Азақстан Республикасы Еңбек кодексі

17-тарау. Ә йелдердің жә не отбасылық міндеттері бар ө зге адамдардың ең бегін реттеу ерекшеліктері.

185-бап. Ең бек шартының тоқ татылуын шектеу.

Ескерту. Тақ ырып жаң а редакцияда - Қ Р 2012.02.17 № 566-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

1) Жү ктi ә йелдермен, ү ш жасқ а дейiнгi балалары бар ә йелдермен, он тө рт жасқ а дейiнгi баланы (он сегiз жасқ а дейiнгi мү гедек-баланы) тә рбиелеп отырғ ан жалғ ызбасты аналармен, аталғ ан балалар санатын анасыз тә рбиелеп отырғ ан ө зге де тұ лғ алармен ең бек шартын жұ мыс берушiнiң бастамасы бойынша бұ зуғ а, осы Кодекстiң 54-бабы 1-тармағ ының 1), 3) - 18) тармақ шаларында кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, жол берiлмейдi.

2) Егер ә йел ең бек шартының мерзiмi аяқ талғ ан кү нi мерзiмi он екi апта жә не одан кө п апта жү ктiлiгi туралы медициналық қ орытынды
ұ сынса, жоқ қ ызметкердi алмастыру жағ дайларын қ оспағ анда, жұ мыс берушi оның жазбаша ө тiнiшi бойынша ең бек шартының
мерзiмiн бала ү ш жасқ а толғ анғ а дейiн оның кү тiмiне байланысты демалыс аяқ талғ ан кү нге дейiн ұ зартуғ а мiндеттi.

Ескерту. 185-бапқ а ө згерiс енгiзiлдi - Қ Р 2012.02.17 № 566-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

186-бап. Ә йелдердiң ең бегiн пайдалануғ а тыйым салынатын жұ мыстар.

1) Ә йелдердiң ең бегiн пайдалануғ а тыйым салынатын жұ мыстардың тiзiмiне сә йкес ә йелдердiң ең бегiн ауыр жұ мыстарда, ең бек жағ дайлары зиянды (ерекше зиянды) жә не (немесе) қ ауiптi жұ мыстарда пайдалануғ а тыйым салынады.

2) Ә йелдердiң ө здерi ү шiн белгiленген шектi нормалардан асатын жү ктi қ олмен кө теруiне жә не жылжытуына тыйым салынады.

3) Алынып тасталды - Қ Р 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

Ескерту. 186-бапқ а ө згерiс енгiзiлдi - Қ Р 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қ олданысқ а енгiзiледi), 2012.02.17 № 566-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң дарымен.

187-бап. Ә йелдердiң жә не отбасылық мiндеттерi бар басқ а да адамдардың ең бегi мен тынығ у режимiнiң ерекшелiктерi.

1) Жұ мыс берушiнiң жү ктi ә йелдердi тү нгi уақ ыттағ ы жұ мысқ а, демалыс жә не мереке кү ндерiндегi жұ мысқ а, ү стеме жұ мысқ а тартуғ а, оларды iссапарғ а жiберуге, сондай-ақ оларды жыл сайынғ ы ақ ылы ең бек демалысынан керi шақ ырып алуғ а қ ұ қ ығ ы жоқ.

2) Жұ мыс берушiнiң:

- жетi жасқ а дейiнгi балалары бар ә йелдердi жә не жетi жасқ а дейiнгi балаларды анасыз тә рбиелеп отырғ ан басқ а да адамдарды;

- егер ү ш жасқ а дейiнгi балалар, мү гедек балалар не отбасының ауру мү шесi медициналық қ орытынды негiзiнде тұ рақ ты кү тiм жасауғ а мұ қ таж болса, отбасының ауру мү шелерiне кү тiм жасайтын не мү гедек балаларды тә рбиелеп отырғ ан қ ызметкерлердi жазбаша келiсiмiнсiз тү нгi уақ ыттағ ы жұ мысқ а, ү стеме жұ мысқ а тартуғ а, сондай-ақ iссапарғ а жә не вахталық ә дiспен орындалатын жұ мысқ а жiберуге қ ұ қ ығ ы жоқ.

