Туралы;

2. дискінің форматталуы жайлы;

3. жедел жадқ а программаның резидентті тҥ рде орналасуы туралы

мә ліметтерді тҧ рақ ты бақ ылайды.

Осындай ә рекеттің орындалғ анын білсе, кҥ зетші дереу мә лімет береді.

Одан кейін шара қ олдану тҧ тынушының ӛ зіне байланысты болады. Мҧ ндай

антивирусқ а Vsafe программасы жатады. Бірақ ол белгілі вирустарды да жоя

алмайды. Мҧ нан кейін басқ а доктор-программаларды пайдалану керек.

Иммунизатор-программалар (вакцинаторлар) – бҧ лар антивирустардың

ең тиімсіздеу тобына жатады. Олар сау программағ а белгілі бір вирустардың

жҧ қ қ ан белгісін енгізіп қ ояды. Вирустар мҧ ны «ауру» жҧ қ қ ан программа екен

деп тиіспейді. Бҧ лар қ азіргі кезде кӛ п қ олданылмайды.

Ақ паратты тығ ыздау тә сілдері. Файлдарды архивтеудiң қ ажеттiлiгi

Кез келген ақ параттың белгiлi бiр кӛ лемi болады. Мә лімет жинақ тайтын

қ атты дискiнiң кӛ лемi қ аншалық ты ҥ лкен болғ анымен ол шектеулі, жаң а

мә лiметтердi жазу кезінде дискiде орын болмай қ алуы мҥ мкiн. Бҧ л мә селенi

шешудiн бiрiншi жолы – қ ажет емес файлдарды жою. Ал егер де қ ажет емес

файлдын бә рiн жойғ аннан кейiн де дискiдегi орын жеткiлiксiз болса, не

iстеймiз?

Мҧ ндай жағ дайда дискiдегi орынды ҥ немдеп, файлдың кӛ лемiн азайту

ҥ шiн мә лiметтердi сығ ылғ ан тҥ рде компьютерде сақ тауғ а арналғ ан арнайы

архиватор программаларды қ олдану керек. Дискідегі мә ліметті сығ ылғ ан

тҥ рдегі архивтік файлғ а жазу процесі архивтеу (сығ у, тығ ыздау) деп, ал сол

файлды архивтен алу – қ алпына келтіру деп аталады. Мә ліметтерді сығ у жә не

қ алпына келтіру шараларын жҥ зеге асыратын программалар тобы

архиваторлар болып табылады.

Ақ паратты архивтеу — мә ліметтің саны мен сапасын жоғ алтпай, тек

кө лемін кішірейту арқ ылы тү рлендіру.

Архиваторлар дискiдегi орынды ҥ немдеп, файлдың кӛ лемiн кiшiрейтiп

сақ тауғ а мҥ мкiндiк беретiн программалар тобы. Олардың сығ у тә сiлдерi ә р

тҥ рлi болғ анмен, жалпы қ ызметiн былай тҥ сiндiруге болады: файлда

қ айталанатын фрагменттер болады, оларды тҥ гелдей дискiде ҧ стаудың

ешқ андай қ ажетi жоқ. Сондық тан архив жасауғ а мҥ мкiндiк беретiн

программалардың жалпы қ ызметi – файлда қ айталанып тҧ ратын фрагменттер

орнына сығ қ аша басқ а ақ парат жазып, кейiннен оларды ӛ з реттiлiктерiн сақ тай

отырып алғ ашқ ы қ алыпқ а келтiретiн мҥ мкiндiктi пайдалану.

Ә рине архиватордың ә р тҥ рлi ақ параттар ҥ шiн тиiмдiлiгi де ә р тҥ рлi

болатыны ӛ з-ӛ зiнен тҥ сiнiктi, мысалы, мә тiндiк файлдарды екi есеге жуық, ал

бояуларының қ оюлығ ы онша емес сҧ р тҥ стi суреттердi (РСХ немесе ВМР

тә рiздi фоматтағ ы) қ анық тылық ерекшелiктерiне қ арай екi-тӛ рт, тiптi он есеге

дейiн тығ ыздап сығ уғ а болады.

