http://www.topreferat.com/ ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

Ауғ ан соғ ысы диплом жұ мысы


Ж О С П А Р Ы:
КІРІСПЕ бет
І тарау.Ауғ ан соғ ысы жә не оғ ан қ азақ стандық тардың қ атысуы. бет
ІІ тарау. Жарияланбағ ан соғ ыс жә не беймә лім кеткен боздақ тар. бет
ІІІ тарау. Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты: патриотизмнің бейнесі бет
Қ орытынды. бет
Сілтемелер тізімі бет
Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі бет

Жұ мыс тү рі: Дипломдық жұ мыс
Жұ мыс кө лемі: - бет
Пә ні: Тарих

https://www.topreferat.com/ ДИПЛОМДЫҚ ЖҰ МЫСТЫҢ Қ ЫСҚ АРТЫЛҒ АН МӘ ТІНІ

 Қ АЗАҚ СТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘ НЕ Ғ ЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
Ш.Есенов атындағ ы Каспий мемлекеттік технологиялар жә не инжиниринг университеті
Д И П Л О М Ж Ұ М
ТАҚ ЫРЫБЫ: Қ азақ стандық тар-Ауғ ан соғ ысында.
ОРЫНДАҒ АН: Кеншимова Жайшылық Сә рсенбекқ ызы
Тарих-04-3 оқ у тобының студенті
Ғ ЫЛЫМИ ЖЕТЕКШІСІ: Л.Т.Джумалиева
Тарих жә не философия
кафедрасының ағ а оқ ытушысы,
тарих ғ ылымдарының кандидаты
Қ орғ ауғ а жіберілді: О.Д.Табылдиева т.ғ.к, ағ а оқ ытушы
Тарих жә не философия
кафедрасының мең герушісі
Ақ тау-2009 жыл
Ж О С П А Р Ы:
КІРІСПЕ
І тарау.Ауғ ан соғ ысы жә не оғ ан қ азақ стандық тардың қ атысуы.
ІІ тарау. Жарияланбағ ан соғ ыс жә не беймә лім кеткен боздақ тар.
ІІІ тарау. Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты: патриотизмнің бейнесі
Қ орытынды.
Сілтемелер тізімі
Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі
Кіріспе
Тақ ырыптың ө зектілігі. Қ азақ стан Республикасының тә уелсіздік тізгінін ө з қ олына
Мұ ндай тақ ырыптарғ а терең кө з жү гіртіп, оның мә нін
1979 жылғ ы 25 желтоқ санда кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті
Ресми органдар мен ә лгіндей жарияланымдар тарапынан бұ л соғ ыс
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев Ауғ анстан мемлекетіндегі соң ғ ы жағ дайларғ а тоқ тала келіп,
Ауғ ан соғ ысы тарихқ а енді. Бірақ осы соғ ысқ а жан-жақ ты
Міне осындай ойлар мен ізденістерді жанай келе, біріншіден,
Екіншіден, бұ л ғ ылыми ең бектің ө зектілігі, кең ес ә скерлерінің шектеулі контингентін
Ауғ анстанғ а ә скер енгізу жө ніндегі шешімді қ абылдағ ан КСРО-ның жоғ арғ ы
Ү шіншіден, ауғ ан соғ ысы барысындағ ы ерекшеліктерге, оның ішінде ұ лт ерекшелігіне
Тө ртіншіден, Қ азақ стандық тардың ауғ ан соғ ысына қ атысуы мен олардың шығ ынын, соғ ысқ а
Бесіншіден, Ауғ ан соғ ысында марапатталғ ан қ азақ стандық тардың санын анық тап, ауғ ан соғ ысына
Диплом жұ мысының зерттелуі. Ауғ анстан тарихының
Алматы қ аласынан 2001 жылы шық қ ан. Ауғ анстанғ а кең ес ә скерлерінің
Сол сияқ ты автор бұ л ең бегінде ауғ ан соғ ысының
Соғ ыстағ ы адам шығ ыны мен із-тү зсіз жоғ алғ андардың
Сонымен қ атар Ауғ анстан туралы авторлар А.В. Филипповтың,
1978 жылы Сә уір революциясының сипаты мен мазмұ нын,
Диплом жұ мысының міндеті мен мақ саты. Ауғ анстанғ а Кең ес
Он жылғ а жуық Ауғ анстан территориясында жү рген
Зерттеу жұ мысының дерек кө здері. Ауғ анстан мемлекеті жә не осы
Ауғ ан соғ ысы туралы жазғ ан авторлар [3] ең бектерінде
Сонымен қ атар авторлар Ауғ анстанғ а кең ес ә скерлерінің шектеулі
Оғ ан қ оса бұ л ең бектен Ауғ ан соғ ысы барысында ө зінің
Ауғ ан соғ ысына қ атысушылар мен олардың жалпы шығ ының
Ауғ ан соғ ысына ү ш рет аттанғ ан, Кең ес ә скерлерін Ауғ анстанғ а алып
Диплом жұ мысының қ ұ рылымы. Диплом жұ мысы кіріспеден, ү ш тараудан
І тарау. Ауғ ан соғ ысы жә не оғ ан қ азақ стандық тардың қ атысуы.
Мә скеу уақ ыты бойынша 1979 жылы желтоқ сан айының 25
Бірінші болып барлаушылар, сосын аспалы кө пір бойынша генерал К.Кузминнің
Бұ л уақ ытта ә скери-транспорт авиациясы ә уе-десантшылар дивизиясының негізгі кү штері мен
Витебскідегі ә уе-десантшылар дивизиясының командирі генерал-майор И.Ф.Рябченко сол кездегі
14 желтоқ санда Тү ркістан ә скери округінің басқ а ә уежайларына дивизияны
26 желтоқ санда дивизияның міндеті анық талды [6].
Осы кү ні 19.30-ғ а дейін астананың белгіленген
Осы отты кү ндерді еске ала отырып Р.А. Байтереков:
Бірде бізді ә скери дабыл бойынша кө теріп, оқ -дә рілерімен жабдық тап,
Берілген бұ йрық бойынша ә скери қ ұ рама тү нде Кабулғ а жылжумен
Ә скери қ ұ рамалар мен техникаларды тасу ү шін 343 ұ шақ -рейсі жасалса,
Ө кінішке орай бұ л шаралар қ ұ рбандық сыз жү зеге аспады. 25
Осылайша белгіленген уақ ытта 108-ші атқ ыштар дивизиясының алдың ғ ы қ атарлы
Осы кү ннен бастап, Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингентін Ауғ анстанның
Сол уақ ыттағ ы 40-шы армияның қ олбасшысы болғ ан генерал-полковник Ю.В.Тухаринов мемлекеттік
Оның қ ұ м басқ ан жағ алауы жең іл шайылып, ө зен тоқ таусыз ө зінің
Бірақ біраз уақ ыттан кеін кө пір ө зен жағ асынан жылжып кетті
«1979 жылдың 25 желтоқ санынан 26-сына қ арағ ан тү ні дивизия
Марш жалпы жақ сы ө тті. Кө птеген тұ рығ ндар кең естік колонналарды кездестіруге
Сондық тан да Кундуз қ аласына барып жайғ асқ ан ә скери
Ауғ анстан территориясының бестен тө рт бө лігін Гиндукуш, Парапомиз, Хазараджат,
Жері қ ұ мды жә не таулы- шө лейт территориясы, оғ ан қ оса
Мысалы: «27 желтоқ сан кү ні Саланг таулы асуынан ө ту
Ал мұ нда бү кіл соғ ыс техникасы мен
1980жылы қ аң тар айының ішінде генерал-лейтенант Ю.В.Тухаринов қ олбасшылығ ымен кең естік ә скерлердің
Оғ ан қ оса кең естік манадар мен кең есшілер тұ рғ ан
Барлық тұ рғ ындар кең естік ә скер жауынгерлерін жылы шыраймен қ арсы
Дегенмен жекелеген жауыздық ә рекеттер де орын алып отырды. Кей
Бұ ларғ а қ осатын ең қ ажетті жайт, Ауғ анстанғ а кең ес ә скерлерін енгізу
Мысалы, ә скери дә рігерлерге кү рделі де ұ зақ операцияны
Ө здерімен бірге тамақ, жанар-жағ ар май, оқ, дә рі, су алып
Жаттығ у алаң ы, жаттық тырушылар мен жауынгерлерді ұ рыс қ имылына
Жергілікті жердің жер-жағ дайы мен партизандық соғ ыс ә дістерін мең гере
1979 жылдың 26 желтоқ санында ауғ ан территориясына тү сірілген дивизияның міндеттері
Кең ес ә скерлерінің ең алғ ашқ ы соғ ыс қ имылы 27
Ал Тә жі-Бек сарайын алу операциясы кешкі 19 сағ ат 30
Оғ ан 50 адамнан тұ ратын МҚ К-нің офицерлер тобы, капитан В.А.Востроин
Сарайды басып алу соғ ысы 30-40 минутқ а созылды. Осы
Шабуыл барысы кезінде кең естік жауынгерлерден 11 адам шейіт болды.
