә млеклә р, лингвистик анализны һ.б. ү з эченә ала.

Аралашу (коммуникатив) компетенциясе ул – башкалар ә йткә нне аң лау һ ә м ү з фикерең не белдерү ө чен тупланган белем, осталык, кү некмә лә р җ ыелмасы; хә зерге татар теле нормаларына ия булу, сү з байлыгын, сө йлә мнең грамматик ягын дө рес итеп ү злә штерү; телдә н һ ә м язма формада бә йлә нешле сө йлә м кү некмә лә рен булдыру һ.б.

Этнокультура ө лкә сенә караган (культурологик) компетенция, ягъни телне милли-мә дә ни яссылыкта ү злә штерү ул – укучыларны сө йлә мгә милли ү зенчә леклә рне чагылдырган текстлар белә н эшлә ү, тормыш-кө нкү реш, гореф-гадә т ү зенчә леклә рен, сынлы сә нгать ә сә рлә рен, халык авыз иҗ аты ү рнә клә рен белү, татар сө йлә м этикетына ия булу.

Рус мә ктә плә рендә укучы балаларының рус телендә аралашуларын һ ә м фә ннә рнең рус телендә ү злә штерелү ен истә тотып, темаларны ү ткә ндә, грамматик категориялә рне аң латканда, татар теленә хас кү ренешлә рне рус теле белә н янә шә куеп (сопостовительная грамматика) аң лату нә тиҗ ә ле.

Укучыларның гомуми грамоталылыгын тикшерү һ ә м ү стерү ө чен тө рле характердагы диктантлар, шулай ук сү злек байлыгын арттыру, бә йлә нешле сө йлә м ү стерү, логик фикерлә ү дә рә җ ә сен камиллә штерү максатыннан сочинение һ ә м изложениелә р яздырыла.

Эш программасы тел белеме тармаклары арасында системалылык һ ә м эзлеклелек, фә ннилек, аң лаешлылык принципларын истә тотып тө зелде.

Заманча технологиялә р белә н эшлә ү укытучының ү з эшенә иҗ ади якын килү ен дә талә п итә. Ул инде укытучы буларак кына тү гел, режиссер, укучы, нинди дә булса эшкә (мә сә лә н, уенга) җ итә кчелек итә, консультант яки башка рольгә кереп, укыту процессын яң ача оештыра. Татар телен чит тел буларак укытуда һ ә м ө йрә тү нең сыйфатында яң а технологиялә рне куллану гамә ли эштә тө п урынны алып торырга тиеш. Аларның асылы- укучы шә хесенә хө рмә т белә н карау, аның иреген чиклә мә ү.