Бағдарламалық модульдер, бұлар ақпараттық фондтың құрылуын және жүргізілуін қамтамасыз етеді.

Алғ ашқ ы жә не шешуші мә ліметтер. Бұ л мә ліметтер жобалау процесінде ө те жиі ө згереді, бірақ олардың типі ө згермейді жә не бағ дарламалық модульдермен анық талады.

Нормативті – ақ параттық жобалық қ ұ жаттама ө зінің қ ұ рамына материал туралы мә ліметтер, схемалар элементтерін жә не конструкцияларын енгізеді.

Кадрдың формасын беретін жә не жобалау кезінде ұ йымдастыру ү шін ақ паратты экранда кө рсететін дисплей мазмұ ны.

Жобаның орындалу жағ дайы мен жү руін кө рсететін ағ ымдағ ы жобалық ақ парат. Бұ л ақ парат жобалау процесінде ө згереді жә не текстік қ ұ жат тү рінде беріледі.

АЖЖ – сін техникалық қ амсыздандыру автоматты жобалауды орындауғ а арналғ ан ө зара байланысқ а жә не ө зара ә рекет ететін техникалық қ ұ ралдар (ТҚ) жиынтығ ын қ ұ райды.

АЖЖ – ның лингвистикалық қ амсыздандыру негізгі процедураларын суреттеуге жә не жобалық шешімдерге арналғ ан арнайы тілдік қ ұ ралдар (тілдік жобалау) қ ұ райды.

ЛҚ – ның негізгі бө лігі – адамдардың ЭЕМ – мен тілдесу тілі. Бұ л жерде алгоритмдік тілдермен (Фортран, Паскаль, СИ жә не т.б.) қ атар мә селелі – бағ дарлы тілдер (МБТ) бар екенін айтқ ан жө н. МБТ мү мкіндіктерінің ө те ү лкен мағ ынасы бар. Олар ө німділік пен жобалаудың автоматтандыру дең гейіне ғ ана ә сер етіп қ оймай жобалаушының АЖЖ қ ұ ралдарымен жұ мыс істеу сипатын жә не қ иындығ ын анық тайды.

АЖЖ – сін ә дістемелік қ амсыздандыру (АЖЖ Ә Қ) оның эксплуатациясының ретін регламенттейтін жә не оның қ ұ рамына кіретін қ ұ жаттар деп тү сінеміз.

АЖЖ – сін ұ йымдастырушылық қ амсыздандыру (АЖЖ Ұ Қ) ө зінің қ ұ рамына жағ дайларды, инструкцияларды, бұ йрық тарды, штатты кестелерді, квалификациялық талаптарды жә не басқ а да қ ұ жаттамаларды кіргізеді

24. Химиялық процестер жылу эффектісі, оны есептеудің жолдары. Термодинамиканың бірінші заң ы, оны идеал газдар қ атысымен ө тетін тү рлі процестерге қ олдану.Гесс заң ы, оның салдары жә не химиялық процестер жылу эффектісін есептеуде қ олдануы. Химиялық процестер жылу эффектісіне температураның ә сері. Кирхгоф тең деуі, оны талдау.

Химиялық реакциялардың жылу эффектісі — реакцияның жү ру барысындағ ы элементтердің физико-химиялық параметрлеріне тә уелділігін қ арастырады Термохимияның негізгі тә сілі – калориметрия болып табылады. Кей жағ дайларда калориметриялық емес те тә сілдер (тепе-тең дік константасын ө лшеу нә тижелерінен жылу эффектілерін санау) қ олданылады, алайда бұ л жағ дайларда нә тижелер онша дә л болмайды. 1840 жылы Гесс атты химик тамаша заң ашты, кейіннен осы заң ғ а оның аты беріліп, бұ л заң реакцияның жылу эффектісін, заттардың тү зілу жылулығ ын немесе олардың жануын есептеуге мү мкіндік береді. Негізгі химиялық реакцияларда пайда болатын жылу эфекттер ке бө лінеді.

Олар; 1.Тү зілу жылуы 2.Жану жылуы 3.Бейтараптану жылуы 4.Еру жылуы

Тү зілу жылуы – жай заттардан берілген жағ дайда тұ рақ ты химиялық қ осылыс тү зілгенде болатын жылу эффектісі. Тү зілу жылуы 25 С температурада, 1 атм қ ысымда тү зілген қ осылыстың 1 моліне шық қ ан жылу. Осы кө рсетілген жағ дайдағ ы тү зілу жылуы стандарттық тү зілу жылуы деп аталады.

Бейтараптану жылуы. Бейтараптану реакциясы ә рқ ашанда жылу бө ліп шығ арады. Егер кү шті қ ышқ ылдар мен кү шті негіздер сулы ерітіндіде ә рекеттессе, онда олардың жылу эффектілері бірдей болады. 1 г-экв. қ ышқ ыл мен негіз ә рекеттескенде 57, 3кДж жылу бө лінеді. Мұ ны бейтараптану жылуының тұ рақ тылық заң ы деп атайды. Бұ л заң ды электролиттік диссоциациялану теориясымен тү сіндіруге болады. Мысалы, натрий гидрооксидін тұ з қ ышқ ылымен бейтараптандыру реакциясын гидроксоний жә не гидроксил реакциясы ретінде қ арасытыра аламыз:

Бейтараптану жылуы деп бір грамм – эквивалент қ ышқ ыл мен бір грам-эквивалент негіз ә рекеттескендегі бө лінген жылуды айтады. Бейтараптану жылуының тұ рақ тылығ ы бейтараптану реакциясына ә лсіз қ ышқ ылдар мен ә лсіз негіздер қ атысқ анда байқ алмайды. Оның себебі ә лсіз қ ышқ ылдар мен негіздер ә рекеттескенде, бейтараптану жылуына иондардың дисосациациялану жылуының ә сері болады. Диссоциациялану жылуы эндотермиялық процеске жатады, яғ ни диссоциациялану кезінде жылу бө лінбейді, керісінше сің іріледі.

Еру жылуы. Еритін зат пен еріткіштің табиғ атына байланысты еру процесі кезінде жылу бө лініп шығ уы да, сің ірілуі да мү мкін. Еру жылуы деп 1 моль зат ерігендегі байқ алатын жылу эффектісін айтады. Еру жылуы еріткіш пен еритін заттың мө лшерлерінің қ арым – қ атынасына да байланысты. Ерітінді қ ою болғ ан сайын еру жылуы да кө п болады. Ерітінді сұ йылғ ан сайын оның еру жылуы белгілі бір тұ рақ ты шамағ а айналады. Жылудың мұ ндай тұ рақ тылығ ы 1 моль еріген затқ а еріткіштің 300 молі сә йкес келгенде байқ алады.

Жану жылуы деп берілген қ осылыстың оттекпен тотығ ып, қ осылыстағ ы элементтердің жоғ ары оксидтерін тү зетін реакцияның жылу эффектісін, ал жанатын зат органикалық зат болса, оның толық жанғ андағ ы кө міртек оксидіне дейін тотығ ып, су жә не т.б. соларғ а сә йкес ө німдер тү зілгендегі жылу эффектісін айтады.