Тақырып №6. Тамақтан уланулар мен инфекциялар және олардың алдын алу– 4 сағат

Мақ саты Тағ ам инфекцияларының, гельминтоздарының, жә не тамақ тан уланулардың дамуындағ ы тағ ам факторының рө лі жә не олардың алдын алу туралы тү сінік беру, алдын алу шараларын жү ргізуді ү йрету жө ніндегі білімін қ алыптастыру.

Оқ ыту міндеттері:

- Тамақ тан уланулардың жіктелуін, себебін, кө здерін, механизмдерін, қ оздырғ ыштардың берілу факторларын, табиғ аты микробты жә не микробты емес тамақ тан уланулардың белгілері жө ніндегі білімін қ алыптастыру;

-тамақ тан улануды зерттеудің санитарлық -эпидемиологиялық тә сілі жө нінде білімін қ алыптастыру;

- Тамақ тан улануларды тексеру кезіндегі дә рігердің атқ аратын міндеттері жө нінде білімін қ алыптастыру;

- Тамақ тан уланудың алдын алу жө нінде нақ тылы шараларды ә зірлеу жө нінде білімін қ алыптастыру;

Ө ткізу тү рі: кіші топтарда жұ мыс істеу ситуациялық есептерді шешу, дискуссия

Тақ ырып бойынша тапсырмалар:

Тапсырма № 1. Тамақ тан уланудың алдын алу бойынша шаралар

Тапсырма № 2. Тамақ тан уланудың алдын алу жә не анық тау шаралары бойынша ситуациялық есептерді шешу

Таратылатын материал: жоқ

Ә дебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена / Под ред. Акад.РАМН Г.И.Румянцева.- М.: ГЭОТАР Медицина, 2000.- 272- 286 беттер.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- Ростов н/Дону: «Феникс».2002.- 225-279 беттер.

3. Пивоваров Ю.П.- Руководство к лабораторным занятиям по гигиен и основам экологии человека. -М.: ГОУ ВУНМЦ МЗ РФ, 2001.-133-138 беттер.

4. Гурова А.И., Горлова О.Е.- Практикум по общей гигиене. -М.: Издательство Университета дружбы народов. 1991-80-84, 103-106 беттер.

5. Кенесариев Ү.И. «Гигиена» оқ улығ ы Алматы 2010 жыл 322-349 беттер

Қ осымша:

1. Ванханен В.Д., Лебедева Е.А.- Руководство к практическим занятиям по гигиене питания.- М.: Медицина, 1987- 68-72 беттер.

2. Инструкция по расследованию и лабораторной диагностике пищевых отравлений.- Алматы, 1996г.

3. Королев А.А. Гигиена питания.– М.: Изд.центр «Академия», 2006.–245-332 беттер.

4. Минх А.А.- Общая гигиена. - М.: Медицина, 1984-408-417 беттер.

5. Петровский К.С., Ванханен В.Д. – Гигиена питания.- М.: Медицина, 1982-

284-320 беттер.

6. Пивоваров Ю.П.- Руководство к лабораторным занятиям по гигиене. -М.: Медицина, 1983- 35-41, 135-139.

7. Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания. - М.: Изд.центр «Академия», 2005. – 101-

151 беттер.

8. Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А.- Общая гигиена. - М.: Медицина, 1985- 81-105 беттер.

9. СанПиН № 4.01.060.02 РК «Санитарно-гигиенические требования к условиям хранения и срокам реализации скоропортящихся продуктов»

10. СанПиН 4.01.071.03 РК – Гигиенические требования к безопасности и

пищевой ценности пищевых продуктов.

11. СанПиН № 4.01.069.03 РК «Санитарно-гигиенические требования к объектам общественного питания»

12. СанПиН РК «Требования к устройству и содержанию больничных учреждений и организаций охраны материнства и детства» от 24.06.2002 г.

Бақ ылау:

1. Тамақ тан уланулар, тү сінігі, жіктелуі.

2. Этиологиясы бактериялық тамақ тан уланулар токсикоинфекциялар жә не токсикоздар, кө здері, қ оздырғ ыштардың берілу механизмдері мен факторлары, симптоматикасы, алдын алу шаралары.

3. Тағ ам микотоксикоздары (эрготизм, фузариотоксикоздар, афлотоксикоздар) этиологиясы, симптоматикасы, алдын алу шаралары.

4. Табиғ аты микробтық емес тамақ тан уланулар:

5. Улы ө сімдіктерден жә не жануарлардың тіндерінен уланулар жә не олардын алу;

6. Белгілі бір жағ дайларда улы азық тардан (тағ амнан) болатын тамақ тан уланулар жә не олардын алу.

7. Этиологиясы анық талмағ ан тамақ тан уланулар жә не олардың алдын алу.

8. Тамақ тан улануды тексеру ү лгісі.

