Азақстан Республикасындағы Міндетті әлеуметтік сақтандыру

Міндетті ә леуметтік сақ тандыруды енгізу ә леуметтік қ орғ аудың екінші дең гейіне жатады жә не ә леуметтік қ атер басталғ анда ресми сектордың қ ызметкерлерін қ орғ аудың қ осымша жү йесін қ ұ руғ а бағ ытталғ ан.

Міндетті ә леуметтік сақ тандыру заң намасына сә йкес ә леуметтік қ атердің бес тү рімен қ амтылғ ан (ең бек ету қ абiлетiнен айрылу, асыраушысынан айрылу, жұ мысынан айрылу, жү ктілігіне жә не босануына байланысты табысынан айрылу, жаң а туғ ан баланы асырап алуына жә не бала бір жасқ а толғ анғ а дейін оның кү тіміне байланысты табысынан айрылу).

Міндетті ә леуметтік сақ тандыру жү йесін енгізудің негізгі мақ саты – ә леуметтік қ атер туындау нә тижесінде жоғ алтқ ан табыстың бө лігін ө теу болып табылады.

Міндетті ә леуметтік сақ тандыру жү йесін қ аржыландыруды жұ мыс берушілер ә леуметтік аударымдарды тө леу есебінен жү зеге асырады.

Ә леуметтік тө лемдердің мө лшері тікелей ә леуметтік аударымдардың уақ ытында жә не толық аударылуына байланысты болады.

Бұ л ретте, егер бұ рын ә леуметтік тө лемді алушылар жинақ таушы зейнетақ ы жү йесінде қ атыспағ ан болса, онда міндетті ә леуметтік сақ тандырудың енгізілуіне байланысты тағ айындалғ ан ә леуметтiк тө лемдерден (асыраушысынан айрылу жағ дайғ а ә леуметтік тө лемінен басқ асы) 10 % мiндеттi зейнетақ ы жарналары ұ сталып, жинақ таушы зейнетақ ы қ орына жiберiледi.

Міндетті ә леуметтік сақ тандыру туралы 2003 жылғ ы 25 сә уірдегі № 405–ІІ Қ азақ стан Республикасының Заң ы.

Осы Заң мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыру тү рлерi бойынша ә леуметтiк қ атер жағ дайының басталуына қ арай мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыру жү йесiне қ атысушыларды ә леуметтiк қ амсыздандырудың қ осымша нысандарын қ ұ румен байланысты осы Заң да кө зделген қ атынастарды реттейдi.

Қ азақ стан Республикасының мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыру туралы заң дары Қ азақ стан Республикасының Конституциясына негiзделедi жә не осы Заң мен Қ азақ стан Республикасының ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актілерінен тұ рады.

Мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыру мынадай тү рлерге бө лiнедi:

1) ең бек ету қ абiлетiнен айрылғ ан жағ дай;

2) асыраушысынан айрылғ ан жағ дай;

3) жұ мысынан айрылғ ан жағ дай;

4) жү ктілігіне жә не босануына байланысты табысынан айрылғ ан жағ дай;

5) жаң а туғ ан баланы (балаларды) асырап алуына байланысты табысынан айрылғ ан жағ дай;

6) бала бір жасқ а толғ анғ а дейін оның кү тіміне байланысты табысынан айрылғ ан жағ дай.

Мiндеттi ә леуметтiк сақ тандырудың негiзгi принциптерi мыналар болып табылады:

1) Қ азақ стан Республикасының мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыру туралы заң дарын сақ тау мен орындаудың жалпығ а бiрдейлiгi;

2) ә леуметтiк тө лемдердi қ амтамасыз ету ү шiн қ олданылатын шараларғ а мемлекеттiң кепiлдiк беруi;

3) мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыру жү йесiне қ атысудың мiндеттiлiгi;

4) осы Заң ғ а сә йкес ә леуметтiк аударымдарды ә леуметтiк тө лемдерге пайдалану;

5) ә леуметтiк тө лемдердiң осы Заң да кө зделген шарттар бойынша мiндеттiлiгi;

6) ә леуметтiк тө лемдердiң мө лшерiн саралау;

7) мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыруды қ амтамасыз ететiн мемлекеттік органдардың қ ызметіндегі жариялылық.

Мемлекет азаматтарғ а ә леуметтiк қ атер жағ дайлары басталғ ан кезде осы Заң да белгiленген шарттармен мiндеттi ә леуметтiк сақ тандыру тү рлерi бойынша ә леуметтiк тө лемдердi алу қ ұ қ ығ ына кепiлдiк бередi.