Туризмдегі нарық құрылымдардың формаларын анықтау

Нарық қ ұ рылымына ә сер ететін туристік мекемелер елдер жә не секторлармен ерекшеленеді, ол жетілген бә секелестіктен таза монополияғ а дейін қ амтиды.

Жетілген бә секелестік. Бұ л нарық ұ йымының формасы кө птеген сатып алушылардың жә не сатушылардың біркелкі ө німдерді пайдалануын бейнелейді. Жеткізуші фирмалар саны кө п, бірақ ә рқ айсысының нарық та алатын орны ө те аз, себебі ешқ айсысы бағ ағ а ә сер ете алмайды.бағ аны нарық белгілейді, ал сатушы осы бағ амен қ анша тауар сататынын шешеді.Егер фирма ө нім бағ асын ө сірсе, сатып алушылар ө німді ескі бағ амаен басқ а фирмадан алады.Сондай-ақ фирма бә секелес фирмалардан арзанырақ сатуы екіталай.Бұ л фирма ү шін шығ ын болады.Ө німге бә секелес фирманың айнымалы сұ раныс икемді болып табылады.Туризмде бұ л айтылғ ан модельдер қ ұ рылымы нарық та ү лкен қ алалардағ ы таксистер, туристік орталық тағ ы мотельдер мен кіші отельдерде кездеседі.

Таза монополия. Бұ л нарық структурасы жетілген бә секелестіктің қ арама қ айшы тү сінігі болып табылады. Ө нім тек жалғ ыз фирмадан (грек тілінен «монополия» «бір саудагер» деген мағ ына береді), бұ л салағ а ену мү мкіндігінің болмауы себепті ө ндірушілер ортасы ү лкеймейді(патенттік монополия, шикізат монополиясы, транспорт қ ұ рылымы, несиелер жә не т.б). Сол себепті бір ө ндіруші фирма нарық ты қ адағ алайды. Қ онақ ү йлер бағ аны жылына бір немесе екі рет тағ айындайды, яғ ни салыстырмалы тү рде қ арастырғ ында бұ л ұ зақ мерзім. Кейбір елдерде сонымен қ атар олар бір қ орытындығ а келуге тиіс, жә не тариф қ ұ рылымын билік органдарына лайық ты тү рде жарты жыл бұ рын бекітуі керек. Кө п жағ дайда бағ а қ алыптастыру ү дерісі мынадай сұ рақ тардың жауабы негізін қ алыптастырады: қ азіргі тарифты каншалық ты жоғ арылату керек жә не клиент тө лей алатын максималды бағ а дең гейі қ андай болу қ ажет? Қ онақ ү й бағ аның «биік шың ын» анық тағ аннан соң, ол бағ аның тө мендеу шегін орнатады. Мә селе бағ аның «дең гейі» туралы болғ анмен, бұ л жағ дайда да бұ рынғ ы сұ рақ қ ала береді – қ онақ ү й тө менгі шекті бағ а дейгейін алдың ғ ы мерзіммен салыстырғ анда қ аншағ а дейін жоғ арылата алады?

Олигополия – ол нарық структурасы, аздағ ан фирмалардың ә рекеті.Ол сатушылардың жоғ арғ ы дә режедегі концентрациясымен сипатталады.Олардың ә рқ айсысының ө зіндік заттық сауда ү лесі бар жә не де нарық тық бағ ағ а ө з септігін тигізетін қ абілеті бар, солай бә секелестерге де. Нарық структурасының жағ дайында Ұ лыбритания аэропорттарының қ ызметі кө рсетілген.Тө рт ірі аэропорттардың –«Хитроу», «Гатвик», «Станстед» нарық тық ү лестері жә не Манчестер аэропортының нарық тық ү лесі 66%, ал қ алғ ан 34%-ы елдің қ алғ ан 56 аэропортына сә йкес келеді. Картель – экономикалық бірігудің формасы, оның мү шелері бекітілген бағ а жә не нарық тық бө лім жайлы ресми келісім жасайды, бұ л келісім оларғ а максимальді кіріс ә келеді. Бірақ анық талғ ан келісімдер коптеген елдерде заң жү зінде тіркелмеген, туризмде бұ лар коптеп кездеседі.