Билет №16

1.Солтү стік Қ ытай, Орталық Азия жә не Солтү стік Кавказ жерлеріндегі Шың ғ ыс ханның жаулап алу шапқ ыншылық тары. Жетісу жеріне монғ олдар 1211 келіп кіреді. 1216 жылы Жошы бастағ ан қ алың қ ол керейлерді бағ ындыру ү шін Торғ ай даласына дейін барды. 1218 жылы Орта Азияғ а Шың ғ ыс хан сауда керуенін жібереді, олар Отырар қ аласына келген кезде Қ айырхан саудагерлерден кү мә нданып, олардың бә рін ө лтіруге бұ йрық береді. Бұ л хабарды естіген Шың ғ ысхан Орта Азияғ а 200 мың ә скермен жорық қ а аттанды. 1219 ж Жетісу арқ ылы Отырар қ аласына жақ ындай тү седі. 6 ай бойы Отырар қ аласын ала алмайды. Отырар қ аласы қ ұ лағ аннан кейін 1220 ж Шағ атай мен Ү гедей Бұ хара жолында Шың ғ ысхан ә скерлеріне қ осылып Орта Азия қ алаларын жаулап ала бастайды. Хорезм астанасы Ү ргеніштің тұ рғ ындары жеті ай бойы қ орғ анады. Монгол ә скерлері 1220 ж мамыр айында бү кіл Мауреннахр аймағ ын ө зіне бағ ындырады. 1221 ж Мерв, Хорасан қ алаларын алып, Орта Азияны ө зіне қ аратты. 18 ғ асырда Қ азақ стан мен Орта Азия жерінде монгол татар ү стемдігі орнайды. Орта Азияны жаулап алғ аннан Шың ғ ысхан жіберген ә скерлер Кавказғ а аттанады.Солтү стік Ираннан кейін монғ ол татар ә скерлері Азірбайжан жеріне кіреді. Марага, Нахичеван, Байлакан қ алаларын жаулап алады. шемаха қ аласы қ атты қ арсылық кө рсетеді. Армян – грузин ә скерлерін жең іп, Дағ ыстан арқ ылы Дербент қ аласына келіп, Солтү стік Кавказ жеріне аяқ басады. 1223 ж 31 мамырда Қ алқ а ө зенінің жағ асына шығ ып, орыс даласына жақ ындайды. 1225 ж Шың ғ ыс хан ө зінің астанасы Қ арақ орымғ а келеді. 1226 ж Таң ғ ұ т патшалығ ына жорық жасайды. Бұ л жорық та ол ірі жең іске жетіп, Таң ғ ұ т патшасын ө зіне бағ ындырады. Жорық тан қ айтып келгеннен кейін аң аулап жү ргенде аттан қ ұ лап, мертігеді. Сол жығ ылғ аннан тұ ра тұ ра алмай 1227 жылы 72 жасында дү ние салады.

2.Екінші дү ниежү зілік соғ ыстан кейінгі дү ние жү зілік саясат, оның негізгі бағ ыттары. «Суық соғ ыс» саясаты. Соғ ыс соң ында антигитлерлік коалиция одақ тастарының арасында қ арама-қ айшылық тар кө рініс тапты. Бұ л қ айшылық тардың кү шеюі алдымен коалицияның іс жү зінде ыдырауына, кейіннен «суық соғ ыстың» басталуына ә келді. Бұ л мә селе бойынша инициатива АҚ Ш-на тиесілі болды. «Суық соғ ыс» жә не одан туғ ан сыртқ ы саяси доктриналар халық аралық жағ дайды шиеленістіріп, жаң а дү ниежү зілік соғ ыс қ атерін кү шейтті. «Суық соғ ыс» саясатының шең берінде Трумэн ә кімшілігі бірқ атар сыртқ ы саяси шараларды жү зеге асырды. Олардың қ атарында Трумэн доктринасы жә не Маршал жоспары болды. Трумэн доктринасы Греция жә не Тү ркияғ а кө мек кө рсетуді, бұ л жерлерде солшыл кү штердің жең ісіне жә не КСРО ық палының кү шеюіне жол бермеуді мақ сат етті. Маршал жоспары (сол кездегі мемлекеттік секретарь Маршалл атымен) АҚ Ш-ның одақ тас елдеріне соғ ыс кезінде кү йреген экономикасын қ айта қ алпына келтіру ү шін финанстық жә не экономикалық кө мек кө рсетудің кең масштабтық бағ дарламасы болып табылды. 4 жылда (1948-1952ж.ж.) бұ л бағ дарлама бойынша АҚ Ш 12, 5 млрд. $ қ аржы жұ мсады. Америка Европадағ ы жағ дайды тұ рақ тандыруғ а мү дделі болды.