9. Тамақ тан улану жағ дайындағ ы емдеу қ ызметкерінің тактикасы жә не оның міндетті тү рде жү ргізетін шаралары

10. Тағ ам инфекциялары мен гельминтоздарының алдын алу

11. Тағ ам ө німдерінің эпидемиялық қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етілуін бақ ылаудағ ы санитарлық дә рігердің жұ мыс істеу тактикасы.

Тамақ тан улануды анық тау бойынша мына сұ рақ тарғ а жауап бере отырып, ситуациялық есептерді шешу:

1. Қ андай микроорганизмдер, олардың тіршілік ө німдері, органикалық жә не бейорганикалық қ осылыстар т.б. кө рсетілген аурулардың себебі болуы мү мкін?

2. Қ андай азық немесе тағ ам ауру тудырды?

3. Азық немесе тағ ам аурудың себебі болуына қ андай жағ дайлар ә кеп соқ ты?

4. Осы жағ дайда кім жә не қ андай тө тенше шаралар жү ргізу қ ажет?

5. Зертханалық зерттеуге қ андай материалдарды жә не кім жіберуі қ ажет. Диагнозын анық тау ү шін қ андай зертханалық зерттеулер қ ажет.

6. Ауруғ а қ андай сұ рақ тар қ ойғ ан жө н?

7. Медицина қ ызметкері қ андай алдын алу шараларын жү ргізуі тиіс?

Есеп.

Жазда Н-облысының аудан орталығ ының бірінде екі отбасында бір уақ ытта улану жағ дайы тіркелді. 8 адам ауырды, олардың 3 балалар. Ауру тағ амды қ абылдағ ан соң 10-12 сағ аттан кейін басталды. Аурулардың шағ ымы: қ атты ауру сезімі, қ ұ су, іш ө ту, ә лсіздік, кейбірлері балтыр етінің ауратынына шағ ымданды. Ауыру дене қ ызуының 37-37, 8 С градусқ а дейін кө терілуімен жү рді. Аурулардың бә рі 5 шілдеде жақ ын ауруханағ а жатқ ызылды. Аурудың ұ зақ тығ ы 3 кү ннен 5 кү нге дейін болды. Аурулардан сұ рау кезінде екі отабасында да тү скі ас кезінде тек қ ана бұ заудың піскен ө кпесін жеген адамдар, басқ аларында-бұ заудың пісірілген етін жегендер ауырғ аны анық талды. Бұ заудың еті жә не шикі заттары базардан сатып алынғ ан. Содан кейін бұ заудың аяғ ы сынып сояр алдында ү ш кү н ауырғ анына байланысты союғ а мә жбү р болғ аны анық талды. Еті жә не ө німдері ешқ андай тоң азытусыз ү йде сақ талғ ан. Ө кпесі толығ ымен пісіріліп тү скі тамақ тану кезінде порцияларғ а бө лінген. Басқ а отбасында, бұ зау еті 2 кг шамасында ү лкен кесекпен 1 сағ ат қ айнатылғ ан. Тамақ тану алдында сорпасынан алып, порцияларғ а бө ліп қ айта қ айнатпай тамақ тануғ а берген. Зертханағ а бактериологиялық зерттеуге аурулардың барлық сынамаларында сальмонелдер анық талды. Ауырғ андардан аурудың 6-шы 15-ші кү ндері алынғ ан қ анның сары суы еттің жә не ауырғ андардың нә жісінен бө лінген штамдармен оң агглютинация реакциясын берді.

Есеп.

Қ -қ аласының жабық ұ жымдарының бірінде ауру пайда болды. 105 адамның 40 адамы ауырды. Ауруларды сұ рау жә не тексеру кезінде анық талғ аны: инкубациялық кезең і 4 сағ аттан 39 сағ атқ а дейін созылғ ан. Ауырғ андардың іші ө ткен, іші ауырғ ан, қ ұ сқ ан жә не буындары, белі, балтыр еттері ауырғ ан. Барлық аурулар жү рек айнауына, жалпы ә лсіздік жә не басы ауыратынына шағ ым айтқ ан. Дене қ ызуы 38-40 градусқ а дейін кө терілген. 4 аурудың нә жісінде қ ан анық талғ ан. Ауру 3-5 кү нге созылғ ан. Лабораториялық зерттеулер нә тижесінде аурулардың 25–н нә жісінен сальмонеллалар бө лінген (анық талғ ан). Ауырғ андардан сұ раудан анық талғ аны, бә ріне бірдей жалпы тағ ам тү рі, ү стіне жұ мыртқ а қ оспасы қ ұ йылғ ан тартылғ ан етпен макарон запеканкасы болды. Жұ мыртқ а қ оспасы ү йрек жұ мыртқ асынан дайындалғ ан. Тартылғ ан ет пісірілген еттен жасалғ ан, олар жеке порция тү рінде бір уақ ытта қ осылғ ан. Порцияланғ ан етті жеген адамдардың еш қ айсысы да ауырғ ан жоқ. Запеканка дайындауғ а арналғ ан тартылғ ан ет (фарш) екінші рет жоғ ары температурада ө ң деуге тү скен. Ү йректің жұ мыртқ асын зерттеген кезде, оның ақ уыз қ абқ шасының ішкі жағ ында “қ ара дақ тар” болды, олар скорлупасының бетінен ө ткен зең саң ырауқ ұ лақ тары. Жұ мыртқ а қ оспасы қ ұ йылғ ан макарон запеканкасы духовканың екі қ аң ылтыр табасында болғ ан, біреуіндегі запеканка қ ызармағ ан.

