Күштік трансформаторларды тексеру және ағымдағы жөндеу

Қ осалқ ы станциядағ ы трансформаторлардың техникалық тексеруі оперативті-жө ндеу жұ мысшысымен кү нделікті, ал қ осалқ ы станция басшысымен тү нгі уақ ытта 15 кү нде 1 рет жү ргізіледі (тә ждеуді, разрядты, ток жү ретін бө лшектің қ ызуын тексереді). Тө мендеткіш жә не тү рлендіргіш трансформаторлардың кезектен тыс тексерулері, сондай-ақ, трансформатордың жеке қ ажеттіліктерін температураның лезде тө мендеуі кезінде, олардың газдық ә рекетінің жә не дифференциалды қ орғ анысының сө ндірілуі кезінде ө ндіреді. Тұ рақ ты оперативті-жө ндеу жұ мысшысы жоқ тартылым қ осалқ ы станциясында жергілікті нұ сқ амамен орналастырылғ ан мерзімдегі тексерулер 10 кү нде кемінде 1 рет жү ргізіледі.

Трансформаторларды техникалық тексеру кезінде:

- жұ мыс режимін;

- енгізудегі май дең гейі (герметикалық енгізулерде -қ ысым) жә не кең ейткіште жә не термометрдің кө рсеткішіне сә йкес;

- трансформаторлардың қ аптамаларының кү йі жә не тығ ыздау орнындағ ы май ағ уының болмауы; енгізулер (разряд іздерінің, жарылудың, сынық тардың, ластанудың болмауы); кабельді шиналау (тү йіспелі байланыстардың қ ызуының болмауы); майды ү здіксіз қ ата генерациялау, термофисонды сү згілердің жә не ылғ ал сорғ ыш патрондардың, силикагельдің тү сі бойынша бақ ылауының; май жинайтын жә не майлы салқ ындатқ ыштың май тазалағ ыш қ ондырғ ыларын;

- жұ мыс жә не қ орғ аушы жерлендірулердің сигнализация жә не сынаушы сақ тандырғ ыш қ ондырғ ыларының дұ рыстығ ын;

- кернеу реттегіш қ ондырғ ылардың кү йінің кө рсеткіштерінің жү ктеме астындағ ы (РПН) трансформаторда жә не басқ ару щитіндегі сә йкестігін;

- зақ ымдануғ а немесе трансформаторда орналасқ ан қ ұ рамдық бө ліктің, қ ұ ралдардың жә не аппараттардың қ ате жұ мысына ә келетін ө зге шулардың, жоғ ары вибрацияның болмауын;

- пайдаланылғ ан қ ұ бырдың мембранасының тұ тастығ ын;

- сыртқ ы қ ондырғ ының трансформаторының айналасындағ ы алаң ның жә не іргетастың тұ тастығ ын тексереді.

Қ ысқ ы уақ ытта қ осымша шина сымдарының керілуіне жә не енгізуге тү суіне назар аудару керек.

Тексеру кезінде қ андай да бір жұ мысты орындауғ а рұ қ сат етілмейді. Трансформаторды тексеруді кернеу астындағ ыдай олардың жө ндеуімен қ атар сө ндірулі кү йде жү ргізуге болады.

Ағ ымдағ ы жө ндеу. Ағ ымдағ ы жө ндеуді жү ргізу ү шін трансформатор жұ мыстан шығ арылады. Трансформатордың ағ ымдағ ы жө ндеуі РПН-сіз 35кВ жә не одан жоғ ары кернеумен 2 жылда 1 рет жү ргізілуі тиіс; РПН-ді трансформаторларда – 1 жылда 1 рет; қ алғ андарына – 4 жылда кемінде 1 рет; норматив бойынша жұ мыс істейтіндерге – 2 жылда 1 рет жү ргізіледі. Жө ндеу ү ш орындаушы бригадасынан кернеу алумен жү ргізіледі.

Кү штік трансформатордың ағ ымдағ ы жө ндеуі тізбек бойынша орындалатын келесі операциялардан тұ рады.

Трансформатор кү йін тексеру жә не бакты тазалау кезінде сө ндіргеннен кейін барлық рұ қ сат етілген орындарды, бө лшектерді, қ орғ аушы жерлендіру кү йін мұ қ ият тексереді. Бірінші кезекте басқ алардан аз қ ызғ ан радиатор табылғ ан жағ дайда міндетті тү рде анық тап, оларды жояды, радиаторлардың қ ызуының қ армалаудағ ы тең сіздігін тексереді. Сө ндіруден бұ рын тексеру ү шін жеткіліксіз орындарда сө ндіргеннен кейін тікелей байланысқ ан орындардағ ы тү іспелердің қ ызуын тексереді. Тексеруді термоиндикатор, шам бойынша, «Thermovision 550» жабдығ ының кө мегімен немесе қ армалауда жү ргізеді. Қ атты қ ызуы бар тү йіспелерді, тү йіспелік жоғ арылық тағ ы барқ ыт егеу немесе ә йнек қ ағ азды таң дайды.