1949 жылы АҚ Ш ұ сынысымен Батыстың индустриалды дамығ ан елдері ә скери-саяси одақ қ ұ рылды. Ол Солтү стік Атлант келісімі ұ йымы (НАТО-организация Северо атлант. договора) деп аталды. Алғ ашында блок 12 мемлекет, сонан соң 3 мемлекет, 1982 жылы Испания қ осылып, жалпы саны 16 болды. 1950 жылы американдық тар Ли Сын Ман тә ртібін (оң тү стң к корейлік) жоқ тай отырып, Кореядағ ы Азамат соғ ысына араласты, 1951 жылы Жапониямен «ө зара қ ауіпсіздік» туралы келісімі бойынша, АҚ Ш Жапон жерінде американдық ә скер ұ стауғ а мү мкіндік алды.

3.Тарихты оқ ытудағ ы жаң а технологиялар, оларды қ олданудың тиімділігі мен маң ызы. Жалпы алғ анда оқ ыту ү рдісіндегібарлық жаң а технологияның мақ саты – пә нді оқ ытуда оқ ушының жеке басының дара жә не дербес ерекшеліктерін ескеріп, олардың ө з бетінше ізденуін арттырып, шығ армашылық тарын қ алыптастыру болып табылады.

Оқ ыту технологиясы – белгіленген мақ сатқ а нә тижелі қ ол жеткізуді қ амтамасыз етуде оқ ытудың формасы, ә дістері мен қ ұ ралдарын ашып кө рсетіп, оқ у бағ дарламасында белгіленген оқ ытудың мазмұ нын жү зеге асырады жә не оның қ ұ рылымы тө мендегідей:

- оқ ытудың мақ саты;

- білім берудің мазмұ ны;

- педагогикалық ө зара ә рекеттестіктің қ ұ ралы (оқ ыту жә не мотивация), оқ ыту процесін ұ йымдастыру;

- оқ ушы, оқ ытушы;

- ә рекеттің нә тижесі (сонымен бірге кә сіптік даярлық тың дең гейі).

Қ азіргі кездегі оқ ытудың жаң а технологиялары арасынан тө мендегілерін бө ле жарып кө рсетуге болады:

- ойын арқ ылы оқ ыту технологиясы;

- тірек белгілері (сызба, сигналы) арқ ылы оқ ыту;

- дең гейлеп-саралап оқ ыту;

- оқ ытудың ақ параттық – коммуникативтік технологиясы;

- оқ ытудың компьютерлік технологиясы;

- дамыта оқ ыту технологиясы;

- бағ дарламалап оқ ыту технологиясы;

- проблемалық (мә селелік) оқ ыту технологиясы;

- ынтымақ тастық технологиясы;

- білім бруді ізгілендіру технологиясы;

- оқ у мен жазу арқ ылы сын тұ рғ ысынан ойлауды дамыту;

- тү сіндіре, оза оқ ыту технологиясы;

- модульдік оқ ыту технологиясы.

Жалпы білім беретін мектептің барлық сатыларында еркін қ олданылатын ә дістердің бірі – ойын ә дісі. Ойынның интерактивтік жә не басқ а да бірқ атар ерекшеліктері оның адамның білім мен білікті терең мең геруінің бір тә сілі ретіндегі орнының жоғ ары екенін кө рсетеді.

Ойын сабақ тарынан кейін оқ ушылардың білімге қ ызығ ушылығ ы артып, ө з беттерімен ізденуіне мү мкіндік жасайды. Ойын тақ ырыбы мен тү рлерін кү рделендірген сайын оқ ушылардың білім дең гейі де кө теріледі.