«Дауыл-333» соғ ыс операциясының қ ұ рамында жә не Тә жі-Бек сарайына шабуыл жасағ ан
Оның бірі қ атардағ ы жауынгер Шымкент қ аласының тұ рғ ыны Расульметов Қ ұ рбантай
Душмандар қ олымен кө здей отырып атқ ан зең бірек оғ ы соғ ыс машинасында
Сө йтіп қ орғ анысы мық ты Тә жі-Бек сарайына шабуылдау барысында бірнеше азаматтар
Ал шабуылғ а шық қ ан десантшылар тобы кө зге айқ ын кө рініп,
Бас штаб ғ имаратын алу оқ иғ асы негізінен берілген тапсырманы
Орталық телеграфта болғ ан жарылыс Якубтың (Бас штаб бастығ ы, подполковник)
Десантшылар тобының соғ ыс қ имылы арқ асында ғ имарат толық басып алынды.
Танкшілер ротасы кү зеткен Кабулдағ ы радио жә не телевидение ү йін басып
Шабуыл белгісін алғ аннан кейін барлаушылар гранатаметпен кү зетші танкілерді аяусыз
Ұ рыс қ имылы шапшаң жү рді, бір барлаушы ауыр
Телевидение жә не радио орталығ ы америка елшілігінің қ асында
Елшілікке қ арай оқ жаудырылғ ан кезде қ ызметшілердің кө пшілігі керуеттің, столдың
Пули-Чархидегі тү рме парашюті-десантшылар батальоны жә не ө зі жү ретін
Тү рмені алуды бастамас бұ рын, оларды тырп етпейтіндей етіп
Десантшылар бұ л тапсырманы да айтарлық тай орындады. Танк экипаждарын машиналар
Бұ л қ оршаудан шығ ауғ а ә рекет еткен кез келген ұ мтылысты пулемет
Десантшылар тү рме территориясына бұ за-жара кіріп, жарты сағ ат ішінде
Кабулдағ ы басқ а объектілерді басып алу шығ ынсыз жә не
Бұ л ұ рыс барысында 10 десантшы жә не 8 айырық ша мақ саттағ ы
345-ші ЖПДП-нан қ аза болғ андар: кіші сержант А.С.Дворников, қ атардағ ы жауынгерлер:
Майор Х.Халбаевтың айырық ша мақ саттағ ы батальонынан шейіт болғ андар: кіші сержант
Келесі кү ні таң ертең кең естік қ олбасшылар орналасқ ан бекетке МҚ К-і
Тә жі-Бек сарайы шабуылынан кейін Ауғ анстан халқ ына Б.Кармальдің ү нтаспағ а
Бұ л кезде Б.Кармаль Баграм қ аласында орналасқ ан Кең ес Одағ ы
Осы уақ ытта Б.Кармальді астанағ а апару бұ йрығ ы да келіп
Ол танкілердің бірінде ауғ ан мемлекетінің жаң а басшысы
Алғ ашында АХДП Бас секретары Царандой (ауғ андық милиция бө лімдері ғ имараттарының
Осы уақ ыттардың бә рінде АХДП Бас хатшысын КСРО МҚ К-нің қ ызметкерлері
28 желтоқ санғ а қ арағ ан тү ні генерал Ю.В.Шаталин қ олбасшылығ ымен тағ ы бір
Бұ л кү ні тү нде елдегі билік «халық шылдардың» қ олынан
Ертең іне таң ертең Ауғ анстанның ақ парат кө здері АДР Ү кіметінің ү ндеуін жариялады.
Осы кү ні айрық ша мақ саттағ ы ә скер тобы кү зетшілер бригадасының қ алғ андарын
Кілемге оралғ ан Х.Аминнің ө лі денесі батальон капитаны Андар Сахатовтың
28 желтоқ санда кү н ортасында «мұ сылман» батальонының қ ұ рамы Кабулдағ ы Кең ес
Сосын полковник В.В.Колесник елші кабинетінен Мә скеумен байланысқ а шығ ып,
КСРО Жоғ ары Кең есі Президиумының жабық Жарлығ ымен КСРО МҚ К-і қ ызметкерлерінің
Мұ ндай атақ полковник В.В.Колесник пен Э.Г.Козловқ а да берілді. Подполковник
Мұ сылман батальонының 300-ге жуық офицерлері мен солдаттары ү кімет
29 желтоқ санда айырық ша мақ саттағ ы ә скер тобынан сарай кү зетін
Жаң а жыл мерекесі ө тісімен ә скери тапсырманы орындағ андары жә не
Ұ шақ тағ ы айрық ша мақ саттағ ы ә скер тобы ұ шақ ты атып
1981жылы Пули-Хумридағ ы қ ұ быр жолдарын жә не Шибартандағ ы тас ө ндірісн
12 қ аң тар кү ні таң ертең В.В.Колесник КСРо Қ орғ аныс министрі, Кең ес
Дегенмен Ауғ анстанғ а кең ес ә скерлерін енгізу жө ніндегі
Пленумдағ ы Л.И.Брежневтың шешімді толық қ абылдау
Ал бес жылдан кейін бұ л жағ дай барып тұ рғ ан
Мұ ндай халық аралық саяси шешімді қ абылдағ ан
Ал А.А. Громыко болса 1988-1989 жылдары
Осы келісім-шартқ а сә йкес Ауғ анстан республикасының ү кіметі
Қ орыта келгенде бұ л ө тініш Кең ес Одағ ында ұ зақ
ІІ тарау. Жарияланбағ ан соғ ыс жә не беймә лім кеткен боздақ тар
Ауғ ан соғ ысы барысындағ ы басты ерекшеліктердің бірі-40-шы армия қ ұ рамын
Алғ ашқ ы кезең де Кең ес Одағ ының барлық территориясынан шақ ырылғ ан ә скери қ ызметшілер
1987 жылы 40-шы армияның қ олбасшысы болып тағ айындалғ ан
Мысалы: Ауғ ан соғ ысы басталғ аннан-ақ, айрық ша мақ саттағ ы отряд
Яғ ни, қ ұ рамының жетпіс-сексен пайызын қ азақ, қ ырғ ыз, ұ йғ ыр жастарынан қ ұ ралғ ан
Іс жү зінде айрық ша мақ саттағ ы отряд болғ анымен ресми тү рде, қ ұ жат
Сө йтіп, Теміртау қ аласында қ ызмет етіп жү рген Борис Керімбаев Мә скеуде
Отряд ұ зақ -сонар дайындық тан кейін бұ рынғ ы Одақ тың шекарасын кесіп ө тіп,
Ә у баста 500 адам қ ұ рамында аттанғ ан отрядтың саны бірте-бірте
Сонымен қ атар Орта Азия ө лкесінен шақ ырылғ ан жоғ арыда аталғ ан
Ауғ анстанда ә скери қ ызметін ө тейтін жаң адан ә скерге шақ ырылғ ан
Ондай оқ у орындарының басым кө пшілігі Тү ркістан ә скери
Солдаттарды оқ ыту қ арқ ынды, кү шейтілген тү рде жү рді. Оларғ а қ аруды қ олдану
Тек осындай жаттығ улардан ө ткеннен кейін ғ ана Ауғ анстанғ а жіберілді. Жылына
Ө йткені олар ө здерінің орнын толық тыруғ а келген жас солдаттарғ а
Сө йтіп, 40-шы армияның сапының қ атарына тұ рар алдын осындай жолмен
Осы мерзім ішінде сержанттар мен солдаттар жақ сы дайындық тарғ а
Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамында тоғ ыз жыл ішінде
Ауғ ан соғ ысы барысындағ ы тоқ тала кететін ерекшеліктердің бірі-ол ә скерлердің ә леуметтік
Ол туралы айта келіп: «40-шы армияны қ ұ райтын ә скерлердің
Ал Ауғ анстанда ә скери қ ызметін ө теушілердің басым кө пшілігі
Ауғ анстанғ а кең ес ә скерлерін енгізу оппозицияның қ арулы қ ақ тығ ысын тоқ татпады. Керісінше,
Ауғ анстандағ ы партизан соғ ыыс кең кө лемде ө ріс алды, сондық тан да
Кең ес жә не ауғ андық бө лімдердің алағ ашқ ы ұ рыс қ имылының
Айта кететін нә рсе, жасақ талғ ан моджахедтерге автоматты
Қ ару-жарақ тың мұ ндай тү рлерін моджахедтер ә рбір провинциялардағ ы кишлактарда
1980 жылы 4 сә уірде лагман провинциясындағ ы соғ ыс операциясы
Бірақ душмандар оң айлық пен қ ару-жарақ ты бере қ оймады. Нә тижесінде екі
Ол қ айта жауынгер жолдастарының қ асына келді. Атыс ү дей
Қ арулы топтар мен бө лімдерге басшылық жасайтын кө птеген командирлер 4-6
Моджахедтердің қ имылы негізгі ү ш бағ ытқ а бө лінді.