Архиваторлар орташа есеп бойынша файл кӛ лемiн 10–70%-ғ а дейiн

кiшiрейтуге мҥ мкiндiк бередi. Ә детте 20 Мб мә ліметті кӛ шiру (СОРУ

командасы арқ ылы) 15-ке дейiн дискет (кӛ лемi 1, 44 Мб) қ ажет етедi, ал

архиватор кӛ мегiмен оны бiрнеше есе сығ қ артуғ а болады. Файлдарды

архивтеуге арналғ ан программалар дискiдегi файлдар кӛ шiрмесiн сығ ылғ ан

кҥ йде архивтiк бiр файлғ а орналастыруғ а, кейiннен файлды архивтен шығ арып

алуғ а, архив мазмҧ нын кӛ руге, т.б. iстер атқ аруғ а мҥ мкiндiк бередi. Архивтiк

программалар бiр бiрiнен сығ ылғ ан файлдың форматымен, жҧ мыс iстеу

жылдамдығ ымен, архивке орналастырғ андағ ы файлды сығ у дең гейi сияқ ты ә р

тҥ рлi мҥ мкiндiктерiмен ерекшеленеді.

Архивтеу программалары тегiн (SHAPEWARE) немесе делдалдық

ә дiспен сату арқ ылы таратылады. Windows 98/2000/NT ортасында кең таралғ ан

архиваторларғ а ARJ, RAR, ZIP (winarj, winrar, winzip) тә рiздi программалар

жатады. Бҧ лардан басқ а да архиваторлар бар.

Архивтiк файл – қ ысылғ ан кҥ йде бiр файлғ а енгiзiлген, қ ажет болғ анда

бастапқ ы қ алпына келтіруге болатын бiр немесе бiрнеше файлдар жиынтығ ы.

Онын мазмҧ ны (архив қ ҧ рамындағ ы қ ысылғ ан файлдар тiзiмi) жә не ә р файл

мә ліметтерінің сақ таулы циклдiк бақ ылау коды болады. Архив қ ҧ рамындағ ы

ә рбiр файл ҥ шiн оның атрибуттары тә рiздi мынадай ақ параттар сақ талады:

 Файлдың аты, типі;

 Файл орналасқ ан каталог (бума) туралы мағ лҧ мат;

 Файлдын соң ғ ы ӛ згертiлген мерзiмi;

 Архив бҥ тiндiгiн тексеруге арналғ ан ә р файлдың циклдiк бақ ылау

Коды.

Архиваторлар Windows жҥ йесіне стандартты тҥ рде кірмейді. Оларды

компьютерге компакт-дискілерден орнатқ аннан кейін, файлдар жанама

(контекстік) менюлерінде қ осымша командалар пайда болады.

WinRAR архивтiк программасын пайдалану. WinRAR – мә ліметтерді

сығ уғ а жә не оларды басқ аруғ а арналғ ан Windows ортасында орнатылатын

архиватор. WinRAR-дың мҥ мкiндiктерi:

 RAR жә не ZIP архиваторларын сҥ йемелдеу жҧ мыстарын атқ ару;

 мә лiметтердi қ ысудын ең тиiмдi алгоритмiн пайдалану;

 басқ а форматтардағ ы (ARJ, LZH, ACE, UUE) архивтердi басқ ару;

 стандартты жә не қ осымша SFX модульдер кӛ мегiмен ӛ здiгiнен

ашылатын қ арапайым жә не бiрнеше томдық архивтер жасау;

 физикалық тҥ рде бҥ лiнген архивтердi қ алпына келтiру;

 шифрлау, тҥ сiнiктемелер қ осу, т.б.

WinRAR-ды Windows режимiнде жә не командалар қ атарында (MS DOS)

да қ олдануғ а болады. Файлдарды архивтеу жә не архивтен шығ ару жайлы

тӛ менде айтылғ ан. WinRAR-ды орнатқ ан соң, файлдарды архивтеу жә не

қ алпына келтіруді тiкелей Windows ортасында (Сiлтеуіштен немесе Жұ мыс

ү стелінен) орындауғ а болады.

Файлдарды архивке енгiзу. WinRAR белгiшесiн таң дап алып,

тышқ анды екi рет шертемiз немесе бас менюдегi Iске қ осу – Программалар –

WinRAR жолдары арқ ылы кiруiмiзге де болады.

WinRAR iске қ осылғ ан терезеде ағ ымдағ ы бума iшiндегi файлдар жә не

бумалар тiзiмi кӛ рсетiледi. Қ ажет файлдар орналасқ ан бумағ а кiрген соң,

архивтейтiн файлдар мен бумаларды ерекшелеп белгiлеймiз де, Архивке қ осу