Жерлендірудің болттық бекітуін қ атайтады, дә некерленген байланыстардың сенімділігін тексереді.

Қ ақ пақ ты, бакты, кең ейткішті ластан тазалайды жә не сығ ушы кранның, радиатордың тө менгі тығ ындарын тексереді. Қ ажет кезінде толтыруды ауыстырады, тү сіруші кранды жә не тығ ынды бекітеді, қ ақ пақ тың жә не радиаторлардың болттарын бекітеді.

Қ ұ рғ ақ трансформаторларда топталғ ан біздердегі қ ызу орнын анық тайды, олардың оқ шауламасындағ ы кедергісін тексереді (2.7-сурет). Тү йіспелердің немесе олардың тө мендетілген кедергілерінің қ ызуы табылғ ан кезде оларды сұ рыптайды.

Кең ейткіштерді тексеруде жә не ластан тазартуда тыныстағ ыш тү тікшенің астындағ ы мыс торды тазалайды (2.8-сурет). Хабарлама кранын кең ейткішпен ашып, май кө рсеткішті 1 сү ртеді, лас майды жә не су тұ нбасын тү сіреді.

Бұ л ү шін май бө лігін кең ейткіштен тү сіріп, май кө рсеткіштің жұ мысын тексереді, содан соғ оны қ айтадан қ ұ яды. Ә йнек тү тікшенің тығ ыздығ ын жә не тұ тастығ ын тексереді. Қ оршағ ан ортаның -45; +15 и +40 С температурасында кең ейткішке қ ажет кезінде май дең гейін бақ ылайтын бақ ылау орнатады. Бекітуді қ атайтады, қ ажет кезінде кең ейткішке жә не май толтыратын енгізуге май қ ұ йылады.

2.7 – сурет Магнит сымның топталғ ан біздерінің оқ шауламасының кедергісін ө лшеу:

1 – магнит сым; 2 – топталғ ан біз; 3 - мегаомметр

2.8-сурет Кең ейткіш:

1 – кран; 2 – фланец; 3 –қ ұ быр; 4 –сақ тандырғ ыш қ ұ быры; 5 –кең ейткіш; 6 - қ ұ бырша; 7 – бак қ ақ пағ ы; 8 – кронштейн; 9 –газдық реле; 10 – қ ұ бырша

Оқ шауламаларды тазалау кезінде оларды уайт-спиритке батырылғ ан майлық пен, содан соң қ ұ рғ ақ майлық пен сү ртеді. Фланецтің шаң ын жә не кірін қ ырғ ышпен жә не ескі шү берекпен тазалады. Оқ шауламаның жоғ арысында шаң, кір, разрядтың жә не ақ қ ан майдың ізі, фарфордың жарылуы мен сынуы болмауы керек. Жұ мыста дө ң гелектеу бойынша 60 мм-ден кө п емес жә не терең дігі бойынша 5мм болатын сынық қ абырғ алы оқ шауламаларды, белдемше сынығ ы3 см² жә не қ зындығ ы 25мм, терең дігі 0, 5мм сырылудың болуына қ алдыруғ а рұ қ сатетіледі. Оқ шауламаларды падалануда уақ ытша қ алатын барлық сынық тар жә не сырылулар ылғ ал- майлы тұ рақ ты лак немесе эмальмен (№ 1201) жабылады.

Кернеу реттегіш жә не салқ ындату жү йесінің жетек механизмінің жұ мысын тексеруде трансформаторды жерлендіреді жә не сө ндіреді, кернеу реттегіш жетек механизмінің орталық тоқ татқ ыш болтын бұ рады, одан соң, барлық ү ш жағ дайда жетек жұ мысын бақ ап кө реді. Р-333 тұ рақ ты ток кө пірімен трансформатор орамасының кедергісін ө лшейді. Ол тө лқ ұ жаттағ ы мә ліметтерден 20%-ғ а айырмашылық жасайды. Мегаомметрмен салқ ындатқ ыш вентилятор қ озғ алтқ ышының орама оқ шауламасының кедергісін ө лшейді; мә ні 1 Мом-ден кем емес болғ анда қ озғ алтқ ышты кептіру ү шін алып тастайды.

