Руақ болмысы

Енді формуламызды ә рі қ арай талдайық. Бұ л формуладан тә нді алып тастасақ не болар екен? Жанның тә нді тастағ ан сә ті адамның ө лімі деп аталатыны белгілі. Ендеше тә нді тастағ анда ө зін тә нмен балап жү рген адам ө леді. Онда адам кімге айналады? Адам ә руақ қ а айналады. Жан ө зінің рухымен жә не нә зік болмысымен басқ а кө рінбейтін, кө мескі ә лемге ө теді. Ол ә руақ болады. Формула былай болып жазылады:

Ә РУАҚ = РУХАНИ БОЛМЫС + МАТЕРИАЛДЫҚ БОЛМЫС = (ЖАН + РУХ) + НӘ ЗІК ДЕНЕ

Сыртқ ы қ абат, тә н ескіріп бұ рынғ ыдай ә рекет жасай алмағ ан кезде жан оны тастайды. Бұ л ағ аш қ абығ ын, дә н қ абыршағ ын тастағ андай, немесе адамның жарамсыз болғ ан ескі киімін тастағ аны тә різді. Жанның бұ л қ абыршағ ын тастауын кү нделікті ө мірде «ө лім» деп атаймыз. Бірақ мұ ның нағ ыз ө лім емес екенін білген Абай «мен» мен «менікінің» айрылғ анын «ө лді» деп ат қ ойыпты ө ң кей білмес» деп мұ ны білместікке балайды емес пе. Себебі, мә ң гілікті жан ө лмейді, ол тек қ ана сыртқ ы қ абыршағ ын ғ ана тастады. Жердегі ө мірде жан ө зімен байланысқ ан заттық денемен қ ысылып, оның қ асиеттерін шектейтін қ ыспақ тан қ ұ тылып, енді Ержандік алады. Ол тек қ ана заттық тә нді ғ ана тастады. Бірақ ол ө те нә зік, ауа тә різді салмақ сыз, адам мү сінді нә зік болмысын қ алдырады. Бұ л оның ішкі кө йлегі тә різді, ө те нә зік.

Бұ л нә зік болмысты жан толығ ымен ө зімен алып кетпейді. Нә зік болмыстың тә нмен тығ ыз байланысқ ан қ оюлау бө лігі ә уелде тә нмен қ алып, сө йтіп ол біртіндеп тарайды. Оның бө ліктері ү ш, жеті, қ ырық кү нде жә не бір жылда тарап, кең істікке сің еді. Сондық тан қ азақ халқ ында ғ ана емес, сонымен бірге, кө птеген халық тарда ү шін, жетісін, қ ырқ ын, жылын беру деген дә стү р бар.

Жан нә зік денесімен, периспритпен келесі кө рінбейтін ә лемге ө теді. Жанның бұ л ө зінің рухымен нә зік денелері арқ ылы байланысқ ан қ алпын ә руақ дейміз. Ә руақ ө зінің нә зік денесін ө згерте алады. Ол нә зік денесін (периспритті) буды (парды) қ оюландырғ андай қ оюландырып, кө зге кө рінетін жағ дайғ а келтіре алады. Осылай ол тіпті жансыз заттарғ а да ә сер етіп, оларды қ озғ алтып, секіртіп жылжыта алады. Осылай ол тү рлі шу, қ ағ азғ а жазу жә не сол сияқ ты кө птеген іс-ә рекеттер жасай алады. Ә руақ тар затқ а ә сер жасайтындық тан, сол ә серімен Алла тағ алын бұ йрығ ын орындап, бү кіл заттық ә лемді басқ арады.

Сонымен, ә руақ дегеніміз тә нді тастағ ан жан. Ол нә зік денесімен кө рінбейтін кө мескі ә лемге ө тіп, сонда ө мірін ә рі қ арай жалғ астырады. Бірақ тә ннің ө зі адам емес екені тә різді, нә зік дене де ә руақ емес. Себебі нә зік дене ойлай алмайды. Нә зік дене жанмен біріккенде ғ ана ә руақ болып, оның сезіну, ойлау қ абілеті пайда болады. Шын мә нінде ә руақ тың нағ ыз ө мірі нә зік ә лемде ғ ана басталады. Ал бұ л ө мір оның ө зінің бұ рынғ ы жіберген кү нә лә рін ө теу ү шін, не болмаса, тә жірибе алып, ә рі қ арай тазарып, жоғ арылау ү шін, кейде Алла тағ аланың ә мірімен белгілі бір миссияны (мысалы: пайғ амбарлар, елшілер, ө кілдер) орындау ү шін келеді. Сондық тан бұ л ө мірдің мақ саты міндетті дұ рыс орындап, келесі ө мірге дұ рыс ө туде жатыр. Ал тү пкі мақ сат – Алла тағ алағ а қ айту. Бұ л мақ сат ө те алыс, оғ ан жету ү шін жан бір емес, бірнеше рет біресе адам, біресе ә руақ болып қ айталаудан ө туі керек. Ол қ айта туу неше рет болатынын ешкім айта алмайды. Оның барлығ ы ә уелі Алла тағ аланың ә мірі, сонан кейін ә ркімнің ө зінің талпынысына байланысты болады. Шә кә рім ілімі бойынша бұ л фә ни ө мірдің тү пкі сыры, міне, осында жатыр екен.