Біріншісі –Ауғ анстан территориясында ық пал ететін қ оймалар мен зоналар, ә скери
Базалар Пә кістан жә не Иран шекарасына жақ ын негізгі
Базада қ арулы бө лімдер мен топтардың қ имылына жетекшілік, жасау
Екінші бағ ыт ө зіндік қ имыл мен елдегі жағ дайдың
-бү кіл билік бү лікшілерге толығ ымен берілген зоналар. Бұ л жерде
-бү лікшілер ө здерінің бақ ылауын жиі-жиі кү шейтіп,
-бү лікшілер тек ұ рыс қ имылдары кезінде ғ ана болатын, мемлекеттік
Бірінші жә не екінші зоналар территориясындағ ы топтар соғ ыс қ имылдарына белсенділік
Бө геттер жасалғ ан аудандар миналанды жә не дайындық позициялары орнатылып,
Бірінші зонадағ ы топтарда моджахедтер жү ргіншілерге қ атаң ө ткізу тә ртібін
Ең соң ғ ы, ү шінші зона-ненгізгі мә селелермен жә не партизан соғ ысын жү ргізу
Исламдық кө қ араспен қ арайтын, оппозиция жетекшілері мен партизан соғ ысын жү ргізудің
Моджахедтер исламды қ орғ ау ү шін, мұ сылмандардың ар-намысы жә не офицерлері мен
Идеологиялық тә рбиелеуге моджахедтер арасында айтарлық тай назар аударылды. Мысалы,
Олар ө здерінің бұ л сө здерінде:» Қ ұ рметті мұ сылмандар! Сіздердің
Егер де сіздер бұ л борышты ө темесең іздер, онда Алла
Сіз жауды ө з жауың ыз болғ аннан ғ ана ө лтіріп
Бұ дан басқ а моджахедтер кең ес ә скерлеріне қ арсы негізгі кү штерін шоғ ырландырып,
Мысалы, 1983 жылдың бір жарты жылдығ ының ө зінде олар
Кө птеген бү лікшілер қ ишлық қ а жақ ын орналасқ ан аудандық армияның
Ө з уақ ытында оларды қ олғ а тү сіру қ иын болды.
Бү лікшілер шартты белгі бойынша ө здерінің командирлерінің басшылығ ымен белгіленген
Ауғ ан жерінде майдан мен тыл болмады, моджахедтер тө ткенің
Мысалы: «1985 жылы 14 желтоқ санда Пизгарон шатқ алының тө ң ірегінде
Атыс кезінде ротаның жеке қ ұ рамасының арасында сасқ алақ тау мен ә бігерге
Пулеметпен оқ жаудыра отырып, ол бү лікшілердің шабуылын тоқ татты. Атыс
«1987 жылдың 8 желтоқ санындағ ы соғ ыс, борт командирі Н.С.Майданов» ү шін
Оғ ан бірде екі оқ қ а ұ шқ ан тікұ шақ тағ ы десантшыларды алып келу
Ә скери тікұ шақ та оқ -дә рі таусылды. Николай ө лімге бас тіге
Николай ө лімге бас тіге отырып, ө зі
Экипаж сә л ғ ана уақ ыт кешігіп қ онғ анда жердегі
Ол қ олынан жараланса да оң жақ тағ ы қ атарғ а оқ
Ұ шқ ыш душмандардың иегінің астында тұ рғ ан соң ғ ы «жауынгерді» бортқ а
Майданов Николай Сайынұ лы 1956 жылы Орал облысы
Саратовтағ ы ұ шқ ытар дайындайтын жоғ арғ ы ә скери авиациялық училищені бітірді.
Шахворостов Андрей Евгеньевич 1963 жылы Талдық орғ ан қ аласында туды.
Ухабов Валерий Иванович 1938 жылы Қ останай облысының Боровской
1981 жылы кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамында Ауғ ан
Письменный Вячаслав Михайлович 1950 жылы Ақ тө бе қ аласында туды.
Осығ ан сә йкес сырт елдердің ауғ ан оппозициясына кө мегі арта
Женева келісімінде белгіленгендей Ауғ анстаннан 1989 жылы 15 ақ панда
Бұ л кү н біздің халқ ымыздың жадында ұ зақ сақ талады. Ө йткені
Ауғ анстанмен шекаралас Термезге жақ ын биік қ ияларда кең ес жерінің оң тү стік
Алыс жақ тардан да адамдар келіп кү тті. Тіптен қ аралы
1989 жыл 15 ақ пан. Мұ нда Кең ес Одағ ының Батыры
Колонна кең ес жә не ауғ ан жағ алауларын біріктіруші кө пірге кө теріліп
Шекарадан соң ғ ы болып ө ткен кең ес ә скерлерінің шектеулі контингентінің қ олбасшысы
Амудария жағ алауында кең ес жауынгерлерін мың дағ ан адамдар-Термездің тұ рғ ындары, солдаттар мен
Ауғ ан соғ ысынан оралғ ан жауынгерлерді Ө збекстан Республикасы облыстық партия
Жауынгерлік туды желбіретіп Ауғ анстан территориясынан шық қ ан бірінші
Ауғ анстан территориясынан ең соң ғ ы болып шық қ ан кең ес ә скерлерінің
Бұ л Кең ес Армиясының солдаттарының, сержанттарының, прапор-щиктерінің, офицерлерінің жә не
Біздер ү шін Отанына тірі қ айтпандар қ айғ ысы ешқ ашанда ө з орнын
Дауылы мен аязы азынап тұ рғ ан осы кү ні барлық
Жергілікті уақ ыт бойынша 8.20-да соң ғ ы кең ес ә скерлерінің ә кетілуі басталды.
Мұ нда салтанатты митинг ө тті. Мұ нда КСРО ОК, КСРО
1979 жылы 25 желтоқ санда КСРО Қ орғ аныс министрінің арнайы бұ йрығ ы
Бұ л кү н кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті сапында болып, ауғ ан
Кең ес ә скерлерінің Ауғ анстаннан ә кетілуі 1988 жылғ а дейін де іске
Мысалы: 1986 жылдың қ азанында Ауғ ан жерінен алты полк ә кетілді.
Полк сү йікті Отанына қ айтып бара жатыр.
Бұ л сө здер Кең ес Одағ ына сү йіспеншілікпен қ арайтын сол уақ ыттағ ы
Кең ес ә скерлерінің Ауғ анстаннан ә кетілуі 1989 жылдың 15 ақ панына
Ауғ андық тардың жаны мейірімді болып ел ішіндегі келең сіздіктерден
Жауынгер-интернационалистер Ауғ анстан туралы айтылғ андар мен жазылғ андарғ а сын кө збен қ арайды.