Силикагельді ауыстыру майдың химиялық талдауының нә тижесі бойынша термосифон жә не ауа тазартқ ыш сү згілерде орындалады. Бұ л кезде май қ ышқ ылдылығ ы термофисонды сү згі арқ ылы мадың қ айта генерациялау ү здіксіз автоматты тү рде тө мендеуі мү мкін. Майдың ылғ алдануын шектеу ү шін (кең ейткіштегі ма дең гейінің тө мендеуінен ылғ ал ауаның тү суі кезінде) термофисонды сү згіде ауа тазартқ ыштар орналастырылады. Пайдалануда кептіргіштерді (силикагельді) бақ ылау оның сырлануын бақ ылауда қ орытындыланады. Бө лек кристаллдарда кө гілдір тү стің пайда болу кезінде сү згіні қ адағ алауды кү шету керек, ал кептіргіштің ү лкен бө лігі кө гілдір тү ске ие болғ анда оны ауыстыру керек

ПГ-22 релесімен газдық қ орғ анысты тексеру кезінде алдымен трансформатор қ ондырғ ыларының 1-1, 5%-дан кө п емес ең істікте, ал трансформатордан кең ейткішке майлы сым 2-4 %-дан кем емес ең істікте тұ ратын дұ рыстығ ын тексереді. Трансформатор астындағ ы катоктың қ ажетті ең істігін тұ рғ ызу ү шін газдық реле орналасқ ан жағ ынан тө семелерді тө седі. Газдық реле корпусын майдан жә не ластан тазалайды. Тү йіспелі қ алыптан қ ақ пақ ты алып тастайды жә не кабель қ ылының клеммалы релеге байланысының сенімділігін тексереді. Содан соң, насостың иілгіш шлангасы газдық реле кранғ а кигізіледі, майлы сымда трансформатордан кең еткішке жә не сигналда қ осылғ ан, газдық релеге насоспен ауа толтырылады. Трансформатордың малы ажыратқ ышы қ осылады. Сө ндіруде газдық реле жұ мысы тексеріледі, бұ л кезде кең ейткіштегі кран жабық тұ рғ анда газдық реледен ма қ ұ йылады, релеге ауа жіберіледі жә не реле тү йіспелері қ ақ пақ пен жабылады.

Кү штік трансформаторларда газдық реленің 3 тү рі қ олданылады: ПГ-22, РГЧЗ шынылық газдық релесі жә не BF80/Q Бухгольцтің газдық релесі.

Газдық реленің жұ мысы кезінде жұ мысшы оның ерекшеліктерін еске тү сіруі керек жә не оперативті жә не ө те дұ рыс ә рекет етуі керек.

Газдық реле кең еткіште май дең гейінен тө мен орналасады, сондық тан ол маймен қ алыпты дең гейде толтырылады. Газ жоғ арғ ы бө лікке баяу жиналғ анда газдық реле сигналда жұ мыс істейді; ішкі зақ ымдану, газдың қ ызулы белгіленуімен жанамаланады жә не кең ейткіштегі бактан майдың тез (соқ қ ы тә різдес) араласады.

Газдық қ орғ аныс жұ мысының барлық жағ дайында (сигналда немесе сө ндіруде) трансформатордың немесе газдық реленің тексеруі жү ргізіледі. Бұ л кезде кең ейткіштегі май дең гейі, ағ удың жоқ тығ ы, пайдаланылғ ан қ ұ бырдың мембранасының тұ тастығ ы тексеріледі. Қ арайтын терезе арқ ылы газдық реле корпусында оның тү сін, кө лемін, ауыспалы газ талдаушының, ә р тү рлі қ ұ рылымдардың аспираторлары, резең ке сорғ ыш баллондардың, металл газ жинақ тар жә не басқ а да қ ұ рылғ ылардың не ү шін қ олданылатындығ ын анық тайды. Қ осалқ ы станцияда жұ мысшы алдын ала сынақ ты сұ рыптау қ абылдауын ү йренген болуы ө те маң ызды, керісінше жағ дайда сұ рыптау талдауы нә тижесі қ ателескен болуы мү мкін.

Реледегі газ кө лемі бойынша зақ ымдану дең гейі белгіленеді, ал газ қ ұ рамы бойынша - оның сипаттамасы жә не белгіленген кө зі: майдың немесе қ атты оқ шауламаның бө лінуі, сонымен бірге, қ атты қ ызулар немесе оқ шаулағ ыш матермалдардың толық анық талғ ан қ ұ рамынан газдың белгіленуін болдырады. Мысалы, қ оспа газда кө мірқ ышқ ылдың тотығ ы, екі тотығ ы ү лкен кө лемде қ атысып, қ атты оқ шауламаның сынуына себеп болады.

