Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Билет №5






1 Ежелгі Рим мә дениеті жә не оның тарихи маң ызы. Ежелгі Римдегі ө нер мен ғ ылым. Римдіктер эллин сә улет ө нерінің тә сілдерін кең пайдаланды. Олар арка, кү мбез, шаң ырақ қ алау ө нерін де мең герді. Сондай-ақ, римдіктер бетонды ойлап тапты. Осының бә рі сә улетті де ө те берік ғ имараттар салуғ а мү мкіндік берді. Мү сін ө нері. Римдіктер шығ ыс пен Грекияғ а кө птеген статуяларды ә кетіп қ ана қ ойғ ан жоқ, ол статуяның мрамор жә не қ ола кө шірмелерін де жасады. Императордың жең істерін дә ріптейтін статуялар, бедерлі суреттер, аркалар, колонналар император билігінің қ ұ дыреттілігінің қ уаттылығ ын кө рсетуге тиіс болды.

Рим поэзиясының «Алтын ғ асыры». Б.з.б. І ғ асырдың соң ы б.з. І ғ. басын рим тарихының «Алтын ғ асыры» дейді. Император билігін нығ айтудағ ы ө нердің маң ызын тү сінген Август ақ ындарды ө з жағ ына тартуғ а тырысты. Ә йгілі ақ ын Вергилий «Эллида» дастанын жазды. Оғ ан 10 жыл кетті. Вергилий грек жә не рим мифтерін зерттеді. Дастанда Троя қ орғ аушылырының бірі ә йел қ ұ дайдың баласы Ә ней туралы айтылады. Ол ө ртке оранғ ан қ аладан қ артайғ ан ә кесін арқ алап алып шығ ады. Шым-шытырық оқ иғ адан кейін Ә ней Италияда қ оныстанды. Ол ө лген ә кесімен дидарласу ү шін ө лілердің жер астындағ ы патшалығ ына тү седі. Сол арада дана қ арттың рухы Энейге оның ұ рпақ тары Римнің негізін қ алайтынын жә не халық тың аса кү шті ә міршілері болатынын болжап айтты. Вергилий дастанда ерлікті, ө з борышына адалдық ты, ү лкендерге деген қ ұ рметті дә ріптейді. Ақ ын гректер мен римдіктердің діни нанымдарын, ежелгі аң ыздарын империяны жә не Августты мақ тап мадақ тау ү шін шебер пайдаланды.

Римде ондағ ан, жү здеген дана кітаптар шығ арылып, баспалар жұ мыс істеді. Гректер мен римдіктердің мә дениеті - антик мә дениеті деп аталды. Ол Жерорта тең ізінің елдеріне кең қ анат жайып, шығ ысқ а дейін тарады. Антик мә дениеті Еуропа ғ ана емес, бү кіл дү ние жү зі мә дениетінің дамуына негіз болды.

