Гомумбелем күнекмәләрен бәяләүнең критерийлары hәм нормалары

Укучыларның белем һ ә м кү некмә лә ре тикшерү эшен системалы ү ткә рү максатыннан, чирек башындагы агымдагы, тематик, йомгаклау характерындагы тикшерү эшлә ре ү ткә релә.

Программада ә йтелгә нча, укучыларның тың лап аң лау, сө йлә ү, уку, язу һ ә м язма сө йлә м кү некмә лә рен ү стерү, яъни коммуникатив компетенциялә рен формалаштыру, hә м шулай ук укучыларның татар теленең фонетик, лексик, грамматик нигезлә рен гамә ли ү злә штерү е- тө п максат итеп куела.Тикшерү эшлә ренең тө рлә ре шушы максатлардан чыгып сайлана.

Тың лап аң лау кү некмә лә рен тикшерү ө чен биремнә р:

-тың ланган текстның эчтә леге буенча сорауларга телдә н җ авап бирү;

- бирелгә н җ ө млә лә р арасыннан эчтә леккә туры килгә не сайлап алу һ.б.

Диалогик сө йлә м кү некмә лә рен тикшерү ө чен биремнә р:

- рә семнә ргә карата сорау кую;

- куелган сорауларга җ авап бирү;

Монологик сө йлә м буенча:

- предметны, (табигатьне, кешелә рне һ.б.) тасвирлау;

- лексик тема буенча кечкенә хикә я тө зү;

- укылган текстның эчтә леген сө йлә ү;

- Уку кү некмә лә ре буенча:

- талә п ителгә н текстны сә нгатьле итеп, тиешле тизлектә кычкырып уку;

- текстны аң лап, эчтә н уку;

- текст буенча куелган сорауларга җ авап бирү;

- текстның эчтә леген сө йлә ү;

- Язу һ ә м язма сө йлә м кү некмә лә рен тикшерү ө чен биремнә р:

- аерым сү злә рне, җ ө млә лә рне, бә йлә нешле текстны ү згә решсез кү череп язу;

- нокталар урынына кирә кле хә рефлә рне, сү злә рне куеп, җ ө млә лә рне кү череп язу;

- диктант язу һ.б.

- изложение, сочинение ө йрә тү рә вешендә ге язма эшлә р буларак кына кулланыла;

Агымдагы, тематик тикшерү лә рне оештыру ө чен тестлар куллану уң айлы. Алар тикшерү эшен тиз һ ә м тө гә л оештыруны тә эмин итә.

Телдә н җ авап бирү не тикшерү һ ә м бә ялә ү

Рус телендә сө йлә шү че балаларга татар теле укытканда иң мө һ им бурычларның берсе – сө йлә м телен ү стерү.

Укучыларның белемнә рен тикшерү ө чен сораулар тө зегә ндә: сораудагы һ ә р сү з аң лаешлы булырга, сораулар артык озын булмаска, балаларга аң лашылмаган сү злә р кулланылмаска тиеш;

Сорауларны ашыкмыйча һ ә м ачык итеп ә йтергә кирә к;

Укытучы баланың җ авабын тың лап бетерергә, шуннан соң гына ө стә мә сораулар бирергә тиеш;

Укучыларның телдә н сө йлә м кү некмә лә рен тикшерү фронталь дә була ала: 1) укучылардан ешрак сорарга мө мкинлек бирә; 2)укучыларның белемнә ре гомумилә штерелә, камиллә штерелә; 3) тикшерү эше тагын да җ анлана.

Укучыларның телдә н сө йлә м кү некмә лә рен бә ялә гә ндә, билге җ авапның сыйфатына карап һ ә м тү бә ндә ге талә плә р искә алып куелырга тиеш:

-сө йлә мнең орфоэпик, интонацион, грамматик яктан дө реслеге;

- сө йлә мнең эчтә леге ягыннан дө реслеге, эзлеклелеге;

- сө йлә мнең аң лаешлылыгы;

- сө йлә мдә сү з байлыгы, җ ө млә калыпларының тө рлелеге;

Җ авапны бә ялә гә ндә, уң ай һ ә м кимчелеклә рен ә йтеп, хаталар яң адан кабатланмасын ө чен, килә чә ктә нә рсә гә игътибар итә ргә кирә клеген кү рсә тергә тиеш. 3 нче сыйныфта эш тө рлә ренең кү лә ме һ ә м бә ялә ү:

1. Тың лап аң лау - 0, 5- 1 минут. Тың лаган татар сө йлә мен дө рес аң лап, сө йли алганда “5” ле; аң лап, якынча дө рес сө йли алганда ”4” ле; аң лап, ө лешчә генә сө йли алганда ”3”ле; эчтә леген тулаем аң ламаганда “2”ле куела.