Кең ес ә скерлерінің Ауғ анстан территорииясынан ә кетілуі шын мә нінде
Ауғ анстан Демократиялық Республикасына келген кең ес ә скерлері жә не олардың жауынгерлік
1-ші кезең: 1979 жылғ ы желтоқ сан-1980 жылғ ы ақ пан аралығ ы.
2-ші кезең: 1980 жылғ ы наурыз-1985 жылғ ы кө кек аралығ ы.
3-ші кезең: 1985 жылғ ы мамыр-1986 жылғ ы желтоқ сан аралығ ы. Бұ л
4-ші кезең: 1987 жылғ ы қ аң тар-1989 жылғ ы ақ пан аралығ ы.
Ауғ анстандағ ы Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамындағ ы
Ауғ анстанда Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамында барлығ ы 200153
Ал ордендер жә не медальдармен марапатталғ андардың 111966-ы сержанттар мен солдаттар,
Сондай-ақ марапатталғ андардың 2265-і қ азақ, 635-і қ ырғ ыз, 6050-і ө збек, 855-і
Ауғ анстан Республикасымен шектеулі контингент қ ұ рамында-86 адам Кең ес Одағ ының Батыры
Батырлар арасында бір қ азақ, бір ө збек, бір тә жік,
Бұ л ерлердің баз біреуі Қ азақ станда туып
Ал Батыр атанғ ан алаш перзенті Орал облысының Жымпиты
110 айғ а созылғ ан Ауғ ан соғ ысындағ ы санитарлық шығ ын 469685 адамды
Асқ ынғ ан ауруына 2-ші топ, 5863 адам-3-ші топ мү гедегі болды.
Бұ л соғ ыста алғ ан жарақ атына байланысты мү гедек болғ ан
Айnалық, Қ азақ стан Республикасының Халық ты ә леуметтік қ орғ ау министрлігінің кө рсеткіштері бойынша
Ауғ ан соғ ысынан қ айтып оралмағ ан жалпы адам шығ ыны-14453-ке жетті. Нақ тылай
Бұ л Кең ес Одағ ы бойынша алғ андағ ы кө рсеткіш. Жалпы, ауғ ан соғ ысының
1979 жылды 25 желтоқ санынан 1989 жылдың 15 ақ панына дейінгі
Осы соғ ыста қ азақ стандық тардың адам шығ ынына байланысты Қ азақ стан Республикалық ә скери
Ақ мола облысынан-62 адам жә не 2 адам;
Ақ тө бе облысынан-26 адам жә не 1 адам;
Атырау облысынан-19 адам жә не 1 адам;
Жамбыл облысынан-62 адам жә не 1 адам;
Жезқ азғ ан облысынан-32 адам жә не 2 адам;
Кө кшетау облысынан-22 адам жә не 1 адам;
Қ арағ анды облысынан-70 адам жә не 2 адам;
Қ ызылорда облысынан-19 адам;
Қ останай облысынан-43 адам жә не 2 адам;
Орал облысынан-27 адам жә не 1 адам;
Павлодар облысынан-27 адам;
Семей облысынан-46 адам жә не 2 адам;
Солтү стік Қ азақ стан облысынан-27 адам;
Талдық орғ ан облысынан-58 адам жә не 1 адам;
Шымкент облысынан-94 аадм жә не 3 адам;
Шығ ыс Қ азақ стан облысынан-42 адам жә не 1 адам.
Сайып келгенде бідің жерлестеріміздің арасынан 22 269 адам Ауғ ан
Ал жалпы шығ ынның 362-сі қ азақ ұ лтының ө кілі екендігі анық талды.
Ауғ ан соғ ысында қ ұ рбан болғ ан қ азақ стандық тардың ә р жылғ а шақ қ андағ ы жалпы
1979 жыл-7 адам;
1980 жыл-185 адам;
1981 жыл-99 адам;
1982 жыл-172 адам;
1983 жыл-74 адам;
1984 жыл-108 адам;
1985 жы-88 адам;
1986 жыл-72 адам;
1987 жыл-65 адам;
1988 жыл-45 адам;
1989 жыл-8 адам қ ұ рбан болды
Осы ұ йымдардың жан-жақ ты ең бектерінің арқ асында жә не олардың
Қ азір Қ азақ станда Ауғ ан соғ ысына қ атысқ ан 21979 азамат тұ рады деп
1.Алматы облысында-2379 адам;
2.Ақ мола облысында-1755 адам;
3.Ақ тө бе облысында-1203 адам;
4.Атырау облысында-520 адам;
5.Жамбыл облысында-1384 адам;
6.Жезқ азғ ан облысында-490 адам;
7.Кө кшетау облысында-934 адам;
8.Қ ызылорда облысында-757 адам;
9.Қ останай облысында-1556 адам;
10.Қ арағ анды облысында-2080 адам;
11.Маң ғ ыстау облысында-440 адам;
12.Оң тү стік Қ азақ стан облысында-2073 адам;
13.Орал облысында-744 адам;
14.Павлодар облысында-1065 адам;
15.Семей облысында-999 адам;
16.Солтү стік Қ азақ стан облысында-855 адам;
17.Талдық орғ ан облысында-962 адам;
18.Торғ ай облысында-280 адам тұ рады.
19.Шығ ыс Қ азақ стан облысында-1482 адам.
Қ азақ стан Республикасының ә р облыс бойынша Ауғ анстан
Қ азақ стан Республикасы Ауғ ан соғ ысы ардагерлер одағ ының мекен жайы
Ө тегенов Шә ріпбай
Ә бдә кімұ лы 22 269 924 21
Алматы жә не Алматы облысы
Баймолданов О.
Амреев А. 3589 117 1
Ақ мола облысы
Жұ мабеков М. 1644 62 2
Ақ тө бе қ аласы
Аитов М.З. 522 6 1
Атырау облысы
Испусинов А.А. 532 19 1
Жамбыл облысы
Сейітбек Н.М. 1514 62 1
Жезқ азғ ан облысы Дусекбеков Б. 487 32 2
Кө кшетау облысы Жұ мабеков М. 854 22 1
Қ арағ анды облысы Мартынюк А. 2143 70 2
Қ ызылорда облысы
Баймахановбетов К. 693 17 -
Қ останай облысы
Ә убә кіров Н. 1468 43 2
Маң ғ ыстау облысы
- 449 2 -
Орал облысы
Мұ хаметқ алиев Н. 936 27 1
Павлодар облысы Бисмельдинов А. - 27 -
Семей облысы
Мусин Е. 1185 46 2
Солт.Қ азақ стан облысы
Мұ хаметкә рімов Т. 907 27 -
Талдық орғ ан облысы Дү йсеков А.Р. 909 58 1
Торғ ай облысы
Ө тегенов Ш.А. 287 1 1
Шымкент облысы
Самылтыров М. 2168 94 3
Шығ ыс Қ азақ стан облысы
1650 42 1
Ауғ анстандағ ы оқ иғ алардың ө ріс алуы жайына орай пікір алыса келіп,
Талай жылдарғ а созылып келе жатқ ан Ауғ анстандағ ы соғ ысты тыятын
Ұ рыс қ имылдарын тоқ тату жә не ауғ ан жанжалын
Осы Алматы басқ осуында Қ азақ стан Республикасыың Президенті Н.Ә.Назарбаев
Ауғ анстанғ а 1979 жылы кең ес ә скерлерін енгізбес бұ рын, ә скерді
Ауғ анстанғ а Кең ес ә скерлерін енгізу жө ніндегі шешімнің
Қ орыта келгенде мұ ндай маң ызы ү лкен халық аралық саяси мә селені
ІІІ тарау. Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты: патриотизмнің бейнесі.