2Ауғ анстандағ ы феодалдық мемлекеттің қ ұ рылуы. Дурани мемлекеті. ХУІ ғ асырда ауғ анстан жерін Ұ лы моғ олдар мен Сефеви ә улеті жаулап алды. Орта Азиядан ығ ысқ ан Бабыр 1504 жылы Кабулды, кейін ауғ ан жерін тұ тас жаулап алып, Ұ лы Моғ ол ә улетіне қ аратты. ХУІ ғ асырда Акораның Хаттак князьдығ ы, 1709 жылы Кандағ арда Гилзай княздығ ы, 1716 жылы Ғ иратта Абдали тайпаларының князьдығ ы пайда болды. Бұ л князьдық тарды ХУІІІ ғ. 30 жылдарында Надир-Шах басып алды. Ол қ айтыс болағ аннан кейін мемлекет ыдырады. Дуррани мемлекеті (1747 — 1818) — Иран билеушісі Надир шаҝ тың Афшар империясы ыдырағ аннан кейін қ азіргі Ауғ анстан жерінде қ ұ рылғ ан мемлекет. Ауғ ан қ оғ амындағ ы ә леуметтік жағ дай жә не сыртқ ы жаулардан ө з жерін қ орғ ап қ алу қ ажеттігі жергілікті тайпаларды бір орталық қ а бағ ынуғ а мә жбү р етті. Тайпалар арасындағ ы билік ү шін ұ зақ қ а созылғ ан кү рестен кейін мемлекет билігі абдалы тайпасының кө семі Ахмад шаһ Дурранидің қ олына тиді (1747 — 73), ә рі тайпаның аты да Дуррани болып ө згертілді. Надир шаҝ империясының кү йреуі, Ұ лы моғ олдар империясының ыдырауы жә не Орта Азиядағ ы хандық тардың ө зара қ ырқ ыстары жаң а мемлекет ү шін аса қ олайлы сыртқ ы саяси хал-ахуал туғ ызды. Ахмад шаҝ Солтү стік-батыс Ү ндістанғ а, Шығ ыс Иранғ а, Оң тү стік Тү ркістанғ а бірқ атар жорық тар жасап, бірте-бірте қ уатты мемлекетке айналды. Кө птеген елдермен, соның ішінде ел тарихында тұ ң ғ ыш рет Ресеймен жә не Қ азақ хандығ ымен дипломатиялық қ арым-қ атынас орнатылды. Қ ытайғ а қ арсы соғ ысу ү шін мұ сылман елдерінің одағ ын қ ұ руғ а ә рекеттенген Ахмад шаҝ қ азақ ханы Абылайғ а елші аттандырып, екі ел арасында дипломатиялық байланыс орнатылды (Байтуғ ан би елшілігі). Ауғ анстанда тұ рақ тылық орнауына байланысты ел территориясы арқ ылы халық ар. сауда-саттық дамыды. Дуррани Мемлекетінің экономикасы кө терілді, жаң адан кө птеген қ алалар салынды. Ел астанасы 1773 жылғ а дейін Кандагар қ алачы болып, Тимур шаҝ (1773 — 93) тұ сында Кабул қ аласына кө шірілді. Дуррани Мемлекеті ө здері жаулап алғ ан халық тарғ а орасан кө п мө лшерде алым-салық тар салды. Осығ ан байланысты мемлекет аумағ ында жиі-жиі кө терілістер болып тұ рды. Мысалы, 1750 — 60 жылдары Пенжаб ү нді тайпаларының кө терілістері, 1768, 1779, 1789 жылдары Оң тү стік Тү ркістан ө збектерінің кө терілістері, т.с.с. Бұ л кө терілістер орта ү кіметті ә лсіретіп, тайпа кө семдерінің билігін кү шейтті. Тайпа кө семдері жеке дара билікке ұ мтылып, 19 ғ асырдың бас кезінде Дуррани Мемлекеті ыдырай бастады. Оның орнында бірнеше ұ сақ хандық тар (Герат, Кабул, Кандагар, Пешавар, т.б.) қ ұ рылды.