Ойын сабақ тарында оқ ушылар ә р уақ ытта да ойғ а ұ стауғ а ә зір болуғ а машық танады. Есте сақ тау қ абілеті нығ айып, білуге, ү йренуге ынталана тү седі. Оқ ушылардың ойын арқ ылы қ ызығ ушылығ ын туғ ызу тек қ ана тарихқ а қ ызығ ушылық ты туғ ызып қ оймай, оқ ушылардың ө мір тә жірибелерін кең ейтуіне, дү ниені танып-білу қ абілеттерін жетілдіре тү суіне, тарихты басқ а пә ндермен байланыстыра қ арауғ а ү йретеді, тә рбиелейді.

Ө зін-ө зі тануғ а ү йретуде интерактивті ойындардың кө птеген тү рлері қ олданылады: қ озғ алмалы, сюжеттік жә не рө лдік, іскерлік жә не имитациялық (соң ғ ы екеуі кейде рө лдік ойынның тү рлеріне де жатқ ызылады).

Пікірталас – оқ ушылардың ө зара пікір алмаса отырып, топтық міндеттерді ұ тымды ә рі нә тижелі шешуіне мү мкіндік туғ ызатын бірлескен ұ жымдық ә рекетті ұ йымдастыру ә дісі. Пікірталасқ а қ атысушылар белгіленген мә селе тө ң ірегінде ө з пікірлерін қ орғ ауғ а ұ мтылады, соның нә тижесінде оқ ушылар бір-біріне логикалық тұ жырымдары, ө зіндік кө зқ арастары арқ ылы ә сер етеді, жаң а пікірлер қ алыптасады, ой-ө рістері кең ейеді. Мұ нда оқ ушылардың белсенділігі артады, олар танымдық ә рекеттің субъектісіне айналады.

Пікірталас ә дісі мынадай міндеттерді шешуге кө мектеседі:

- қ атысушыларды шынайы жағ даяттарғ а талдау жасауғ а, сондай-ақ маң ызды мен қ осалқ ыны бір-бірінен айыра білуге, ө зекті мә селені анық тауғ а ү йретеді;

- тың дауғ а дағ дыландырады жә не ө згелермен ө зара ә рекет етуге ү йретеді;

- кө птеген мә селелерді шешудің бірнеше жолдары бар екенін нақ ты жағ даяттар арқ ылы танытады.

Рө лдік ойын ә дісінің мә ні – оқ ушының басқ а адамның рө ліне еніп, сол ү шін ә рекет етуінде. Ойын барысында оқ ушылар шешім қ абылдап, дауды шешуге немесе берілген жағ дайды аяқ тауғ а тиіс. Басқ аның рө лін ойнай отырып, оның кө зқ арасын, сезімін оң ай тү сінеді. Бұ л ә діс сондай – ақ сыншыл ойлауды кү шейтеді, шешім қ абылдау жә не ө з кө зқ арасын қ орғ ау қ абілеттерін қ алыптастырады. Соң ында ойын талқ ыланып, бағ аланады.

Бұ л рө лдік ойынды мысалы: 6-шы сыныпта, Ежелгі дү ние тарихы пә ніндегі, «Ежелгі Ү нді мә дениеті» тақ ырыбы бойынша пайдалануғ а болады. «Ежелгі Ү нді мә дениеті» тақ ырыбында бір бө лімі Буддизм діні, оның негізін салушы «Гаутама – Будданың сопылық ө мірге келу жолы» деген кө ріністі оқ ушылар кө рсетеді. Мұ ндағ ы рө лдерде, Будданы, сарай қ ызметкерін, аластатылғ ан қ ария, сопының рө лдерін оқ ушылардың ө здері сомдап шығ ады. Сонда кейбір оқ ушылардың актерлік таланттарының бар екенін аң ғ аруғ а болады.

Интерактивті ә дістердің бірі болып табылатын іс-ә рекет ойыны оқ ушының оқ иғ ағ а «тікелей қ атысуы» жә не «белсенді тү рде сө йлеуі» ә серін туғ ызады да, сабақ та ө тілген материалды жоғ ары дең гейде мең геру іске асырылады.

Интеллектуалды ойын тү рлері адамның шығ армашылық қ асиеттерінің жан – жақ тылығ ын кө рсете алады. Бұ л ойындарғ а ә уестік, жағ ымды кө ң іл – кү й, жолдастық, достық, ө зара кө мек, сондай – ақ эстетикалық қ асиеттер тә н.