Кең ес ә скерлерінің Ауғ анстанғ а енгізілуі бұ л елдің сол кездегі басшысы
Бұ л оқ иғ алар кең естік мемлкеттік қ аіпсіздік комитетінің бастамасымен болып жатқ ан
Бұ л операция қ ұ пия тү рде жү ріп жатқ андық тан дә рігерлерге ескертілмеген болатын,
Сө йтіп оны аман алып қ алды. Ал, Тә жі-Бек сарайын алу
Оғ ан 50 адамнан тұ ратын мемлекеттік қ ауіпсіздік комитетінің офицерлер тобы,
Бұ лардың бә рі Ауғ андық ә скери формада киінді. Жауынгерлік қ имыл қ араң ғ ы
Мұ ның бә рі Х.Аминнің қ арауылдарымен шатасып қ алмауы ү шін жасалғ ан белгі
Осы уақ ыт ішінде Мемлекеттік Қ ауіпсіздік Комитетінің арнайы тобы Х.Амин
Сө йтіп, асығ а кү ткен Кең ес ә скерлері Х.Аминнің ө зінің кө зін жойды.
Шабуыл барысы кезінде он бір адам шейіт болды. Дауыл
Десантшылар тобының соғ ыс қ имылы арқ асында ғ имарат толық басып алынды.
Жарияланбағ ан соғ ыстың алғ ашқ ы тә уліктері аяқ талды. Ал, ұ рыс барысында он
1979 жылы 27 желтоқ сан кү ні кешке Ауғ анстан басшылығ ы тағ ына
Ауғ аныстан халқ ына жаң а басшының ү н таспағ а жазылғ ан ү ндеуін Кабул
Олар Ауғ анстандағ ы ауыр жағ дайғ а тө теп беруге тө зімді жә не ә скериқ ызметтің
Ауғ анстан демократиялық республикасынан келген Кең ес ә скерлері жә не олардың жауынгерлік
1-кезең: 1979 жылғ ы желтоқ сан 1980 жылғ ы ақ пан аралығ ы. Бұ л
2-кезең: 1980 жылғ ы наурыз-1985 жылғ ы сә уір аралығ ы. Бұ л жылдарда
3-кезең: 1985 жылғ ы мамыр-1986 жылғ ы желтоқ сан аралығ ы. Бұ л уақ ытта
Айрық ша мақ саттағ ы бө лімшелер шетелдерден оқ -дә рі жә не қ ару-жарақ тасып жеткізушілерге
АДР-дың қ арушы кү штерінің дамына жә рдем берілді. Алты Кең естік полк
4-кезең: 1987 жылғ ы қ аң тар-1989 жылғ ы ақ пан аралығ ы. Ауғ анстан басшыларының
Ауғ анстандағ ы Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамындағ ы офицерлер екі жыл,
Тұ тастай алғ анда, КСРО-ның 620 000 азаматы Ауғ ан Демократиялық
Сондай-ақ ә скер қ ұ рамында 21000 адам жұ мысшы жә не қ ызметші
Ауғ анстанда Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамында барлығ ы 200153 адам
Ауғ ан демократиялық республикасындағ ы шектелу контингент қ ұ рамында 86 адам Кең ес
Батырлар арасында, 1-қ азақ, 1-ө збек, 1-тә жік, 50 орыс бар. Ал,
Бұ л ерлердің баз біреуі қ азақ станда туып ө ссе, баз біреуі
Ал, батыр атанғ ан алаш перзенті Орал облысының Жымпиты ауданындағ ы,
110 айғ а созылғ ан Ауғ ан соғ ысындағ ы санитарлық шығ ын 469685 адамды
Бұ л соғ ыста алғ ан жарақ атына байланысты мү гедек болғ ан қ азақ стандық тар аз
Нақ тылай айтсақ, басқ ару органдары Кең ес армиясының қ ұ рамалары мен бө лімдерімен
Бұ л Кең ес Одағ ы бойынша алғ андағ ы кө рсеткіш. Ал, жалпы Ауғ ан
1979-1989 жылдардағ яғ ни 10 жылғ а жуық созылғ ан бұ л соғ ыста
Алматы облысы бойынша: -173 адам Ауғ ан соғ ысында 173 адам қ аза
Осы деректерге жү гінсек біздің жерлестеріміз арасынан 22000 адам дам
Сұ рапыл шайқ аста шеіт кеткендердің ішінде 121 офицер, 44-і прапорщиктер,
Майданда шейіт болғ ан ұ лты қ азақ азаматтарының саны ө суі де
Ауғ ан соғ ысында тұ тқ ынғ а тү скендер мен із-тү зсіз жоғ алғ андар туралы деректерге
Яғ ни, 97 адам Отанғ а қ айтарылды, ал22-сі басқ а елдерде жү р.
Ауғ ан соғ ысына қ атысушылардың бү гінгі тарихи тағ ылымы туралы сө з қ озғ айтын
Осы ұ йымдардың жә не олардың жан-жақ ты ізденістерінің кө мегімен Отанымызда Ауғ ан
1979 жылы 7 адам: 1980 жылы -185 адам, 1981 жылы-98
Қ азақ стан Республикасының Ең бек жә не халық ты ә леуметтік қ орғ ау министрлігінің 2005
Олар тұ рғ ын ү й салығ ы мен жеке кө лік салығ ын тө леуде,
Олар бұ рын ұ сынылып, Кең естік идеологияның қ ың ыр саясаты кесірінен қ олы
Бірқ атар Ауғ ан соғ ысының ардагерлері осы жылдар ішінде тә уелсіз еліміздің
Дейтұ рғ анмен, Ауғ ан соғ ысына қ атысқ ан жауынгерлердің жоғ арыда айтылғ ан жең ілдіктерді
Қ ұ рбан болғ ан боздақ тарды қ арулас достарымен жерлестері ешқ ашан ұ мытпайды. Соғ ыста
Қ азақ стан Республикасында қ азіргі таң да Ауғ ан соғ ысында қ аза болғ ан жауынгерлердің
Сонымен қ атар, Ауғ ан соғ ысында қ аза болғ ан боздақ тарымызғ а қ арулас достары,
Кең ес Одағ ы тарқ ап, Республикамыз тә уелсіздік алғ ан жылдардан бастап, Қ азақ стан
Тарих ғ ылымдарының кандидаты Болат Сайланның Ауғ ан соғ ысына тікелей қ атысушы
Полковник тарих ғ ылымдарының докторы А.И.Барттың жетекшілігімен Ауғ ан соғ ысында қ аза
Олардың қ атарына «Қ азақ стан ардагерлері» қ ауымдастығ ының тө рағ асы, Бақ ытбек Смағ ұ лдың «Мен
Ардагерлер қ ауымдастығ ының тө рағ асы, Ауғ ан соғ ысының ардагері Бақ ытбек Смағ ұ л 2009
Ал, Сержан Қ азақ баевтың жә не осы жолдар иесінің Ш.Ө тегенов, Қ.Тұ лғ аевтармен
Ауғ ан соғ ысы саясат биігінде отырғ андардың шешімімен басталды. Ауғ анстанғ а Кең ес
Пленумдағ ы Л.И.Брежневті шешімді толық қ абылдау жө ніндегі қ осымша баяндамасынан кейін,
Олар Ауғ ан Демократиялық Республикасына ә скер енгізу мә селесінің қ алайшешілгені туралы
Кең ес Одағ ы тарқ ағ ан тұ ста, 1990 жылдардың басында Ауғ анстандағ ы Талибтер
Бірақ, 1979 жылғ ы КОКП серкелері қ абылдағ ан Саяси шешіммен 1990
Ө йткені, Қ азақ стан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев бастағ ан жә не Орта Азия
Мұ ның ө зі, бұ л шешімнің бірден-бір артық шылығ ын кө рсетті. Мысалы, бұ л
Бұ л бас қ осу мә лімдемесінде олар: «Біз Алматы кездесіуне
Талай жылдарғ а созылып келе жатқ ан Ауғ анстандағ ы соғ ысты тыйатын кез
Осы Алматы бас қ осуында Қ азақ стан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев сө зінің
Ауғ анстанғ а 1979 жылы Кең ес ә скерлерін енгізбес бұ рын, ә скерді енгізу
Мұ ндай маң ызы ү лкен халық аралық саяси мә селені сол уақ ыттағ ы КСРО
Ө йткені, бұ л соғ ыстың ә келген азабы мен шығ ын, кө птеген халық тардың
Ал, ә скер енгізіп соғ ысты бастағ аны, сө йтіп одан абырой таппағ аны
Жуырда Қ орғ аныс Министрлігінде осы ведомостводағ ы штабтар бастық тары Комитеті
Шараның мақ саты –Кең ес ә скерлерінің Ауғ анстаннан шығ арылғ анын 20 жыл толуына
2008 жылы ТМД шең беріндегі Ауғ ан соғ ысы ардагерлерінің қ оғ амдық
Ел басы Қ арулы Кү штердің Жоғ арғ ы Бас қ олбасшысы Н.Ә.Назарбаев
2009 жылдың ақ пан айының басында, Алматыда ө ткен халық аралық дең гейдегі
Аталмыш акция ТМД шең берінде Қ азақ станда тұ ң ғ ыш рет ө ткізілді. Ол
Мә ртебелі меймандар арасында, 40-Армияның бұ рынғ ы қ олбасшысы армия генералы Виктор
Акция 28-гвардиялық панфиловшылар мемориялындағ ы Мә ң гілік алау жанында еске тү сіру
Конференцияда Кең ес Одағ ының батыры, генерал-лейтенат Руслан Аушов баяндама жасап,
Халық аралық шарағ а қ атысқ ан интернационалист жауынгерлер шараны ұ йымдастырғ ан Қ азақ стан Республикасының
Шара шең берінде Алматыдағ ы ә скери жә не азаматтық жоғ арғ ы оқ у орындарында,
1979 жылдың 25 желтоқ саны мен 1989 жылдың 15 ақ пан
Осы соғ ыста Кең ес Одағ ынан он бес мың елу бір
Ал, Ауғ ан соғ ысына қ атысқ ан Қ азақ стандық тардың саны 22269 жауынгер болды,
Ауғ ан соғ ысының 110 айғ а созылғ ан қ анды қ ырғ ынына аман есен
Соғ ыстың небір ауырпалығ ын кө теріп, қ абырғ алары қ айысты. Олардың дұ шпан оғ ынан
Сонда ата-баба рухына дақ тү сірмей, елге абыроймен оралды. Майдан
Бү гін Қ азақ стандық Отан қ орғ аушылар солардан ү лгі алып, соларғ а қ арап,
Ал шабуылғ а шық қ ан десантшылар тобы кө зге айқ ын кө рініп,
Бас штаб ғ имаратын алу оқ иғ асы негізінен берілген тапсырманы
Орталық телеграфта болғ ан жарылыс Якубтың (Бас штаб бастығ ы, подполковник)
Десантшылар тобының соғ ыс қ имылы арқ асында ғ имарат толық басып алынды.
