Керек файлдарды немесе буманы ерекшелеп белгiлеп алып, терезедегi

Шығ арып алу (Extract to…) батырмасын басамыз (оны Alt+E пернелерi немесе

Командалар менюiнен «Файлды архивтен шығ ару» пунктiн тандау арқ ылы

орындаса да болады). Егер де архивтен шығ арылғ ан файлды басқ а бумағ а

сақ тағ ың ыз келсе Шығ ару… (немесе Alt+A-ны басың ыз) батырмасын шертiп,

пайда болғ ан терезеде қ ажет жолды кӛ рсетiп, ОК-дi басу керек. Мҧ нда бiрнеше

қ осымша параметрлердi ӛ згертуге болады.

Архивтегi ә рбiр файл ҥ шiн оның циклдiк бақ ылау коды (CRC) жазылып

сақ талады. Бҧ л код – файлдың iшкi мә лiметiнiң арнайы функциясы, файлғ а

кiшiгiрiм ӛ згерту енгiзiлсе, оның бақ ылау коды да ӛ згеруге тиiс. Сондық тан

бақ ылау коды архивтiк файлдын бҥ лiнбей дҧ рыс сақ талғ анының белгiсi болып

табылады. Файлдарды архивтен шығ арар кезде олардың ә рқ айсысы ҥ шiн

бақ ылау коды бӛ лек есептеледi де, ол бҧ рынғ ы жазылып сақ талғ ан кодпен

салыстырылып нә тижесi экранда кӛ рсетiледi.

Ә дебиеттер: 4 нег.[162-180]; 23 қ ос; 24 қ ос

Бақ ылау сұ рақ тары

1. Компьютерлік вирустар деп нені айтады?

2. Антивирустық программалардың тҥ рлері.

3. Архиваторларғ а қ ойылатын негізгі талаптар.

4. WinRAR программасының мҥ мкiндiктерi.

13 дә ріс тақ ырыбы. Мультимедиа апппараттық қ ұ ралдары

Мультимедиа программалық қ ұ ралдары

Мультимедия – компьютерде дыбысты, ақ паратты, тҧ рақ ты жә не

қ озғ алыстағ ы бейнелерді кӛ рсету ҥ шін жинақ талғ ан технология.

«Мультимедия» - екі жай сӛ зден тҧ ратын кҥ рделі сӛ з: «мульти» - кӛ п,

«медиа» - алып жҥ руші немесе тасымалдаушы. Осылайша, «мультимедия» те

компьютерлік терминін «кӛ птеген тасымалдаушылар» деп аударуғ а болады,

яғ ни мультимедия ақ паратты (дыбыс, графика, анимация жә не т.б.) сақ таудың

жә не кӛ рсетудің кӛ птеген амалдары дегенді білдіреді.

Егер мультимедияны ақ паратты кӛ рсетудің белгілі-бір технологиясы деп

айтар болсақ, екі аспектіні еске тҥ сірген де жӛ н – қ ҧ рылғ ылық немесе аспаптық

жә не программалық.

Мультимедияның қ ҧ рылғ ылық жағ ы қ алыпты амалдармен де

(графикалық, адаптер, монитор, дыбыс картасы, CD-ROM жетегі жә не т.б.),

қ осымша амалдармен де (бейнекарта телевизиялық кіру/шығ умен, CD-R, CDRW,

DVD жетектері жә не т.б.) таныстырылуы мҥ мкін.

Мультимедияның программалық жағ ы қ олданбалы программа жә не

мамандандырылғ ан программа деп бӛ лінеді. Қ олданбалы программа – 1)

пайдаланушының қ олданбалы мә селелерді шешуге арналғ ан программасы;

жҧ мыс істеуші адамның нақ ты тапсырмасын орындайтын дестелік файлдағ ы

программа. Ә детте, кең ірек айтылса, бҧ ғ ан командалық процессордан басқ а

программалардың барлығ ы жатады; нақ ты мағ ынада айтылса, оғ ан мә тіндік

процессорды, мә ліметтер қ орын, электрондық кестені жә не т.б. жатқ ызуғ а

болады; 2) нақ ты есепті шығ ару ҥ шін қ олданылатын программа. Ал,

мамандандырылғ ан программа категориясы

Мультимедия технологиясы кҥ нделікті ӛ мірімізге нық енді. Алайда,

осындай қ олданбалы программамен дҧ рыс жҧ мыс істеу ҥ шін мультимедия мен

компьютер де барлық талапқ а сә йкес болуы тиіс. Сонымен «мультимедиялық

компьютер» дегеніміз – бҧ л мультимедиялық барлық қ олданбалы

программалар ӛ зінің барлық мҥ мкіндігін кӛ рсете алатын компьютер тҥ рі.