Есеп.

Н-қ аласында сә уір айының соң ында, жергілікті шұ жық фабрикасы дайындағ ан пісірілген шұ жық ты қ абылдау нә тижесінде жабық оқ у орнының оқ ушыларының арасында жаппай (52 адам) тамақ тан улану болды. Шұ жық ты таң ертең (сағ ат 9) жеген, кешке ауру пайда болды. Кө пшілік ауырғ андардың негізгі симптомдары жү рек айнуы, қ ұ су, іш ауыруы, тү сі ет жуындысы тә різді ішінің ө туі, жалпы ә лсіздік, дене температурасы 37 градустан 39, 2 градусқ а дейін. Аурулардың бірі ауруханағ а жатқ ызылғ ан. Аурулар 3-4 кү ннен кейін сауқ ты. Тексеру кезінде пісірліген (қ айнатылғ ан) шұ жық дайындалғ аннан кейін асханада ү й температурасы жағ дайында 2 кү н сақ талғ ан. Басқ а мекемеде осы шұ жық ты тү скен кү ні сатқ ан, ауру тудырғ ан жоқ. Зертханалық зерттеуге, шұ жық тың қ алдық тары, қ ұ сық массасы, нә жіс жә не асхана заттарының жуындылары жіберіледі. Шұ жық тың бұ зылмағ андығ ына жү ргізілген химиялық талдау 4 сынаманың біреуінен аммиак анық талғ анын кө рсетті, кү кіртті сутек анық талғ ан жоқ. Бактериологиялық талдау кезінде шұ жық тың барлық сынамаларынан 0, 01 мл титрде протей бө лініп алынды.Протей жә не ішек таяқ шасы қ ұ сық, нә жіс массаларында, асхана заттарының жуындыларында анық талды.

Есеп.

К. қ аласында 7 тамызда тамақ тан улану болды. 5 адамнан тұ ратын отбасы (ері-42 жаста, ә йелі-30 жаста, қ ызы-7 жаста, ұ лы-9 жаста, ә жесі-65 жаста). Тү скі асқ а қ аймақ та қ уырылғ ан саң ырауқ ұ лақ жеген. Саң ырауқ ұ лақ ты ү йіне ә келген белгісіз ә йелден алғ ан. Тү скі астан кейін кү н бойына жә не кешкі ас кезінде отбасының барлық мү шелері жақ сы сезінген. Тү нде шамамен сағ ат 2-ге қ арай бірінші балалары ауырады, біршама кешірек ә кесі, шешесі, ә жесі ауырады. Улану қ ұ судан, іш ауырудан, іш ө туден басталды. Қ ұ су жә не іш ө туі жиі болды. Қ ұ сық массасы жә не нә жісі қ ұ рамында қ орытылмағ ан саң ырауқ ұ лақ бө ліктері болды. Ауырғ андар қ атты шө лдеді, шө л қ андыру қ иынғ а соқ ты, себебі су ішісімен қ ұ сып тастайды. Балалары мен ә жесінде балтыр етінің сіресіп тартылуы байқ алды. Таң ертең барлық аурулар ауруханағ а жатқ ызылды. Осы кү ннің кешінде балалар едә уір ә лсізденді. Қ ұ суы мен іш ө туі тоқ тап ұ йқ ышылдық пайда болды. Ү лкен адамдарда қ ұ су мен іш ө туі жә не келесі кү ні де жалғ асып жатты. Балалары мен ә жесінің пульсі жиі, толуы аз болды. Қ атты іші ауырғ аны, ә сіресе бауырының тұ сында ауыратыны белгілі болды, бірақ бауыры ү лкеймеген, сипағ анда анық талмады. Келесі кү ні таң ертең жү рек жұ мысының ә лсіздігінен қ ызы қ айтыс болды, бір сағ ат кейін ұ лы қ айтыс болды, кешке, екі сағ аттай ес-тү ссіз жатып ә жесі қ айтыс болды. Ә кесі мен шешесінде улану ауыр тү рінде болғ анмен де (іш ауырып, беті сарғ айып, бауыры ө сіп, сипағ анда білініп, бірнеше рет есінен танып қ алды т.б.) жетінші кү ннің соң ына қ арай жағ дайының жақ сарғ аны байқ алды: қ ұ сқ ан жоқ, іші ө туі тоқ тады, бауыры кішірейе бастады, тамақ қ а тә беті тартты т.б., екі жарым аптадан кейін ә кесі мен шешесі ө з еркімен, ә лі ә лсіздік болса да ауруханадан шық ты. Балалары мен ә жесінің мә йіттерін жарғ ан кезде бауырының майғ а айналғ аны, аз дә режеде жү регі мен бү йректерінің майғ а айналғ аны анық талды.