Интеллектуалды ойын арқ ылы берілген тарихи білім келесі міндеттерді шешуі тиіс:

-қ атысушыларғ а адам ө мір жолының сонау ерте кезең нен, қ азіргі уақ ытқ а дейінгі тарихын таныту;

-оқ ушыларды бұ рынғ ы мен қ азіргіге тарихи кө зқ араспен қ арауғ а итермелеу;

-жан-жақ тылық ты дамыту, ертеректегі жә не жаң а кезең дегі тарихи деректерге талдау жасауларына тү рткі болу, ө з беттерінше ө ткен мен қ азіргі жағ дайғ а сипаттама беруге ү йрету;

-ұ лттық жә не ә лемдік тарих пен мә дениетті білуге деген қ ызығ ушылық тарын жә не қ ұ рметтеу сезімдерін дамыту.

Ұ лттық ойындар – халық педагогикасының негізгі бір саласы ретінде оқ ушыларғ а жан – жақ ты білім беруде, олардың ө нер тә жірибелерін кең ейтуге дү ниені танып – білу қ абілеттерін жетілдіре тү суіне кө мектесетін аса қ ажетті тә рбие қ ұ ралдарының бірі.

Оқ ушылардың пә нге деген қ ызығ ушылығ ын арттыру мақ сатында сабақ ты ойын арқ ылы тү рлендіріп ө ткізіп отырудың ө зі жаң а технологияны мең геруге, басқ а сабақ тармен байланыстыра жү ргізуге мү мкіндік береді.

Бү гінде Қ азақ стандық ғ алымдардың оқ ыту технологиялары белсенді тү рде білім беру жү йесінде қ олданылуда. Бұ л технологиялардың ө здеріне тә н ерекшеліктері бар.

В.Ф.Шаталовтың тірек белгілері (сызба, сигналы) арқ ылы оқ ыту технологиясы білім, білік, дағ ыдыны қ алыптастыру, барлық баланы оқ ыту (жеке ә леуметтік ө міріне қ арамастан), оқ ытуды жеделдетуді (орта мектепті 9 жылда аяқ тау) кө здейді:

Тірек тірек белгілері (сызба, сигналы) арқ ылы оқ ыту технологиясының ерекшелігі:

Дең гейлеп-саралап оқ ыту технологиясы 1998-1999 оқ у жылынан бастап мектептің барлық сатысына, барлық пә ндерге еніп, оқ у ү рдісін жандандыруғ а ү лкен ү лес қ осып келеді.

Профессор Ж.Қ араевтың дең гейлеп-саралап оқ ыту технологиясы жаң аша ө згерген мақ сатпен оқ ушылардың ө здігінен танып, іздену іс-ә рекеттерін мең гертуді талап етеді. Бұ л технологияда бірінші орында оқ ушы тұ рады жә не ө з бетімен білім алудағ ы белсенділігіне баса назар аударады.

Дең гейлеп-саралап оқ ыту технологиясында жұ мыс міндетті ү ш дең гейлік, қ осымша шығ армашылық дең гей талаптарынан тұ рады. Оның басты мақ саты – сынып оқ ушыларын «қ абілетті-қ абілетсіз» деген жіктерге бө луді болдырмау. Сабақ та қ андай оқ ушы болмасын, жақ сы оқ итынына қ армастан жұ мысты І –ші дең гейден орындайды. І дең гей тапсырмаларын орындау Мемлекеттік білім стандарты талаптарының орындалуына кепілдік береді. І дең гейді орындағ ан оқ ушы «3» деген бағ амен бағ ланады. Ә рбір оқ ушы І дең гейді орындауғ а міндетті жә не одан жоғ ары дең гейдегі тапсырмларды орындауғ а қ ұ қ ылы.

Дең гейлеп-саралап оқ ыту технологиясының екінші бір жағ ы – оқ ушыларды дү ниежү зілік білім жү йесінде қ олданылатын рейтинг-ұ пай жинау ә дісіне баулу. Дең гейлік тапсырмалар рейтинг-ұ пай-балл жинау ә дісмен бағ ланатынын ескерсек, келесі тапсырмаларда оқ ушы неғ ұ рлым кө бірек ұ пай жинау ү шін ізденіп оқ ытушыдан, жолдастарынан, қ осымша материалдардан білім жинайды.

