Зертханалық жұмыс №9

Тақ ырыбы: Жиындар

Мақ саты Delphi ортасының жұ мысына жалпы сипаттама

Қ олданылатын материалдар мен қ ұ рал- жабдық тар:

Компьютер, Delphi программалау ортасы

Теориялық тү сініктеме:

Жиындар - бір-бірімен логикалық байланысқ ан бір типті объектілер жиыны. Объектілердің арасындағ ы байланыстардың сипатын программист кө рсетеді, оны Object Pascal тілі ешқ андай да бақ ыламайды. Жиынғ а кіретін элементтер саны 0 мен 256 аралығ ында ө згеруі мү мкін. Бірде бір элементі болмайтын жиын бос жиын деп аталады. Элементтер санының тұ рақ ты болмайтындығ ы арқ ылы жиындарды массивтер ен жазулардан ажыратамыз.

Екі жиын эквивалентті деп есептеледі, сонда тек сонда ғ ана олардың элементтері тең болса, жиын элементтерінің орналасу ретіне ешқ андай мә н бермейді.

Енді жиындардың берілуі мен аяқ талуына мысалдар келтірейік:

Type

digitChar= set of ‘0’..’9’;

digit=set of 0..9

var

begin

s1, s2, s3: DigitChar;

s4, s5, s6: digit;

begin

s1: =[‘1’, ’2’, ’3’];

s2: =[‘3’, ’2’, ’1’];

s3: =[‘2’, ’3’];

s4: =[0..3, 6];

s5: =[4, 5];

s6: =[3..9];

…

End.

Бұ л мысалдағ ы s1 мен s2 жиындары эквивалентті, ал s3 жиыны s2 жинының ішіне кіреді.

Жин типтерінің жазылу форматы тө мендегідей:

< тип аты> = set of < базалық тип>;

Мұ ндағ ы < тип аты> - жиын типінің идентификаторы, set, of- қ ызметші сө здер, < базалық тип> - жиын элементтерінің базалық типі ретінде word, integer, LongInt, Intb типтерінен басқ а кез келген реттелген тиа алынады.

Жиын элементтерін беруде жиын конструкторы пайдаланылады: бр-бірінен ү тір арқ ылы ажыратынлғ ан жиын элементтерінің тізімі, тізім квадарт жақ шаның ішіне орналасады.

Жиындарғ а тө мендегідей операцияларды қ олдануғ а болады:

1) жиындардың қ иылысуы- (*); екі жиынның қ иылысу нә тижесінде алынғ ан жиынғ а екі жиынның ортақ элементтері де кіреді. Мысалы, s4*s6- ның нә тижесі [3] болады; s4*s5 –тың нә тижес бос жиын болды.

2) Жиындардың бірігуі (+). Екі жиынның бірігуі бір мезгілде екі жиынғ а да кіретін ортақ элементтерден тұ ратын ү шінші жиын болып табылады.

3) Жиындардың айыымы. Екі жиынның айырымы екінші жиын элементтері кірмейтін, бірінші жиын элементтерінен тұ ратын ү шінші жиын болып табылады.

Жиындарғ а қ олданылатын амалдар

Жиындық типтердің берілгендері ү шін қ алыптастыру, біркітіру, айырымдық жә не in амалдары анық талғ ан. Сондай-ақ, “< ”, “> ”, “< =”, “> =”, “=” жә не “< > ” қ атынас белгілері пайдаланылады.

“=” қ атынас белгісі. Егер А жә не В жиындары бірдей элементтерден тұ ратын болса, онда бұ л жиындар тең болып есептеледі. Салыстырылатын жиындардағ ы элементтердің орналасу ретінің тең дік шартына ә сері болмайды.

А жиынының мә ні В жиынының мә ні Ө рнек Нә тиже

[1, 2, 3, 4] [1, 2, 3, 4] A=B True

[‘a’, ’b’, ’c’] [‘c’, ’a’] A=B False

[‘a’..’z’] [‘z’..’a’] A=B True

Тең емес қ атынас белгісі (< >). А жә не В жиындарының кем дегенде бір элементі ө згеше болатын болса, онда олар тең емес болып есептеледі.

А жиынының мә ні В жиынының мә ні Ө рнек Нә тиже

[1, 2, 3] [3, 1, 2, 4] A< > B True

[‘a’..’z’] [‘b’..’z’] A< > B True

[‘c’..’t’] [‘t’..’c’] A< > B False

Ү лкен немесе тең қ атынас белгісі (> =) Егер В жиынының барлық элементтері А жиынының қ ұ рамына кіретін болса, А> =И қ атынасының нә тижесі ақ иқ ат болады, ал кері жағ дайда жалғ ан болады.

А жиынының мә ні В жиынының мә ні Ө рнек Нә тиже

[1, 2, 3, 4] [3, 2, 4] A> =B True

[‘a’..’z’] [‘b’..’t’] A> =B True

[‘c’..’x’, ’t’] [‘t’, ’c’] A> =B True

Кіші немесе тең (< =) қ атынас белгісі. Алдың ғ ы операцияда пайдаланылғ андай, егер А жиынының барлық элементтері В жинының қ ұ рамына кіретін болса, онда А< =В ө рнегінің нә тижесі ақ иқ ат болады, кірі жағ дайда жалғ ан болады.

А жиынының мә ні В жиынының мә ні Ө рнек Нә тиже

[1, 2, 3] [2,, 3, 4] A< =B True

[‘d’..’h’] [‘b’..’t’] A< =B True

[‘c’, ’x’, ’t’] [‘t’, ’c’] A< =B True

In операциясы. Бұ л операция қ андай да бір мә ннің кө рсетілген жиында жататындығ ын тексеру ү шін пайдаланылады. Ә детте шартты операторда пайдаланылады.

А жиынының мә ні Ө рнек Нә тиже

2 If A in [2, 3, 4, ] then.. True

‘v’ if A in [‘a’..’n’] then False

x1 if A in [x0, x1, x2, x3] True

In операциясы бірқ атар басқ а да амалдары аламастыра отырып, кү рделі шартты тексерулерді тиімді, кө рнекі сипаттауғ а мү мкіндік береді. Мысалы,

If (a=1) or (a=3) or (a=4) or (a=5) then... ө рнегін ө те қ ысқ а, ә рі кө рнекі тү рде сипаттауғ а болады: