Жобаның құрылымы

Жобаның файлы Object Pascal тілінде жазылғ ан жә не компилятормен ө ң делетін бағ дарлама. Бұ л бағ дарламаны Delphi автоматты тү рде қ ұ растырады (1-сурет) жә не ол біреше жолдардан тұ рады.

Delphi oртасын іске қ осың ыз, Project – View Source опцияларын орындау арқ ылы келесі терезені шығ арың ыз:

Бағ дарлама Program сө зімен басталып, End сө зінен кейін қ ойылғ ан нү ктемен аяқ талады. Object Pascal тілінде кө птеген арнайы сө здер ә ртү рлі нұ сқ ау ретінде қ олдаылады, компилятор оларды солдан оң ғ а жә н ежоғ ары тө мен қ арай оқ иды. Жү йелі жақ шағ а алынғ ан таң балар тү сініктеме ретінде қ олданылады. Сонымен қ атар, тү сініктемені кө рсету ү шін “(* *)” немесе “//” белгілерін қ олдануғ а болады.

Бірақ {$R*.RES} жолы (жақ шадан кейін бірден $ белгісі тұ рғ ан) тү сініктеме емес, ол компиляторғ а берілген нұ сқ ау болып табылады. Мысалы, жоғ арыда келтірілген {$R*.RES} жолы бағ дарламаны ресурстар файлын қ оса есептегенде компиляциялау керек екендігі туралы баяндайды.

Program cө зі жә не кейін анық талғ ан бағ дарламаның атауы – бағ дарламаның тақ ырыбы деп саналады.

USES (пайдалану) сө зімен басталғ ан сө йлем бағ дарламаны осы сө збен анық талғ ан басқ а файлдарда орналасқ ан модульдерді қ оса есептегенде компиляциялау керек екендігін хабарлайды. Жоғ арыдағ ы мысалда жобаның файлымен бірге стандартты Forms жә не бағ дарламаушы ө зі қ ұ растырғ ан ‘Unit1.pas’

файлындағ ы Unit1 модульдерін бірітіре отырып, компиляциялау керектігі туралы берілген нұ сқ ау.

Осындай нұ сқ аудан соң бағ дарламаның денесі орналасады, ол Begin сө зімен басталып, End жә не одан кейін қ ойылғ ан нү ктемен (терминатормен(аяқ талады. Қ арастырылып отырғ ан бағ дарламаның денесі ү ш орындалатын операторлардан қ ұ ралғ ан:

Begin

Application.CreateForm(TfmExample, fmExample);

Application.Run;

End.

Ә р оператор Application (қ осымша) объектінің белгілі ір ә дісін шақ ыру жұ мысын атқ арады.

Object Pascal-да объект деп арнайы даярланғ ан берілгендер мен оларды ө ң деуде қ олданылатын ішкі бағ дарламалардың жиынтығ ынан тұ ратын жә не біртұ тас болып саналатын бағ дарламаның ү зіндісін атайды. Объектінің берілгендерін ө ріс деп атайды жә не олар кез келген тү рде анық талуы мү мкін. Объектінің ішкі бағ дарламаларын ә дістері деп атайды.

Объектілік типтердің негізгі ерекшелігі болып, ол объектінің ө рістерен бірге қ олданылатын ә ртү рлі іс-ә рекеттердің жиынын ішкі бағ дарламалар (процедура жә не функциялар) арқ ылы анық тауғ а болады. Берілгендердің осындай қ асиетін инкапсуляция деп атайды. Инкапсуляция – берілгендерді ө ң деудің алгоритмдерін бір бү тін қ ұ рылымғ а біріктіру деген тұ жырым.

Объекттілік типтердің негізгі қ асиеттері – функционалды толық тығ жә не ө рістер мен дә стердің бір-бірінен ажыратылмауы оларды бағ дарламанң блек бір тә уелсіз бө лігі ретінде қ олдануғ а мү мкіндік береді. Мұ ндай объектілерді бір бағ дарламадан екіншіге оң ай алмастыруғ а болады. Бұ л принципті объектіге бағ ытталғ ан бағ дарламалау тә сілдері деп атайды.

Қ арастырылғ ан мысалдағ ы Application объектінің қ ұ рамына Windows бағ дарламасының жұ мысын ұ йымдастыратын кө птеген берілгендер мен ішкі бағ дарламалар кіреді. Жалпы Delphi ортасы кез келген жаң а жобаның Application – объектілік бағ дарламасын автоматты тү рде қ ұ растырады.

Initialize ә дісі арқ ылы бағ дарлама Windows–тің басқ аруымен ә ртү рлі кө мекші жұ мыстарды орындайды. Application.Initialize ә дісі шақ ырылғ анда компилятордың қ ұ растырғ ан коды процессорды Delphi ортасының даяр тұ рғ ан бір ү зіндісін орындатуғ а мұ қ таж етеді. Осы ү зінді орындалғ аннан кейін (немесе бағ дарламадан шық қ аннан ейін) келесі жолдғ ы CreatForm ә дісі орындалады жә не т.с.с.

CreatForm ә дісі негізгі терезені қ ұ растырып, оны экранда кө рсетеді. Ал Run ә дісі берілгендер мен оларды ө ң деу туралы Windows–тан келген хабарларды қ абылдайды. Батырмасы басылғ анда, бағ дарламағ а Windows–тан жұ мысты тоқ тату жә не жү йелі ресурстарды (жадыны жә не процессорды) босату туралы нұ сқ ау беріледі.

Жобаның коды, жоғ арыда айтылғ андай, Delphi ортасымен қ ұ растырылады жә не кө птеген жағ дайларда бұ л кодқ а килігуге тыйы салынғ ан. Егер бағ дарламаушы осы кодқ а ә ртү рлі ө згерістер енгізіп киліксе, онда Delphi ортасы осы ө згерістерді алып тастауғ а тырысады. Сондық тан жобаның файлында ерекше кең ейтілу қ олданылады жә не ә детте бұ л код кө рінбей тұ рады.