Танкшілер ротасы кү зеткен Кабулдағ ы радио жә не телевидение ү йін басып
Шабуыл белгісін алғ аннан кейін барлаушылар гранатаметпен кү зетші танкілерді аяусыз
Ұ рыс қ имылы шапшаң жү рді, бір барлаушы ауыр
Идеологиялық тә рбиелеуге моджахедтер арасында айтарлық тай назар аударылды. Мысалы,
Олар ө здерінің бұ л сө здерінде:» Қ ұ рметті мұ сылмандар! Сіздердің
Егер де сіздер бұ л борышты ө темесең іздер, онда Алла
Сіз жауды ө з жауың ыз болғ аннан ғ ана ө лтіріп
Бұ дан басқ а моджахедтер кең ес ә скерлеріне қ арсы негізгі кү штерін шоғ ырландырып,
Мысалы, 1983 жылдың бір жарты жылдығ ының ө зінде олар
Ө з уақ ытында оларды қ олғ а тү сіру қ иын болды.
Бү лікшілер шартты белгі бойынша ө здерінің командирлерінің басшылығ ымен белгіленген
Ауғ ан жерінде майдан мен тыл болмады, моджахедтер тө ткенің
Мысалы: «1985 жылы 14 желтоқ санда Пизгарон шатқ алының тө ң ірегінде
Атыс кезінде ротаның жеке қ ұ рамасының арасында сасқ алақ тау мен ә бігерге
Пулеметпен оқ жаудыра отырып, ол бү лікшілердің шабуылын тоқ татты. Атыс
1979 жылдың 25 желтоқ санынан бастап Ауғ анстан территориясында соғ ыс
КСРО мемлекетінің саяси басшысы болып М.С.Горбачев келгеннен
Онда: «Женева келісімінің қ ұ жаттарына сә йкес бү гін кең ес ә скерлерінің
Ал кең ес ә скерінің ең соң ғ ы солдаты 1989 жылы 15
Сонымен осы жылдардың бә рінде Ауғ анстан
Ал жауаптың негізгісі- кең ес басшыларының жауапсыздығ ы мен олардың
Ау Ауғ анстанда кең ес ә скерлерінің шектеулі
Офицерлер мен солдаттардың қ айғ ылы қ асіретіне келгенде «Қ аралы
Ал Ауғ анстанғ а аттанғ ан ә рбір азаматтың ойыда, мақ сатыда
Кең ес ә скерлерінің Ауғ анстанда жү ргізген соғ ыс қ имылын зерттей, оқ и
Соғ ыс жылдарында 40-шыармия, Тү ркістан жә не Орта Азия ә скери округі,
Осы соғ ыс барысында жоғ арғ ы басшылардың бұ йрығ ын орындап, соғ ыс даласына
Ауғ анстандағ ы сә уір революциясында 40-шы армияның ә скери қ ұ рамасы
Мұ ның ө зі жағ дайды одан ә рі
КСРО басшыларының Ауғ анстан мә селесін ә скери жолмен шешу
КСРО басшыларының шешімімен қ абылданғ ан бұ л соғ ыс, тек бұ рынғ ы
Олар:
1.Ауылшаруашылығ ы-2, 8млрд доллар.
2.Ө неркә сіп-274 млн. доллар
3.Энергэтика-350 млн доллар
4.Коммуникация-6 млрд доллар
5.Қ алалар мен ауылдапдағ ы ө мір сү ру қ оры 3, 4 млрд
6.Мектептер мен ауруханалар-252 млн долларғ а зиян шекті.
Соғ ыс салдарынан миллионнан астам ауғ андық тар қ аза
Елдің тарихи жә не мә дени байлық тарына да орасан зор
1979 жылдың 25 желтоқ санынан 1989 жылдың 15 ақ паны
Осы кезең ішінде із-тү зсіз жоғ алғ ан жә не
Жалпы, ауғ ан соғ ысының Қ азақ стан Республикасына
Сайып келгенде біздің жерлестеріміздің арасынан 22 269
Қ азақ стан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев бұ л соғ ыс тө ң ірегінде, ә ң гімелей
Ө ткеннің бә рі-тарих. Ол уақ ыт пен кең істікке ғ ана тә уелді қ ұ былыс.
Бү гінде біреу біліп, біреу білмейді. КСРО-ғ а қ арсы ауғ ан соғ ысында
Оғ ан Ауғ анстанғ а «тө гілген» Пә кістанның Қ арулы Кү штері мен Сауда Арабиясы, Иемен,
Ал оның ішінде туғ ан жеріне табытпен жеткізіліп, ө мірден ө зінің
Бірақ осының бә рі де шындық, ә рі ешкім жоқ қ а шығ ара
1989 жылы 15 ақ панда Кең ес Одағ ы жауынгерлері Ауғ анстанды тастап,
Ауғ анстанның тау-тасты жерінде Кең ес жауынгерлері салғ ан қ ұ рылыстар мен материалдық
Бұ л кү нде ү здіксіз жү ргізіліп келе жатқ ан 30 жылдық соғ ыс
Кең ес Одағ ы ә скерлерінің Ауғ ансатнды тасатапшығ уларына бірден-бірсебеп болғ ан жағ дайлардың бә рі
Ол жер нағ ыз қ анды қ асаптың орнына айналғ аны бү гінде ғ ана
Кезінде ол мейлінше жасырын ұ сталды. 1985 жылы 26 сә уір
Кү зетшілерді де дер кезінде жойып ү лгерген лоар кө птеген қ ару-жарақ тарды
Кө терілісшілердің оң ай беріле қ оймайтынын білген моджахедтер лагерьді «Град» қ аруымен
Міне, бір қ анды қ асаптан соң -ақ Кең ес Одағ ы басшылары мен
Сө йтіп, Бадабер қ ырғ ыны Кең ес жауынгерлерінің Ауғ анстанды тастап шығ уына бірден-бір
Мысалы, Кабулды–Американдық тар, Кубаны-қ ытайлық тар, Ливияны–ұ лыбританиялық тардың одан соң «иеленіп» қ алулары соның айғ ағ ы болса керек.