Дең гейлеп-саралап оқ ыту технологиясы:

- оқ ушыны ө з қ абілетіне, болашағ ына сенуіне;

- оқ ушыны ынталандыруғ а;

- оқ ушы мен оқ ытушының ынтымақ тастық қ арым-қ атынас достығ ына;

- оқ ушының ө з білімін ө зі бағ алай білуіне;

- бағ а ә ділдігіне;

- білім кө рсетудің ә діл сайысына мү мкіндік береді.

Оқ ытудың ақ параттық – коммуникативтік технологиясы. Ақ параттық жұ мыс істей білуді қ алыптастыру жә не қ атынас қ абілетін дамыту, жеке басты «ақ параттық қ оғ амғ а» даярлау. Бұ л оқ ушының компьютермен тікелей қ атынасы арқ ылы орындалады. Яғ ни баланың жеке қ асиеттеріне қ арай компьютерге бейімдеу.

Білім беру жү йесін ақ параттандыру бағ ыты - жаң а ақ параттық технологияларды пайдалану арқ ылы дамыта жә не ара қ ашық тық тан оқ ыту, дара тұ лғ ағ а бағ ыттап оқ ыту мақ саттарын жү зеге асыра отырып, оқ у-тә рбие ү рдісінің барлық дең гейлерінің тиімділігі мен сапасын кө теруді кө здейді.

Оқ ушылардың бойында шығ армашылық қ абілетті дамыту жалпы білім беретін пә ндерді оқ ып ү йрену кезінде жә не оқ у-ең бек процесінде алғ ан білімдерінің негізінде жү зеге асады. Білім сапасына қ ойылатын қ азіргі заман талабының бастысы – бұ л оқ ушының интеллектуалдық жә не шығ армашылық қ абілеттерін дамыту. Осы орайда оқ ушының ақ парат қ ұ ралдарымен жұ мыс істей білуін белсендендіру негізінде педагогикалық технология мен компьютерлік технологияны бірігіп пайдаланудың рө лі зор.

Оқ ыту технологияларына негізделген ә дістемелік жә не дидактикалық материалдар жасап, оқ ушылардың білім алу процесін жетілдіріп, оны игеруді жылдамдата алатын интерактивті ә дістер оқ ушыларғ а ақ параттық технологиялар жағ ынан терең білім алуғ а кө мектесіп, кейіннен ЖОО-да да табысты тү рде оқ уғ а кепілдік береді.

Компьютерлік технологияны қ олдану:

- ө здігінен сабақ қ а дайындалу дең гейін арттырады;

- оқ у процесін жү ргізуді қ ызық ты етеді;

- шығ армашылық жағ ынан бұ рын болмағ ан кә сіби дағ дыларды қ алыптастыратын жаң а мү мкіндіктер туғ ызады.

Электрондық оқ улық тар сабақ ты бұ рынғ ыдан гө рі кө рнекі, қ ызғ ылық ты тү рде ө ткізіп, оқ ушыларғ а жаң аша мә лімет беруге жағ дай туғ ызады.

Оқ ыту ү рдісіндегі компьютерлік технологияның мү мкіндіктерін сабақ беру кезінде жә не сабақ тан тыс уақ ытта оқ ушының шығ армашылық қ абілетін дамытуда қ олданса, оқ ушылардың пә нге деген қ ызығ ушылғ ының артатыны сө зсіз.

Дамыта оқ ыту технологиясы (Л.Выготский, Л.Занков, Д.Эльконин, В.Давыдов). Баланы оқ ыта отырып, жалпы дамыту. Яғ ни бала бойында еркіндік, мақ саткерлік, ар-намыс, мақ таныш сезім, дербестік, адамгершілік, ең бексү йгіштік, белсенділік, т.б. қ асиеттерді дамыту. Осының нә тижесінде ә р оқ ушы ө зін-ө зі жетелеуші субъект дә режесіне кө терілуі кө зделеді. Оқ ыту дамудың алдында жү руі керек, дидактикалық қ ұ ралдардың дамуғ а ә сері зор. Дамудың тиімділігі ү шін: кешенді даму жү йесі негізінде мақ сатты даму, мазмұ нның жү йелілігі мен тұ тастығ ы, теориялық білімнің жетекші рө лі, жоғ ары қ иындық дең гейінде оқ ыту, материалды мең геруде жедел ілгерілеу, оқ у ү дерісін баланың сезінуі, оқ ыту ү дерісінің ә ртү рлілігі, жекелеп оқ ыту, барлық баланың даму жолындағ ы жұ мыстар болуы керек.