188-бап. Баланы тамақ тандыруғ а арналғ ан ү зiлiстер.

1) Тынығ уғ а жә не тамақ тануғ а арналғ ан ү зiлiстерден, ауысымiшiлiк жә не арнайы ү зiлiстерден басқ а, бiр жарым жасқ а дейiнгi балалары бар ә йелдерге, бiр жарым жасқ а дейiнгi балаларды анасыз тә рбиелеп отырғ ан ә келерге (асырап алушыларғ а) баланы (балаларды) тамақ тандыру ү шiн жұ мыстың кемiнде ә рбiр ү ш сағ аты сайын:

- бiр баласы бар болғ анда - ә рбiр ү зiлiс кемiнде отыз минут;

- екi немесе одан да кө п баласы бар болғ анда - ә рбiр ү зiлiс кемiнде бiр сағ ат болатын қ осымша ү зiлiстер берiледi.

3) Осы баптың 1-тармағ ында кө рсетiлген қ ызметкердiң ө тiнiшi бойынша баланы (балаларды) тамақ тандыруғ а арналғ ан ү зiлiстер тынығ уғ а жә не тамақ тануғ а арналғ ан ү зiлiстерге қ осылады не жиынтық ү зiлiстер жұ мыс кү нiнiң (ауысымының) басында немесе аяғ ында берiледi.

3) Баланы (балаларды) тамақ тандыруғ а арналғ ан ү зiлiстер жұ мыс уақ ытына кiредi. Ү зiлiстер уақ ытында ә йелдердiң (ә келердiң, асырап алушылардың) орташа жалақ ысы сақ талады.

189-бап. Ә йелдерге жә не отбасылық мiндеттерi бар басқ а да адамдарғ а толық емес жұ мыс уақ ытын белгiлеу. Жұ мыс берушi жү ктi ә йелдiң, ү ш жасқ а дейiнгi баласы бар ата-ананың (асырап алушының) бiреуiнiң, сондай-ақ отбасының ауру мү шесiне медициналық қ орытындығ а сә йкес кү тiм жасайтын қ ызметкердiң жазбаша ө тiнiшi бойынша оларғ а толық емес жұ мыс уақ ыты режимiн бередi.

Ескерту. 189-бапқ а ө згерiс енгiзiлдi - Қ Р 2012.02.17 № 566-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

190-бап. Жү ктi ә йелдерге жұ мыс уақ ытының жиынтық есебiн қ олдануды шектеу. Егер жұ мыс кү нiнiң ұ зақ тығ ы сегiз сағ аттан асатын болса, жү ктi ә йелдерге жұ мыс уақ ытының (жұ мыс ауысымының) жиынтық есебiн қ олдануғ а жол берiлмейдi.

191-бап. Жү ктi ә йелдердi басқ а жұ мысқ а уақ ытша ауыстыру. Жұ мыс берушi медициналық қ орытынды негiзiнде жү ктi ә йелдi орташа жалақ ысын сақ тай отырып, зиянды жә не (немесе) қ ауiптi ө ндiрiстiк факторлардың ә серi болмайтын басқ а жұ мысқ а ауыстыруғ а мiндеттi.

Жү ктi ә йелге қ олайсыз ө ндiрiстiк факторлар ә серiн болдырмайтын басқ а жұ мыс берiлгенге дейiн, ә йел осының салдарынан ө ткiзiп алғ ан барлық жұ мыс кү ндерi ү шiн жұ мыс берушiнiң қ аражаты есебiнен орташа жалақ ысы сақ тала отырып, жұ мыстан босатылуғ а тиiс.

Ескерту. 191-бапқ а ө згерiс енгiзiлдi - Қ Р 2012.02.17 № 566-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

192-бап. Жыл сайынғ ы ақ ылы демалыс кезектiлiгiн белгiлеу кезiнде ә йелдерге берiлетiн кепiлдiк. Ә йелге, қ алауы бойынша, жү ктiлiкке жә не босануғ а байланысты демалыстың алдында немесе тiкелей одан кейiн не балағ а кү тiм жасауғ а арналғ ан демалыс бiткен соң жыл сайынғ ы ақ ылы ең бек демалысы берiледi.