Бұ ның барлығ ы КСРО-ның тиянақ ты да нақ ты іс ә рекеттерден ада
Содан соң саяси сахнада «Талибан» мен «Ә л-Кайда» сияқ ты кү штер
Ә рине бұ ның бә рі белгілі –бір мақ ста-мұ раттағ ы саясаткерлердің кө зімен қ арағ андағ ы
Соғ ан қ арамастан, қ андай болғ анда да, Кең естер Одағ ы ә скерлерінің Ауғ анстанды
Мысалы тарихтың терең інен тпртсақ, Александр Македонский ә скері, одан бері
Ә зірде солай. Бірақ, ұ станымы біреу. Ол Ауғ анстандағ ы жағ дайды қ адағ алап
Сө з жоқ, 1989 жылғ ы КСРО ә скерінің Ауғ ансаннан кетуі кездейсоқ тық емес,
Бұ л кү нде Ауғ анстанның қ азіргі жағ дайы саясаткерлерден басқ а ешкімді
Бұ л осыдан 20 жыл бұ рынғ ы ауғ ан соғ ысының қ ателігі болғ анын
Қ азіргі ауғ ан жерінде АҚ Ш ө з операцияларын НАТО-лық одақ тастарының ә скерлерімен
Дә л қ азір Ауғ ан елінде 30 мың американ жауынгері мен
Мұ ндағ ы олардың ү міттеніп отырғ аны американ солдаттарының санын кейбір одақ тастарының
Кезінде Кең ес ә скерлерінің шектеулі контигентін молайту жең іске жетудің басты
Бұ л ә дістің ө зін ақ тағ ан тұ сы болды-шынында да ә скер саны
Алайда кө п ұ замай мұ ның да ә урешілік екеніне кө з жетті.
Сө йтіп бә рінің басынан басталтын да жататын Дұ шпандарды қ ұ ртудың жалғ ыз
Дә л қ азір не болып жатыр деген мә селеге келсек, тап
Осы жерде туындайтын – мұ ның салдары қ андай болмақ деген
Қ аза тапқ ан сарбаздары туралы жағ ымсыз фактілерді америка тарапынан қ аншалық ты
Оның ү стіне қ анша шығ ын шегіп жатқ анын ә лем жұ ртшылығ ы алдында
Кету деген жең ілісті білдіреді. Ал АҚ Ш-тікіндей амбицичмен жең ілгенін мойындау
Тіпті ең батыл деген сарапшылардың ө здері Карзай ү кіметінің қ ұ зыреті
Қ азіргі терең деп бара жатқ ан экономикалық қ ана емес, психологиялық та
Кезінде жан-жақ тан ө зге елдерді шулатып, ақ параттық соғ ысты белсене тү рде
Ресейдің сыртқ ы істер министрі Сергей Лавров НАТО-ның Ауғ анстан жеріндегі
Алайда, мұ ндай жә рдем беру ү шін Мә скеуге керегі НАТО-мен арадағ ы
Солай бола тұ рса да, тап сол Блэр тү тіккен мә лімдемесін
Ресей бұ рынғ ы кең естік республикағ а АҚ Ш-тың ық палын арттыру ә рекеттеріне
Азиядағ ы ық палына қ атысты бірқ атар негізгі мә селелер АҚ Ш-ты келісімпаз етіп
Бұ л жерде Ресейдің де иліккіш болуына басты себеп-егер Қ ұ рама
АҚ Ш пен НАТО ө з стратегияларын ө згерте ала ма деген
1988 жылғ ы сә уірдің 14-кү ні БҰ Ұ -ның делдалдық етуімен келісімге қ ол
Бұ л алаң ды Вашингтон ө з мақ саттарын жү зеге асыру ү шін Қ ытайғ а,
Ресей Федерациясы АҚ Ш-тың Ауғ анстаннан шығ уын қ аласа, АҚ Ш Ресейдің ә зірге
Кезінде фашистік Германия Кең ес одағ ына
Отан алдындағ ы борышын ақ тау жлында
Осы кү ннен бастап, Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингентін Ауғ анстанның
Сол уақ ыттағ ы 40-шы армияның қ олбасшысы болғ ан генерал-полковник Ю.В.Тухаринов мемлекеттік
Оның қ ұ м басқ ан жағ алауы жең іл шайылып, ө зен тоқ таусыз ө зінің
Бірақ біраз уақ ыттан кеін кө пір ө зен жағ асынан жылжып кетті
Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы
1979-1989 жылдардағ ы Ауғ ан соғ ысына қ атысушылардан да ешкім барасың
Дегенмен жекелеген жауыздық ә рекеттер де орын алып отырды. Кей
Бұ ларғ а қ осатын ең қ ажетті жайт, Ауғ анстанғ а кең ес ә скерлерін енгізу
Мысалы, ә скери дә рігерлерге кү рделі де ұ зақ операцияны
Ө здерімен бірге тамақ, жанар-жағ ар май, оқ, дә рі, су алып
Жаттығ у алаң ы, жаттық тырушылар мен жауынгерлерді ұ рыс қ имылына
Жергілікті жердің жер-жағ дайы мен партизандық соғ ыс ә дістерін мең гере
1979 жылдың 26 желтоқ санында ауғ ан территориясына тү сірілген дивизияның міндеттері
Кең ес ә скерлерінің ең алғ ашқ ы соғ ыс қ имылы 27
Ал Тә жі-Бек сарайын алу операциясы кешкі 19 сағ ат 30
Оғ ан 50 адамнан тұ ратын МҚ К-нің офицерлер тобы, капитан В.А.Востроин
Сарайды басып алу соғ ысы 30-40 минутқ а созылды. Осы
Шабуыл барысы кезінде кең естік жауынгерлерден 11 адам шейіт болды.
Содан ақ ылдаса келіп, 32 тармақ тан тұ ратын арнайы іс-шаралар
Соның негізінде Алматы қ аласында Елбасының қ олдауымен акция ө ткізіліп, оғ ан
Бұ дан Болгария мен Францияның, Балтық бойы елдерінің ө кілдері де
Екі кү нге созылғ ан осы шараның ө ту барысында қ аншама пайдалы
Енді еліміздегі ә скер қ атарында жауынгерлермен де кездесу ө ткізілді. Елге
Республика бойынша «Даң қ» кітабын шығ аруды қ олғ а алмақ.Соғ ысып елге қ айтқ ан,
Отан алдындағ ы адал борышты орындаудың ү лгісі болады. Жас буын
1999 жылғ а дейін заң жү зінде қ арастырылғ ан жең ілдіктер бар еді.
