Бақылау. 1. Тамақтың толық құндылығына дәрігерлік бақылау

(сұ рақ тар):

1. Тамақ тың толық қ ұ ндылығ ына дә рігерлік бақ ылау. Жеке жә не ұ жымдық тамақ танудың адекваттылығ ын бағ алау ә дістері: сұ рау, сұ рау-ө лшеу, есептеу, тамақ тану статусы жә не аурушаң дық бойынша, лабораторлық – олардың ақ параттылығ ы жә не қ олдану шарттары.

2. Тамақ тану статусы тамақ танудың адекваттылығ ын, денсаулық жағ дайын анық тайды. Тамақ тану статусының тү рлері. Тамақ тық статусты бағ алаудың ә дістемесі. Тамақ тану адеквттылығ ының критерилері: клиникалық симптомдар, антропометриялық жә не биохимиялық кө рсеткіштер, жеке органдар мен жү йелердің функционалдық жағ дайы, физикалық жә не ақ ыл-ойдың жұ мысқ а қ абілеттілігі, аурушаң дық.

3. Емдік-профилактикалық тамақ тану. ЕП тамақ танудың тағ айындалу жә не қ ұ растырылу ұ станымдары. ЕП тамақ танудың негізгі рациондарының сипаттамасы.

4. Емдік тамақ тану. Емдік тамақ танудың маң ызы. Қ ұ растырудың негізгі ұ станымдары. Емдік диеталардың қ ысқ аша сипаттамасы жә не тағ айындалуы. Емдік тамақ тануды ұ йымдастыру.

5. Балалар мен жасө спірімдердің тамақ тануы.

· балалар мен жасө спірімдердің заталмасу процестеріндегі ерекшеліктер жә не тағ амдық заттектерге энергиялық қ ажеттілігі.

· балалардың тамақ тануындағ ы негізгі тамақ тық заттектердің маң ызы, ә р-жас кезең деріндегі тамақ танудың балансталғ андығ ының кө рсеткіштері.

· Тамақ тану режимі, жас балалардың, мектепке дейінгі жә не мектептегі балалардың, тамақ тануы.

6. Қ арт адамдардың жә не ұ зақ ө мір сү ретін адамдардың тамақ тануы.

· Қ арттық шақ тағ ы алмасу процестері, энергетикалық дисбаланс жә не олардың аяғ ы.

· Қ арт жә не қ ариялық кезең дердегі рационалды тамақ тану ұ станымдары. Энергия қ ажеттіліктің нормалары. Рационнан қ ант пен жануар текті майларды шектеу арқ ылы энергетикалық қ ажеттеліктерді шектеу.

· Белоктарғ а қ ажеттілік, жануартекті жә не ө сімдік текті белоктардың ара-қ атынасы. Қ арттық жә не қ ариялық кезең дегі жануар текті белоктардың негізгі кө здері болып сү т тағ амдары болып табылады.

· Майларғ а қ ажеттілік, майлар бойынша баланталғ андығ ы, КҚ МҚ \май қ ышқ ылының арасындағ ы ара-қ атынас.

· Кө мірсуларғ а қ ажеттілік. Қ арапайым қ анттар бө лігін шектеу. Организмді қ арапайым қ антпен қ амтамасыз етуде кө кө ністер мен жеміс-жидектердің маң ызы. Қ арт адамдарддағ ы жә не ұ зақ ө мір сү ретін адамдардың тамақ рационындағ ы негізгі заттектердің ара-қ атынасы.

· Рационның антисклеротикалық жә не антиоксиданттық бағ ытпен қ амтамасыз ету. Тағ ам - антисклеротикалық веществ и антиоксиданттардың негізгі кө здері. Қ арттық жә не қ ариялық кезең дегі адамдардың тамақ тануында қ ышқ ыл тағ амдардың жә не тамақ тық талшық тардың маң ызы. Тамақ тану тә ртібі.

7. Ақ ыл-ой ең бегімен жұ мыс істейтін жұ мысшылардың тамақ тануы.

· Ақ ыл-ой ең бегінің физиологиялық ерекшеліктері жә не тағ амдық заттектердің қ ажеттілігі.

· Ақ ыл-ой ең бегімен жұ ыс істейтін жұ мысшыларды биологиялық толық қ ұ нды, антисклеротикалық жә не липотропты бағ ытталғ ан тамақ танумен қ амтамасыз ету.

тамақ тану рационында С, В, А витаминдерінің болуы ақ ыл –ой ең бегімен жұ мыс істейтіндер ү шін рационалды тамақ тану кө рсеткіші болып табылады.

8. Физикалық ең бек тү рінде тамақ тану.

· Физикалық ең бек тү рінің ерекшеліктері жә не энергия жә не тағ амдық заттектерге қ ажеттілік.

· ө неркә сіптегіжә не ауылшаруашылығ ындағ ы физикалық ең бек тү рімен жұ мыс істейтін адамдар ү шін тамақ рационын қ ұ растырудағ ы негізгі ұ станымдар.

· Физикалық ең бек тү рінде тағ ам рационының жә не режиінің балансталғ андығ ы.

9. Ыстық жә не суық климат жағ дайларында тамақ тану.

· Экстремальді климаттық жағ дайда тұ ратын жә не ыстық климат жағ дайында тұ ратын адамдардағ ы терморегуляция жә не зат алмасу, сонымен қ атар тағ амдық заттектерге жә неэнергия қ ажеттілігі.

· Рационалды тамақ тануды ұ йымдастырудың, тамақ тану режимін негізгі ұ станымдары

10. Радиация дең гейі жоғ ары аймақ тардағ ы тұ рғ ындардың тамақ тануы.

· Тамақ рационын қ ұ растыруда негізгіұ станымдар: организмнің толық тамақ тық заттектерге жә не энергияғ а қ ажеттіліктерін толық қ анағ аттандыру, липидтердің тотығ уын жә не биологиялық мембраналардың ө ткізгіштігінің, стабильділігінің алдын - алу, радионуклеидтердің сорбциясы, жә не организмнен тезірек шығ арлуы, қ алқ анша безін қ орғ ау.

· Рацион қ ұ рамына кіретін тағ амдық заттектердің жә не энергия жә не тағ амды пайдалану нормасы.

Ө зге химиялық заттармен ластанғ ан орындарда тұ ратын тұ рғ ындардың тамақ тануы

Адам организміне химиялық жү ктеме тү сірген кездегі тағ амның доминантты ролі.

· Эколого-қ орғ аныстық тамақ танудың негізгі ұ станымдары, сандық, сапалық толық қ ұ нды балансталғ ан рационның жә не тамақ тану режимімен ө зге химиялық заттарғ а тө зімділігін арттыру мақ сатында қ амтамасыз ету.

· БАЗ ролі, арнайы емес сорбенттер- тағ ам талшық тары, қ орғ аныс қ асиеттері бар заттар, Ө ХЗ токсикалық ә серін ә лсіретуде кү кіртті аминқ ышқ ылдардың.