193-бап. Жү ктiлiкке жә не босануғ а байланысты демалыс.

1) Егер Қ азақ стан Республикасының заң дарында ө згеше белгiленбесе, ә йелдерге жү ктiлiгiне жә не босануына байланысты ұ зақ тығ ы босануғ а дейiн кү нтiзбелiк жетпiс кү нге жә не босанғ аннан кейiн кү нтiзбелiк елу алты (қ иналып босанғ ан немесе екi немесе одан да кө п бала туғ ан жағ дайда - жетпiс) кү нге дейiн ө тiнiшi жә не белгiленген тә ртiппен берiлген ең бекке жарамсыздық парағ ы негiзiнде демалыс берiледi.

2) Демалыстарды есептеу жиынтық тап жү ргiзiледi жә не демалыс ә йелге босанғ анғ а дейiн нақ ты пайдаланғ ан кү ндерiнiң санына жә не жұ мыс берушiдегi жұ мысының ұ зақ тығ ына қ арамастан, толық берiледi.

Ескерту. 193-бапқ а ө згерiс енгiзiлдi - Қ Р 2007.12.19 N 9 (2008.01.01 бастап қ олданысқ а енгiзiледi), 2012.02.17 № 566-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң дарымен.

194-бап. Жаң а туғ ан балаларды асырап алғ ан қ ызметкерлерге берiлетiн демалыс. Жаң а туғ ан баланы (балаларды) асырап алғ ан қ ызметкерлерге (ата-ананың бiреуiне) баланы асырап алғ ан кү ннен бастап жә не бала туғ ан кү ннен елу алты кү н ө ткенге дейiнгi кезең ге демалыс берiледi.

Ескерту. 194-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2007.12.19. N 9 (2008 жылғ ы 1 қ аң тардан бастап қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

195-бап. Балалардың кү тiмiне байланысты жалақ ы сақ талмайтын демалыс.

1) Жұ мыс берушi қ ызметкерге:

- ата-анасының қ алауы бойынша - баланың анасына не ә кесiне;

- баланы жалғ ыз тә рбиелеп отырғ ан ата-ананың бiреуiне;

- ата-анасының қ амқ орлығ ынсыз қ алғ ан баланы iс жү зiнде тә рбиелеп отырғ ан ә жесiне, атасына, басқ а туысына немесе қ амқ оршысына;

- жаң а туғ ан баланы (балаларды) асырап алғ ан қ ызметкерге бала ү ш жасқ а толғ анғ а дейiн баланың кү тiмiне байланысты жалақ ы сақ талмайтын демалыс беруге мiндеттi.

2) Бала ү ш жасқ а толғ анғ а дейiн оның кү тiмiне байланысты жалақ ы сақ талмайтын демалыс осы баптың 1-тармағ ында кө рсетiлген қ ызметкердiң жазбаша ө тiнiшi негiзiнде оның қ алауы бойынша толық немесе бө лiнiп пайдаланылуы мү мкiн.

3) Бала ү ш жасқ а толғ анғ а дейiн оның кү тiмiне байланысты жалақ ы сақ талмайтын демалыс уақ ытында қ ызметкердiң жұ мыс орны (лауазымы) сақ талады.

4) Егер Қ азақ стан Республикасының заң дарында ө згеше кө зделмесе, бала ү ш жасқ а толғ анғ а дейiн оның кү тiмiне байланысты жалақ ысы сақ талмайтын демалыс уақ ыты жалпы ең бек стажына, мамандығ ы бойынша жұ мыс стажына есептеледi.

5) Бала ү ш жасқ а толғ анғ а дейiн бала кү тiмi бойынша жалақ ысы сақ талмайтын демалыс аяқ талғ анғ а дейiн жұ мысқ а шық қ ан жағ дайда, қ ызметкер жұ мыс берушiге ө зiнiң ниетi туралы жұ мыс басталуынан бiр ай бұ рын ескертуге мiндеттi.