3Тарих пә ні бойынша сыныптан тыс жұ мыстардың міндеттері. тү рлері мен мазмуны Орта мектептегі пә н бойынша жү ргізілетін сабақ тан тыс оқ у – тә рбиелік жұ мыстары сабақ тан тыс немесе сыныптан тыс жұ мыстар деп аталады. Тарих пә ні бойынша сыныптан тыс жұ мыстардың алдына кешенді міндеттер қ ойылады. Ол міндеттер ең алдымен оқ ушылардың сабақ та алғ ан білімдерін терең дету жә не кең ейту, соның негізінде олардың пә нге деген қ ызығ ушылығ ын оятып, таным процесін қ ызық ты етіп ұ йымдастыру. Ана тілімізді, ата тарихымызды білу – егеменді елдің ә р азаматының міндеті. Туғ ан ел тарихы халық тың рухани санасын, ұ лттық нанымын оятатын бастау кө зі болып табылады. Қ азақ стан тарихын оқ ытуда сыныптан тыс жұ мыстар оқ ушылардың білімінің, тарихи ұ ғ ымдардың жү йелілігіне ә сер етеді. Оқ ушының ақ ыл – ойын, танымын, сенімін дамытуғ а мү мкіндік береді. Ең бастысы – оқ ушының ең бектене білуін ү йретіп, қ ызығ ушылығ ын арттырады. Ә сіресе, мектепте бала бойындағ ы ең бекке деген қ ұ штарлық сезімін сыныптан тыс жұ мыстарда болғ ан жағ ымды кейіпкерлер бейнесі арқ ылы тә рбиелеуге болады. Психологтар ә дебиет, ө нер туындылары оқ ушының тү сінік, зейін, қ абылдау, ес, ойлау, сө йлеу сезімдерін тә рбиелеумен бірге тә рбиенің жалпы сапасының дамуына ә сер ететінін дә лелдеген. Ендеше баланың жас ерекшелігін, білім дең гейін ескере отырып, Қ азақ стан тарихы пә ні бойынша жү ргізілетін сыныптан тыс жұ мыстар оқ ушының жан – жақ ты дамуына ә сер ететіні сө зсіз. Сыныптан тыс жұ мыстарда тұ лғ аның азаматтық, ең бексү йгіштік, тапсырылғ ан іске жауапкершілікпен қ арау, ө зара кө мек, тә ртіптілік сияқ ты қ асиеттерін тә рбилеуге баса назар аударылады. Ал, тарих пә нінен сынақ тар жү ргізу барысында оқ ушылардың кітаппен, анық тамалық ә дебиетпен жұ мыс істеу, кітапқ а сын пікір жазу, реферет дайындау, дерек кө здерінен жинақ талғ ан материалдарды қ орыту, кө пшіліктің алдында хабарлама, баяндама жасау дағ дыларын қ алыптастыруғ а мү мкіндік мол. Демек, сыныптан тыс жұ мыстарда білім беру, тә рбиелеу жә не дамыту міндеттері шешімін табады. Бірақ сабақ қ а қ арағ анда бұ л жұ мыс тү рі басқ а материалдармен жә не басқ а жолдармен іске асады. Сондық тан да тарих пә ні бойынша сыныптан тыс жұ мыстардың ө зіндік ерекшеліктері бар. Атап айтатын болсақ: 1-ден, сабақ уақ ыты реттелген міндетті оқ у тү рі болса, сыныптан тыс жұ мыс еріктілік сипат алады жә не оны ө ткізудің сипаты оқ ушылардың ә рекетін, қ ызығ ушылығ ын, қ абілеті, дербес бейімділігі, танымдық басшылығ ы мен дербестігі бойынша ұ йымдастыруғ а мү мкіндік береді. 2-ден, сабақ тың мазмұ ны мемлекеттік стандарт бағ дарламасымен белгіленсе, мұ ғ алім сыныптан тыс жұ мыстың мазмұ нын таң дауғ а біршама еркін болады. 3-ден, жұ мыстың кө птеген тү рлерін қ олдану барысында оқ ушылардың психологиялық жә не жастық ерекшеліктерін есепке алуғ а қ олайлы мү мкіндік туады.Тө мендегі сыныптарда ойын жағ дайы, драмалық элементтері, ал жоғ ары сыныптарда ғ ылыми, ғ ылыми – кө пшілік ә дебиеттермен дербес жұ мыс жасау тү рлері қ олданылады.Тө ртіншіден, зерттеу жұ мыстарының элементтерін (мұ ражай, мұ рағ ат, кітапханадағ ы жұ мыс) қ олдану барысында оқ ушылардың ақ ыл – ой, практикалық дағ дыларын қ алыптастыруғ а кең мү мкіндік ашылады.Бесіншіден, сабақ қ а қ арағ анда сыныптан тыс жұ мыстарда ө мірмен байланыс тығ ыз іске асады жә не оқ ушылардың қ оғ амдық пайдалы ә рекеті (тақ ырыптық кө рме ұ йымдастыру, дә ріс хабарлама оқ ыту, т.б.) тү рлене тү седі. Сонымен бірге ерекшеліктеріне қ арамастан сабақ пен сыныптан тыс жұ мыстар ө зара тығ ыз байланысты. Қ азіргі уақ ытта сыныптан тыс жұ мыс – оқ ытудың қ ұ рамды бө лігіне айналып кетті. Бұ л жердегі басты мә селе педагогикалық процесте оның ара жігін ажыратып қ олдануғ а байланысты болмақ.Сыныптық жә не сыныптан тыс жұ мыстардың табиғ и тұ тастығ ы олардың екеуінің де бір міндетті шешуге мү дделігінен туындайды. Сабақ тан тыс кезде қ ызық ты тарихи деректерді оқ ып – ү йрену оқ ушылардың білімін байытып, олардың кө зқ арасын қ алыптастырып, сабақ мазмұ нын жан – жақ ты игеруіне кө мектеседі. Сыныптан тыс іс –шараларда сабақ тың мазмұ нын саналы тү рде игеруде қ олданылатын оқ у дағ дылары қ алыптасады.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.