Мультимедиялық компьютер кӛ п нә рсені жасай білу керек: монитор экранында

графикалық жә не бейне ақ параттарды, анимацияны кӛ рсете білуі керек,

дыбыстық, музыка, соның ішінде компакт-дискілердегі музыка сҥ йемелдеуі

жоғ ары дең гейде болуы шарт.

Мультимедиялық компьютердің аппараттық бӛ лігі. Ә детте,

жинақ талғ ан «мультимедиялық компьютер» ҧ ғ ымының қ ҧ рамы ретінде

мыналар тҥ сінеді:

- Қ оректендіру болгының корпусы - Жҥ йелік (аналық) тақ ша

- Орталық процессор

- Оперативті жад

- Бейнеадаптер

- Монитор

- Қ атты дискіде жинақ тауыш

- Пернетақ та

- Тінтуір

- CD-ROM дискжетегі

- Иілгіш дискілердің дискжетегі

- Дыбыстық карта

Қ осымша қ ҧ рылғ ылары (кӛ птеген елдерде қ алыпты қ ҧ рылғ ылар):

- DVD дискжетегі

- Модем

- Телевизиялық тюнер

Орталық процессор.Орталық процессор - компьютер қ ҧ рамына кіретін

басқ а да компоненттерді басқ аратын компьютердің орталық элементі, жҥ регі

мен миы. Кӛ п жағ дайда компьютердің жҧ мыс істеу жылдамдығ ын анық тайтын

да орталық процессор.

Процессор қ ұ рылымы. Алғ ашында процессор – арнайы технология

бойынша жасалғ ан кремний кристалы болып кӛ рінуі мҥ мкін. Алайда, бҧ л

кристалл ӛ зіне кӛ птеген бӛ лек элементтерді қ осады: компьютерге «ойлау»

қ асиетін беретін жә не бір-бірімен байланыстыратын транзисторлар.

Егер де орталық процессорге «жоғ арғ ы биіктіктен» қ арасақ бірнеше

маң ызды қ ҧ рамаларды ажыратуғ а болады:

- Процессор – «есептеуіш».

- FPU – арнайы операцияғ а арналғ ан жылжымалы нҥ ктелі блок.

- Бірінші дең гейлі кэш-жад – есептеудің аралық нә тижесін сақ тауғ а

арналғ ан ҥ лкен емес (бірнеше ондық килобайт) аса жылдам жад.

- Екінші дең гейлі кэш-жад – бҧ л жад баяуырақ, алайда ҥ лкен (жҥ здеген

килобайтпен ӛ лшенеді). Ол процессордың ӛ зінің кристалында жинақ талуы

мҥ мкін немесе қ осымша кристалл тҥ рінде орындалуы мҥ мкін.

Кристалл. Процессорлар ӛ ндірісінде ә рдайым кремний кристалының

тізбегінің арасындағ ы мҥ мкін болатын қ ашық тық пен логикалық жә не ӛ зге де

элементтердің минималды мҥ мкін болатын мӛ лшері, яғ ни қ ысқ аша айтқ анда

технологиялық нормалар қ олданылады

Констуктив. Конструктив (Form factor) – қ ҧ рылғ ыны

қ ҧ рылымдық дайындау стандарты. Мысалы, аналық тақ ша немесе қ оректендіру

кӛ зі.

Оперативті жад. Оперативті жад (Оперативная память) – процессорда

орындалып жатқ ан программалар мен оларғ а қ ажетті мә ліметтерді сақ тайтын

компьютердің жедел жады. Ол мә ліметтерді оқ у жә не жазу операцияларын

орындайды, электрондық микросхемалардан тҧ рады, жҧ мыс істеу шапшаң дығ ы

процессордың шапшаң дығ ымен шамалас.

Бейнекарта. Бейнекарта (Видеокарта) – бейнекамера,

бейнемагнитофон немесе кез келген басқ а композитті сигнал кӛ зінен алынатын

бейнемә ліметтерді дисплей экранына шығ аруғ а мҥ мкіндік беретін,

компьютерлік графикамен жә не бейнемә ліметтермен жҧ мыс істеуге арналғ ан

қ ҧ рылғ ы.

Кең істіктік компьютерлік графика жиі ҥ шӛ лшемді деп аталады, немесе

3D-графика деп аталады. Кҥ нделікті ӛ мірде біз кҥ н сайын дерлік компьютерлік

3D-графиканың амалдарымен немесе ҥ шӛ лшемді виртуальды модельдер

негізінде (телевизиялық қ ыстырмалар мен жарнамалар, спецэффектілер,

киноматографиядағ ы кейіпкерлер мен заттар жә не т.б.) қ ҧ рылғ ан

объектілермен кездесеміз.

3D-жеделдеткіш ӛ те бағ алы, таптырмайтын болып табылатын ҥ шінші

аймақ – ойындық спецэффектілер: тҧ ман, алау, жарылыстар, судағ ы немес

айнадағ ы кӛ рініс, кӛ лең келер жә не т.б.