Алғ ашында ол қ аржының кө лемі 1050 тең гедей еді, 2006 жылы
Отан соғ ысында жауынгер қ аза болғ анда, оның елде қ алғ ан отбасына
Қ орыта келгенде, 9 жылдан астам, яғ ни 110 айғ а
Ол-мү гедек болғ ан, жесір қ алғ ан, ә кесіз жетім қ алғ ан жандар мен
Ауғ ан соғ ысы материалдарын Отандық патриоттық тә рбие
Ауғ ан соғ ысы ардагерлеріне қ атысты материалдар жинақ тау
Ауғ анстандағ ы Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамындағ ы
Ауғ анстанда Кең ес ә скерлерінің шектеулі контингенті қ ұ рамында барлығ ы 200153
Ал ордендер жә не медальдармен марапатталғ андардың 111966-ы сержанттар мен солдаттар,
Сондай-ақ марапатталғ андардың 2265-і қ азақ, 635-і қ ырғ ыз, 6050-і ө збек, 855-і
Сонымен қ атар, Ауғ ан соғ ысында қ аза болғ ан боздақ тарымызғ а қ арулас достары,
Кең ес Одағ ы тарқ ап, Республикамыз тә уелсіздік алғ ан жылдардан бастап, Қ азақ стан
Тарих ғ ылымдарының кандидаты Болат Сайланның Ауғ ан соғ ысына тікелей қ атысушы
Ауғ анстан Республикасымен шектеулі контингент қ ұ рамында-86 адам Кең ес Одағ ының Батыры
Батырлар арасында бір қ азақ, бір ө збек, бір тә жік,
110 айғ а созылғ ан Ауғ ан соғ ысындағ ы санитарлық шығ ын 469685 адамды
Бұ л соғ ыста алғ ан жарақ атына байланысты мү гедек болғ ан қ азақ стандық тар аз
Нақ тылай айтсақ, басқ ару органдары Кең ес армиясының қ ұ рамалары мен бө лімдерімен
Бұ л Кең ес Одағ ы бойынша алғ андағ ы кө рсеткіш. Ал, жалпы Ауғ ан
1979-1989 жылдардағ яғ ни 10 жылғ а жуық созылғ ан бұ л соғ ыста
Алматы облысы бойынша: -173 адам Ауғ ан соғ ысында 173 адам қ аза
Бұ л ерлердің баз біреуі Қ азақ станда туып
Жалпы, ауғ ан соғ ысының Қ азақ стан Республикасына
Енді ғ ана азамат атанғ ан қ аншама
Сайып келгенде біздің жерлестеріміздің арасынан 22 269
Қ орыта келгенде, 9 жылдан астам, яғ ни 110 айғ а
Оның ә рбір ақ таң дақ бетін ашу ү шін Ауғ анстан мә селелесін ә лі
Ауғ ан соғ ысы материалдарын Отандық патриоттық тә рбие
Міне осындай ойлар мен ізденістерді жанай келе, біріншіден,
Ауғ анстанғ а ә скер енгізу жө ніндегі шешімді қ абылдағ ан КСРО-ның жоғ арғ ы
Пайдаланылғ ан сілтемелер тізімі:
1.Боздақ тар мә ң гі жадымызда 1979-1989. Алматы. «Ө лке». 2006.
2.Егемен Қ азақ стан. 1996ж. 18 ақ пан.
3.Наш сосед Афганистан. Ташкент. 1980. 9бет.
4.Теплинский.Л.Б. История советского-афганских отношений. М.Мысль. 1988. 82бет.
5.Куликов В.Г. Военно-исторический журнал. 1996. N6. стр88.
6.Ляховский А. Трагедия и доблесть Афгана. М., 1995.
7.Кукушкин А.В. Военно-исторический журнал. 1995. N6, стр59
8.Барт А.И. Книга Памяти. А., 2000. 17 бет.
9.Крючков.В. «Личное дело». М., 1996. 207бет.
10.Егемен Қ азақ стан. 1995. 2 желтоқ сан.
11.Бұ л да сонда.
12.Бұ л да сонда.
13.Меримский В.А. Военно-исторический журнал. 1993. N11. 34бет.
14.Правда. 1989. 16 ақ пан.
15.А.И.Барт. Книга Памяти. А., Рауан. 1996. 498бет.
16.Война в Афганистане. М., Воениздат. 1991 жыл, 363-365беттер.
17.Бұ л да сонда.
18.КорниенкоГ.М «Новая и новейшая история». М., 1993. N3, 112-бет.
19.Правда. 1989. 25 желтоқ сан.
20.Назарбаев.Н.Ә. Ғ асырлар тоғ ысында. А., Ө нер. 1996. 8-бет.
21.Егемен Қ азақ стан. 1996. 8 қ азан.
22.Казахстанская правада. 1999. 23 наурыз
23.Социалистік Қ азақ стан. 1988 жыл. 15 мамыр.
24. Назарбаев Н.Ә. «Ғ асырлар тоғ ысында». А., Ө нер. 1996жыл. 18-бет.
25.Барт.А.И. Книга Памяти. А., Рауан. 1996. стр.340.
26.Ляховский.А.И, Забродин, В.М. Тайны афганской войны. М., Планета. 1991ж.
27.Ляховский, А.А. «Трагедия и доблесть Афгана». М., 1995.
28.Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты /1979-1989жж./. А., 2001. 215бет.
29.Егемен Қ азақ стан. 1995. 18 қ араша.
30. Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты /1979-1989жж./. А., 2001. 220бет.
31. Егемен Қ азақ стан.Біз-интернационалистерміз. 2009, 13 ақ пан, 8б
32. Егемен Қ азақ стан. Ауғ ан синдромы. 2009, 25 ақ пан.14 б
33. Егемен Қ азақ стан. Жарияланбағ ан соғ ыс 2009, 14 ақ пан. 8 б.
34. Заң газеті. Кетейін десе, кете алмай. 2009, 20
35.Заң газеті. 20 жыл бұ рын: Кең ес ә скері Кабулды тастап шық ты.2009,
36. Заң газкті.Патриоттық ә н даурық па айқ ай емес.2009, 17 ақ пан.
37 Егемен Қ азақ стан.Біз-интернационалистерміз. 2009, 13 ақ пан, 8б
38. Егемен Қ азақ стан. Ауғ ан синдромы. 2009, 25 ақ пан.14 б
39.Назарбаев Н.Ә. «Ғ асырлар тоғ ысында». А., Ө нер. 1996жыл. 18-бет.
Барт.А.И. Книга Памяти. А., Рауан. 1996. стр.340.
40.Ляховский.А.И, Забродин, В.М. Тайны афганской войны. М., Планета. 1991ж
41.Боздақ тар мә ң гі жадымызда 1979-1989. Алматы. «Ө лке». 2006.
42. Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты /1979-1989жж./. А., 2001. 220бет.
43. Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты /1979-1989жж./. А., 2001. 220бет.
44. Егемен Қ азақ стан. Жарияланбағ ан соғ ыс 2009, 14 ақ пан. 8 б.
45. Егемен Қ азақ стан. Жарияланбағ ан соғ ыс 2009, 14 ақ пан. 8 б.
46. Ауғ ан соғ ысының ақ иқ аты /1979-1989жж./. А., 2001. 220бет.
47. Егемен Қ азақ стан.Біз-интернационалистерміз. 2009, 13 ақ пан, 8б
48. Егемен Қ азақ стан.Біз-интернационалистерміз. 2009, 13 ақ пан, 8б
49. Егемен Қ азақ стан. Ауғ ан синдромы. 2009, 25 ақ пан.14 б
50.Теплинский.Л.Б. История советского-афганских отношений. М.Мысль. 1988. 82бет.
51.Куликов В.Г. Военно-исторический журнал. 1996. N6. стр88.
52.Боздақ тар мә ң гі жадымызда 1979-1989. Алматы. «Ө лке». 2006.
53.Егемен Қ азақ стан.Біз-интернационалистерміз. 2009, 13 ақ пан, 8б
Пайданылғ ан ә дебиеттер тізімі.
1.Наш сосед Афганистан. Ташкент. 1980. 9бет.
2.Теплинский.Л.Б. История советского-афганских отношений. М.Мысль. 1988. 82бет.
3.Боздақ тар мә ң гі жадымызда 1979-1989. Алматы. «Ө лке». 2006.
4.Назарбаев Н.Ә. «Ғ асырлар тоғ ысында». А., Ө нер. 1996жыл. 18-бет.
5.Куликов В.Г. Военно-исторический журнал. 1996. N6. стр88.
6.Меримский В.А. Военно-исторический журнал. 1993. N11. 34бет.
7.КорниенкоГ.М «Новая и новейшая история». М., 1993. N3, 112-бет.
8.Назарбаев Н.Ә. Казақ станның егеменді мемлекет ретінде қ алыптасуымен
дамуының стратегиясы. Алматы, 1992.37б.
9.Назарбаев Н.Ә.Қ азақ станның болашағ ы қ оғ амдық идеялық бірлігінде.
Алматы, 1993.52 б.
10.Назарбаев Н.Ә.Қ азақ стан-2030 Жолдауы. Алматы, 1997.11 б.
11.Назарбаев Н.Ә.Ә ділеттің ақ жолы. Алматы, 1991.54 б.
12.Назарбаев Н.Ә.Тарих толқ ынында. Алматы, Атамұ ра, 1999.64 б.
Мерзімді басылым маериалдары:
1.Егемен Қ азақ стан. 1996ж. 18 ақ пан.
2.Куликов В.Г. Военно-исторический журнал. 1996. N6. стр88.