Трансформатор кү йінің шамаланғ ан бағ асы газдың кү юінің жә не тү сінің тексерілуі негізінде жү ргізіледі. Газдың ақ -сұ р тү сі қ ағ аз немесе картонның, сары - ағ аш, қ анық кө к немесе қ ара - май зақ ымдануында пайда болады. Газдың кү юі трансформатор ішіндегі зақ ымданудың белгісі. Ол анық талуғ а химиялық талдауда газ сынамасы сұ рыпталғ аннан кейін тү седі. Егер, реле кранынан сынақ та алынғ ан газ сірің кеге жақ ындатқ анда жанса, онда трансформаторды тексерусіз жә не ішкі бақ ылаусыз жұ мыста (автоматты тү рде сө ндіргеннен кейін) қ алдыруғ а болмайды. Мұ ндайда ішкі зақ ымдану белгілері жә не жұ мыс істемеу жоқ болса, трансформаторды ішкі тексерулерсіз жұ мысқ а қ осуы мү мкін. Егер газдық реледе газ (тү ссіз, иіссіз, жанбайтын) табылатын болса, онда оны реледен шығ ару керек. Мұ ндайда зақ ымданудың жә не жұ мыс істемеудің (дифференциалды қ орғ аныс) ішкі белгілері табылмаса, трансформаторды ішкі тексерулерсіз жұ мысқ а қ осуы мү мкін.

Тә жірибеде трансформатор сө ндірілгенде қ орғ аныстың тізбегінің қ ателігінен екіншілік байланысты болдыратын, сонымен қ атар, тесіп ө тетін Қ Т тогы ө туімен екі кө лемнің ә р тү рлі қ ысымда байланысқ ан кезінде, майғ а электродинамикалық ә сер тармақ аралық орама соқ қ ымен берілгенде жалғ ан жұ мыс істеу жағ дайлары белгілі болғ ан. Мысалы, газдық қ орғ аныс кранның желіде ашылғ ан уақ ытында, трансформатордың баланыстырушы кең еткіші эластикалық резервуармен оның азотымен кезекті ә рекетінде жұ мыс істейді. Барлық бұ л жағ дайларда газдық реленің болмауы сипаттамалы болып табылады. Ол трансформаторда ешқ андай белгілері білінбегенше маймен толтырылғ ан кү йінде қ алады. Қ орғ аныстың осылай жұ мыс істеуі жалғ ан жұ мыс істеуді классификациялау тә різді қ абылданғ ан. Осы жағ дайда сө ндіру себептері анық талғ аннан кейін трансформаторды жұ мысқ а қ осады, ал дұ рыс емес газдық релені жө ндеуге жібереді.

Май дең гейін тексерудің трансформатордың қ алыпты жұ мысы, оның газдық релесі сияқ ты маң ызды мағ ынасы бар. Пленкалы қ орғ анысты трансформатордағ ы май дең гейінің азаюы вакуумның қ ұ рылуына, пайдаланылғ ан қ ұ бырдың диаграммасының бұ зылуына жә не сө ндірулі кезінде газдық қ орғ аныстың жұ мыс істеуне ә келеді. ЖК жағ ындағ ы ажыратқ ышсыз қ осалқ ы станцияда трансформатордағ ы жә не газдық реле корпусындағ ы май дең гейінің тө мендеуі газдық қ орғ аныстың жұ мыс істеуін, қ ысқ а тұ йық тағ ыштың қ осылуын жә не қ оректендіруші желінің сө ндірілуін болдырады.

Кең ейткіштегі май дең гейінің жеткіліксіздігі жә не сыртқ ы ауа температурасының лезде тө мендеуі немесе жү ктеменің тө мендеуі кезінде жұ мысшығ а сигналда газдық қ орғ анысты жү ргізуге болмайды, сонымен, май дең геінің қ атты тө мендеуі кезінде бетін ашып қ оюғ а болады жә не трансформатордың жұ мыс істетін белсенді бө лігі зақ ымдануы ық тимал.

Ә сіресе, трансформаторда май дең гейінің жылдам тө мендеуі кезінде газдық қ орғ анысты «сигналда» аудару рұ қ сат етілмеген, мысалы, қ атты ағ у салдарынан. Трансформаторда ағ уды тоқ тату жә не майды қ ұ ю мө лшерін қ абылдау керек. Газдық қ орғ аныстың сө ндірілген элементін қ ұ ю уақ ытында ә детте сигналда жү ргізеді. Газдық қ орғ аныстың «сө ндіруге» ө туі жұ мыс аяқ талғ аннан соң лезде қ ұ ю тә сіліне тә уелсіз жү ргізіледі. пайдаланудағ ы трансформаторлар енгізулері резервтен немесе жө ндеуден кейін «сө ндіруде» газдық қ орғ аныспен жү ргізіледі.