Адам және табиғат қарым-қатынасы.

Адам мен табиғ ат арасындағ ы қ арым-қ атынас-антропогендік факторлар-дың, табиғ аттың жә не табиғ и факторлардың адамның денсаулығ ына кешенді ә сер-ық палы. Адам мен табиғ ат арасындағ ы қ арым-қ атынас эволюциясы-ди-намикалық сапалар бойынша ө згеріп тұ ратын, қ оғ амның ө ндіргіш кү штері мен экологиялық жү йелер арасындағ ы тарихи ө зара байланыс.

«Тә рбиенің негізі-табиғ ат», ал адам-табиғ аттың бір бө лігі жә не оның заң -дылық тарына бағ ынушы. Қ оғ амның даму да табиғ атпен тығ ыз байланысты. Адам мен табиғ ат арасында жақ ындық болмай, даму немесе болашақ болмай-ды. Табиғ аттың бізге берері кө п. Адам баласының жү регіне-мейірім мен ізгі-лікті ұ ялатқ ан табиғ ат. Ол-аяулы Ана. Ол-адам бойына қ уат, кө ң іліне шабыт, сезіміне лә ззат шапағ атын ұ ялататын сұ лулық пен ә семдік ә лемі. Адам бала-сы дү ниеге келгенде, табиғ и кү штердің жиынтығ ын бойына жинақ тап туады.

Алайда, бірте-бірте кө птеген факторлардың ә серінен ол табиғ аттан алшақ тап, шын мә ніндегі қ ұ дірет қ асиетін жоғ алтады. Табиғ ат-Ананың ө зі ғ ана жер бе-тінде адамсыз жайқ алып тұ ра беруі мү мкін, ал адам ше?. Адамның табиғ ат-тан тысқ ары ө мір сү руі мү мкін емес. Экологиялық білім мен тә рбие беруді, қ оғ амдық -саяси салалардан бө ліп алуғ а болмайды. Қ оғ ам мен табиғ аттың қ а-рым-қ атынасы-дү ниетанымдық мә селе.

Адамның рухани қ алыптасуына табиғ аттың тигізер ық палы мол. Табиғ атқ а деген ізгілік сезім, адамның барлық кейінгі ө міріне де игі ә серін тигізері сө з-сіз. Табиғ аттың жеке тұ лғ а қ асиетін дамытудағ ы ролі, мейірбандық қ а тә рбие-леуде кө рініс табады, оны табиғ атқ а деген қ атыгездіктен сақ тандырады. Ө зі табиғ атпен ү йлесімді бірлікті сақ тамайтын адам бойында жарасымды қ асиет те болмайды. «Ү йлесімді адам» деген тү сінікке, адамның табиғ атпен жара-сымдылық табуы туралы ұ ғ ым жатқ ызылады. Табиғ ат ү йлесімділігі мен сұ -лулығ ын тану-адамның ө з-ө зімен, ө зге адамдармен толық келісім табуына жә рдемдеседі.

Термин сө здер

Антропогендік фактор-антропогенная фактор

Жеке тұ лғ а-физическое лицо

Келісім-договор

Эволюция-эволюция

Адам ағ засы-организм человека

1-тапсырма. Мә тінді мазмұ ндаң ыздар.

2-тапсырма. Тө мендегі сұ рақ тарғ а жауап берің іздер.

1. Адам мен табиғ ат арасындағ ы қ арым-қ атынас қ андай?.

2. «Тә рбие негізі-табиғ ат» дегенді қ алай тү сінесіз?.

3. Адам мен табиғ ат ү йлесімділігі неге негізделеді?.

4. Адамның рухани қ алыптасуындағ ы табиғ ат ролі қ андай?.

5. Адамның табиғ аттан алшақ тау факторларына нелер жатады?.

3-тапсырма. Тө мендегі сө з тіркестерінен сө йлем қ ұ растырың ыздар.

Бірлікті сақ тау. Адамгершілік қ асиет. Табиғ аттан алшақ тау. Рухани қ алыпта-су. Шабыт беру. Табиғ ат заң дылық тары.

4-тапсырма. Берілген ойды жалғ астырың ыздар.

Қ оршағ ан ортаны танып-білуге деген қ ұ штарлық ----------------------.

Қ оршағ ан ортамен байланыс ------------------------.

Адамдардың қ атыгездігі ---------------------.

Адам мен табиғ ат арасындағ ы қ арым-қ атынас кү рделене тү суде --------------.

Тіршілік ететін ортанын мә нін -------------------------------.

5-тапсырма. Сө йлемнің тү рлерін анық таң ыздар.

Маң ғ ыстау тү бегі мен Ү стірт жотасы-қ ойнауы толғ ан қ азына. Бұ йрат. Адыр. Қ айсыбірінің басында шоқ -шоқ ө скен ағ аш. Адырлардың арасы-қ олдан ойып алғ андай кең алқ ап. Ары қ арай созылғ ан кең дала. Шеті мен шегі шексіз.

6-тапсырма. Тө мендегі ү стеулерді қ атыстырып сө йлем қ ұ раң ыздар.

Кү зде, қ уаныш ү стінде, тұ с-тұ стан, артта, арнайы, едә уір, кү мілжіп. Бірен-саран.

7-тапсырма. Сызық шаның қ ойылу себебін тү сіндірің іздер.

Кедір-бұ дыр. Жұ п-жұ мсақ. Ащы-тә тті. Жан-жануар. Жер-дү ние. Сылдыр-сылдыр. Жер-Ана.

8-тапсырма. Берілген мақ ал-мә телдердің екінші сың арын жазың ыздар.

Ең бектің наны тә тті,.... Кө з қ орқ ақ,.... Қ оянды қ амыс ө лтіреді,.... Ата кө рген оқ жонар,.... Білекті бірді жағ ар,.... Қ ына тасқ а бітеді,.... Кө п жасағ ан білмейді,.... Оқ у-білім азығ ы,....

9-тапсырма. Бірінші жә не екінші топтағ ы сө йлемдерді жалғ аулық тар қ ойып, байланыстырып жазың ыздар.

І. Терең ге балық уылдырық шаша алмайды...,

Сасық кү зен, тышқ ан, жылан сияқ ты жә ндіктер жерден інді кө п қ азады...,

Кей металдар табиғ атта ө те аз...,

ІІ. Ондай жердің асты қ ұ рғ ақ болады. Таза кү йінде кездесуі сирек. Онда уыл- дырық оралатын балдыр, не қ амыс жоқ.

10-тапсырма. «Табиғ ат-тә рбие негізі» тақ ырыбында эссе жазың ыздар.