2. Диалогик сө йлә м - 5 реплика. Бирелгә н ситуация, ө йрә нелгә н тема буенча сораулар тө зи, җ авап бирә, ә йтелеш һ ә м грамматик яктан дө рес диалогик сө йлә м тө зегә ндә, “5” ле;...ә мма репликаларның ә йтелешендә һ ә м аерым сү злә рнең грамматик формаларында 2-3хата җ ибә рсә, “4” ле;

Ө стә мә сораулар ярдә мендә генә ә ң гә мә корганда, 4-6 хата җ ибә реп, эчтә леген бозып диалогик сө йлә м тө зегә ндә, ”3”ле; Сораулар тө зи, җ авап бирә алмаганда, ”2”ле куела.

3. Монологик сө йлә м - 6 фраза. Тема буенча ә йтелеше, грамматик тө зелеше ягыннан дө рес, эзлекле булган монологик сө йлә м ө чен ”5” ле;...аерым сү злә рнең ә йтелешендә, грамматик формасында яки җ ө млә тө зелешендә 2-3 хатасы булган м/с гә ”4” ле;

Тема буенча эзлекле тө зелмә гә н, 4-6 хатасы булган м/с ө чен “3”ле; м/с тө зи алмаганда”2”ле куела.

4. Уку- Бирелгә н текстның эчтә леген тулаем аң лап, авазларны һ ә м сү злә рне дө рес ә йтеп, басымны дө рес куеп, сә нгатьле һ ә м аң лаешлы итеп тиешле тизлектә укыганда ”5” ле;...ә мма тупас булмаган 2-3 орфоэпик хата җ ибә реп(авазларның ә йтелешен бозу, басымны дө рес куймау, интонацияне сакламау) укыганда ”4” ле куела; эчтә лекне ө лешчә аң лап, 4-6 орфоэпик хата белә н, һ ә м уку тизлеге акрын булганда”3”ле; аң ламыйча, орфоэпик кагыйдә лә рне бозып, 7дә н артык ә йтелеш хатасы җ ибә реп һ ә м уку тизлеге акрын булганда”2”ле куела

5. Язу: (каллиграфик матур язу 2 юл).Орфографик(хә реф тө шерү, ө стә ү, алыштыру, сү злә рне юлдан юлга дө рес кү чермә ү) хаталарга гына игътибар ителә; ә гә р дә сү з берничә урында дө рес, ә аерым бер урында хаталы язылган икә н, бу ялгыш дип саналмый. Бер ү к хата берничә сү здә кабатланса, бу бер ялгыш дип исә плә нә.

1) к/ кү череп язу (2)- 3-4 җ ө млә. Пө хтә, орфографик хатасыз язылган эшкә “5” ле;...ә мма 1-3 тө зә тү е яки 1-2 орф-к хатасы булса “4” ле; Пө хтә язылмаса, 4-6 орф-к х атасы булса “3” ле, Пө хтә булмаса, 6, артыграк орф-к хатасы булса “2”ле куела.

2) к/сү зл. диктанты (2) диктант (2) Пө хтә, 1орф-к хатасы булса “5” ле; Пө хтә, 2-3 орф-к хатасы булса “4” ле; Пө хтә язылмаган, 4-6 орф-к хатасы булса “3”ле; Пө хтә тү гел, 7, артыграк хатасы булса “2”ле куела.

3) Язма сө йлә м (сочинение, изложение) кү некмә лә рен ү стерү ө чен, ө йрә тү характерында яздырыла, бер билге куела.Ө йрә тү характерындагы язма эшлә рнең уң ай билгелә ре генә журналга куела.

Бирелгә н темага эзлекле язылган, 1 орф-к һ ә м 1 гр-к хатасы булса “5” ле; Эзлекле язылган, лә кин эчтә лектә ялгыш җ ибә релгә н, 2-3 орф-к яки 2-3 гр-к хатасы булса ”4” ле; эзлекле язылмаган, 4-6 орф-к яки 4-6 гр-к хатасы булса “3” ле, эзлекле язылмаган һ ә м эчтә леге ачылмаган, 7дә н артык орф-к яки 7дә н артык тупас гр-к хатасы булган эшкә “2”ле куела.

Йомгаклау билгесе чирек һ ә м ел ахырында куела. Ул, укучыларның телдә н сө йлә м кү некмә лә рен, татар телендә аралаша алу осталыгын, шулай ук язма эшлә рнең нә тиҗ ә лә рен исә пкә алып куелырга тиеш.