Укыту предметына гомуми аңлатма

Урта (тулы) гомуми белем бирү мә ктә бендә рус телле балаларга ә дә би укуны укыту максатлары берничә аспектны ү з эченә ала: танып белү, ү стерү, тә рбия, белем бирү.

Танып белү максатының эчтә леге

Татарстан Республикасында яшә ү че һ ә р миллә т кешесенә, ү з халкы тарихыннан тыш, шушы тө бә ктә тө п халык булып саналган татар халкы мә дә ниятен, гореф-гадә тлә рен, тарихи ү ткә нен, бү генгесен, килә чә ген белү зарур. Татар халкы белә н кулга-кул тотынып яшә ргә ә зерлә нү че һ ә р кеше бу халыкның бә йрә мнә рен, традициялә рен аң ларга, хө рмә т итә ргә, ә дә бият-сә нгать вә киллә ренең иҗ ади казанышлары белә н ү зенең рухи ү сешен баета алу мө мкинлегеннә н файдаланырга тиеш. Программа эчтә леге телгә ө йрә тү процессын бала ө чен “башка дө ньяга тә рә зә ачу” булырлык һ ә м шуның аркылы аның ү з яшә ешен дә тулырак аң лавына ярдә м итә рлек итеп сайланды.

Татарстанда яшә ү че миллә тлә р, Татарстанның дә ү лә т символлары, Татарстанның территориясе, географик урыны; башкалабыз Казанның тарихи ү ткә не, бү генге йө зе; татар сә нгатенең тө рле тармаклары буенча кү ренекле шә хеслә р турында укучыларның татарча сө йли алулары тө п максат итеп куела.

Ү стерү максатының эчтә леге

Шә хеснең белемле булуы, тә рбиялелек һ ә м аның фикерлә ү сә лә те ү сеше дә рә җ ә сеннә н дә тора. Укыту процессында ү стерү, тә рбия максатларын даими кү заллап эшлә ү – укытуның практик ягы уң ышлылыгының алшарты. Балаларның психик ү сешен тү бә ндә ге юнә лешлә рдә ү стерү гә аеруча игътибар бирү талә п ителә:

– фикерлә ү не ү стерү белә н бә йле психик функциялә р: логик фикерлә ү, сә бә п-нә тиҗ ә бә йлә нешлә рен табу, индуктив, дедуктив фикерлә ү;

– хә терне ү стерү (ихтыярый, ихтыярсыз), игътибарлылыкны ү стерү;

– аралаша белү сә лә тен ү стерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хислә ре);

– ихтыяр кө че, максатчанлык, активлык кебек сә лә тлә рне ү стерү.

Бу максатлар программага сайланган эчтә лек нигезендә сө йлә м эшчә нлегенең барлык тө рлә ре буенча да эш оештырганда да беренче планга куела.

Тә рбияви максатның эчтә леге

Укучыларның тиешле дә рә җ ә дә ге тә рбиялелегеннә н башка укыту процессын оештыру мө мкин тү гел. Тә рбия процессы, беренче чиратта, укытуның эчтә леге һ ә м методлары белә н бә йле. Шуң а кү рә программа эчтә леген сайлаганда, материалның тә рбияви мө мкинлеклә рен исә пкә алу мө һ им. Татар теленең грамматикасын ө йрә нү процессында эчтә лектә ә хлакый проблемалар булган кечкенә текстлар ү злә ре ү к коммуникатив мотивациягә ия, ягъни, укучыларның эчке кызыксынуы тә эмин ителгә н була. Шунлыктан тексттагы лексика, грамматика җ айлырак истә кала һ ә м аралашу ситуациясе булдыру ә ллә ни кыенлык тудырмый.

Белем бирү максатының эчтә леге

Укучыларның ә дә би уку буенча лексик, грамматик кү некмә лә ре филологик белемнә р суммасы дә рә җ ә сендә генә калмыйча, ә сө йлә м эшчә нлегенең барлык тө рлә рендә дә аралашуда кулланырлык дә рә җ ә гә җ итү е зарур. Ягъни, укучылар, нинди дә булса сү зне, я грамматик категорияне тану, аеру, аң лау, тә рҗ емә итү дә рә җ ә сендә генә тү гел, аларны аралашу максатыннан мө стә кыйль кулланырлык дә рә җ ә дә ө йрә нергә тиешлә р. Укучының белеме дигә ндә, без аның аерым сү злә рне яки грамматик категорияне тану, аера белү ен генә кү залламыйбыз, ә аларны кулланып сө йлә шә алуын кү заллыйбыз. Шул вакытта гына татар телен дә ү лә т теле буларак ө йрә нү бурычы ү тә лә.

Уку предметының укыту планында тоткан урыны

Программа елына 33 сә гатькә тө зелгә н, атнага 1 сә гать, шулардан контроль дә реслә ргә 2 сә гать бирелә (БСҮ – 2 сә гать).