Бағ дарламалап оқ ыту технологиясы (Б.Скиннер, Н.Краудер, В.П.Беспалько). Ғ ылыми негізде тү зілген бағ дарлама негізінде оқ ытудың тиімділігін арттыру, баланың жеке қ асиеттерін ескере отырып оқ ыту. Оқ ыту қ ұ ралдарының кө мегімен бағ дарламаланғ ан оқ у материалдары кадр, файл сияқ ты оқ ыту бө лігі арқ ылы логикалық бірізділікпен беріледі.

Проблемалық (мә селелік) оқ ыту технологиясы. Оқ ушыны ө з бетімен ізденуге ү йрету, олардың танымдық жә не шығ армашылық икемділіктерін дамыту.

Ынтымақ тастық технологиясы (В.К.Дьяченко, А.Г.Ривин, Ш.А.Амонашвили, Е.Н.Ильина, Н.Н.Хан, т.б.)-талап ету педагогикасынан қ арым-қ атынас педагогикасына кө шу. Бұ л оқ ушығ а ізгілік тұ рғ ысынан қ арау, оқ ыту мен тә рбиенің ажырамас бірлігі:

- мұ ғ алім-оқ ушы, оқ ушы-оқ ушы, оқ ушы да - субъект, мұ ғ алім де-субъект;

- оқ ушының жеке басына ізгілік қ арым - қ атынас;

- оқ ушы мен мұ ғ алім арасындағ ы ө зара тү сінушілік, ынтымақ тастық қ арым-қ атынас.

Бұ л технологияның бір ерекшелігі тұ лғ аралық қ атынастарды байланыстыра отырып, оқ ушылардың ө з пікірлерін негіздей алуғ а, басқ алардың ойларын сыни тұ рғ ыдан қ абылдауғ а, жалпы қ арым-қ атынас мә дениетіне ү йрету.

Оқ ушыларды жұ пқ а немесе шағ ын топқ а бө ліп жұ мыс істету олардың арасында ынтымақ тастық пен серіктестікті тудырумен қ атар, басқ а адам ойымен де есептесу қ ажет екенін де тү сіндіреді. Жұ ппен жә не шағ ын топпен жұ мыс тез, жаң а идеяларды ұ сынумен қ атар белгілі бір жағ дайды нә тижелі шешуге де мү мкіндік береді.

Білім бруді ізгілендіру технологиясы (Ш. Амонашвили). Оқ ушыны азамат етіп тә рбиелеу, олардың танымдық кү шін қ алыптастыру жә не дамыту, баланың жаны мен жү регіне жылылық ұ ялату.

Оқ у мен жазу арқ ылы сын тұ рғ ысынан ойлауды дамыту (Л.Джинна Стил, С.Куртик Мередит, Чарльз Тэмпл) бағ дарламасының ішкі қ ұ рылымында ерекшелік бар. Бұ л – 3 дең гейден тұ ратын оқ ыту мен ү йретудің ү лгісі. Білімнің болашақ та пайдағ а асуы, қ ажетке жарауын қ алыптастырады. Кө п ақ паратты талдай, жинақ тай отырып, ішінен қ ажеттісін алуғ а ү йренеді. Сын тұ рғ ысынан ойлау бағ дарламасы қ ызығ ушылық ты ояту, мағ ынаны тану, ой толғ аныс кезең дерінен тү зіледі. Бұ л сабақ тағ ы аса қ ажетті мә нді, маң ызды ә рекет болып табылады. Осы сабақ кезінде ү йренуші не ү йренгенін саралап, салмақ тап, оны қ андай жағ дайда, қ алай қ олдану керектігін ой елегінен ө ткізеді. Белсенді тү рде ө з білім ү йрену жолына қ айта қ арап, ө згерістер енгізеді.

Тү сіндіре, оза оқ ыту технологиясы (С. Лысенкова ) -барлық оқ ушыларды табысты оқ ыту. Оқ у материалының бірізділігі, жү йелілігі; саралау, ә р оқ ушығ а берілетін тапсырманың қ олайлылығ ы; бағ дарламаның кейбір тақ ырыптардың қ иыншылығ ын жең у, қ иын тақ ырыптарды біртіндеп оң айлату ә дісін қ олдану. Сабақ ты пысық тауғ а ә уелі озаттар, сосын орташалар, ең соң ында нашар оқ ушылар қ атыстырылады, бірте-бірте толық дербестікке жету, сыныпта қ алыпты жағ дай қ алыптастыру, тү сіністік, ө зара кө мек, ынтымақ тастық қ арым-қ атынас, оқ ушының қ ателігін ескерту, бірақ жазғ ырмау, ү й тапсырмасы тек ә р оқ ушының мү мкіндігіне қ арай беріледі, білім, білік, дағ дыны дамыта мең герту, тү сіндіруді қ абылдау.

Оқ ушының білімді жү йелі тү рде мең геруі жә не оның қ абілет дең гейлерін дамытуда технология авторларының бірі – Марал Мә денқ ызы Жанпейісованың «Модульдік оқ ыту технологиясын» ерекше атауғ а болады.

Модульдік оқ ыту – блоктық оқ ытудың жетілдірілген тү рі. Мұ нда оқ ушылар модульдерден тұ ратын оқ у бағ дарламасымен жұ мыс істейді.

Модуль – оқ ушының мазмұ нды оқ у ә дісін ө з бетінше игеру дең гейімен оқ у-таным ә рекетіне сай жеке оқ у бағ дарламасы. Оның ерекшелігі оқ ушы ө з бетінше немесе мұ ғ алім кө мегімен модульмен белгілі бір нә тижеге жетеді. Ол мұ ғ алімнен нені есте сақ тау, нені жазу, нені қ айтадан табу, қ алай тиімді ә рекет ету, нені білу керектігі жө нінде жазылғ ан жазбаша тү рде тапсырмалар алады. Модульді сабақ тарды қ ұ растыра отырып, оқ у жө нінде ақ парат беретін оқ улық, қ осымша ә дебиеттер, кесте, сызба-нұ сқ алар, суреттер, техникалық жабдық тар, ауызша қ ұ ралдар пайдалануғ а болады.

Бұ л сабақ тарда тапсырмалар орындау барысы мен білімді мең геруді тексеретін ә ртү рлі бақ ылауларды қ олданады. Олар: ө зін-ө зі тексеру, ө зара тексеру, мұ ғ алім тексеруі, ағ ымдағ ы жә не аралық тексеру т.б. Осылар арқ ылы білім олқ ылық тары, модульді игеру дең гейі анық талады.

Модульді оқ ыту оқ ушыларды ө з бетінше жұ мыс істеуге ү йрету, сабақ барысында ә лсіздерге кө мектесіп, кү штілерді мадақ тап, ә р оқ ушымен жеке байланыс жасап отыру болып табылады.

Қ орыта айтқ анда оқ ушылардың ө з бетінше ізденіп, шығ армашылық пен жұ мыс істеуіне «Модульдік оқ ыту технологиясы» ө те тиімді. Оқ ыту технологиясының бір ерекшелігі - білімді мең герту емес, оқ ушы ө з бетінше мең геруге ұ мтылады, жадының алуан тү рлері (кө ру, есту) арнайы жасалғ ан оқ у жә не танымдық жағ дайлар арқ ылы дамытуғ а, ө зін-ө зі ө зектендіруге, шығ армашылық қ абілеттілігін қ анағ аттандыруғ а, сө здік қ орын (ауызша, жазбаша) дамытуғ а бағ ытталады.

Педагогикалық жү йедегі негізгі ө зекті мә селе - оқ ушылардың ойлау қ абілетін дамытып, ө здігінен жұ мыс істеуге баулу, ө з ойын тұ жырымдауғ а дағ дыландыру болғ андық тан сабақ барысында кең інен дең гейлеп, дамыта оқ ытудың модульдік ә дісін жиі пайдалану қ олдау табуда.