Есеп.

Пионер лагерінің дә рігеріне тү скі астан кейін 3-5 сағ ат ө ткен соң келесі шағ ым айтып балалар келе бастады: жү регі айну, қ ұ су, суық тер шығ уып, эпигастрий аймағ ында ауыратынын айтып. 6-8 сағ ат ө ткен соң мұ ндай шағ ымдар пионер лагерінің барлық балаларында жә не қ ызметкерлерінде болды. Тү скі тамақ тан ауырғ андар ет сорпасына дайындалғ ан картоп сорпасын ішкен, етпен қ ұ ймақ жә не кептірілген жемістен дайындалғ ан компот қ абылдағ ан. Қ ұ ймақ қ а пайдаланғ ан тартылғ ан ет қ айнатып пісірілген еттен жасалғ ан. Суғ а пісірілген ет ет майдалағ ышта тартылғ ан. Етті ө ң деумен жә не қ ұ ймақ жасаумен, сол қ олының ү лкен саусағ ының кү бірткесі жө нінде жұ мысқ а жарамсыздық қ ағ азын алып жү рген, бірақ лагердің ас блогінде жұ мысын жалғ астыра берген асхана жұ мысшысы айналысқ ан. Қ ұ ймақ жасау ү шін етті тартқ аннан кейін жоғ ары температурада ө ң деуге тү спеген, ал қ ұ ймақ тар ү лестірер алдында духовкада қ ыздырылғ ан. Пионер лагерінде жұ мыс істейтін дә рігер, тү скі асты берер алдында барлық тағ амдардың сынамасын алғ ан, дә мнің ө згергені кө рсетілмеген, тү скі асты ү лестіруге рұ қ сат етілген.

Есеп.

Тү скі ас кезінде балалар бақ шасының тә рбиешісі, балалардың бір бө лігі басы ауыратынына, іш ауыратынына, ө зін сезінуі нашарлауына байланысты тамақ ішпегенін айтты. Барлық балалардың 37, 4-37, 8 ⁰ С температурасы бар екені анық талды. Кү ндізгі ұ йқ ы уақ ытында тағ ы 9 балада қ ұ су басталды, олар іші ауыратынына шағ ымданды, температурасы 37, 9 ⁰ С ү шеуінде кө біктенген нә жіс болды. Ауырғ ан балалардың бә рі (14 адам) жұ қ палы аурулар ауруханасының балалар бө ліміне жатқ ызылды. Осы кү ні кешке осы топтың тә рбиешісінде іші ауруы, жү рек айнуы, қ ұ су, кө п қ айталап іші ө туі, ө зін-ө зі сезінуінің нашарлауы пайда болды. Басқ а қ ызметкерлер жә не басқ а топтардың балалары ешқ андай шағ ым айтқ ан жоқ, ө здерін жақ сы сезінді. Таң ертең гі асқ а балаларғ а келесі ұ сынылғ ан:

1. Сү тке пісірілген ұ нтақ ботқ асы.

2. Бетіне сыр салғ ан нан

3. Сү т қ осылғ ан кофе

4. “Мерей тойлық ” печенье

Ауру пайда болғ ан топтың балалары кө рсетілген тағ амдардан басқ а, крем жағ ылғ ан бисквитті торт жеген. Тортты таң ертең (ауырғ ан кү ні) бір баланың ата-анасы ә келген. Тортты қ абылдаудан бір кү н бұ рын “Аспаздық ” дү кеннен сатып алғ ан, ү йде асхана столында сақ талғ ан, ал тү нде мұ здатқ ышқ а қ ойғ ан.

Есеп.

Қ ұ рылыс отрядының дә рігеріне тү скі астан кейін 5-6 сағ ат ө ткенен соң студенттер келесі шағ ымдарымен келе бастады: жү рек айнуы, қ ұ су, іші ауыруы, сұ йық кө бік тә різді болып жиі іші ө туі, ауырғ андардың кейбіреулерінде дене температурасы 37-38⁰С дейін кө терілген. Тү скі астан 10-12 сағ ат ө ткеннен кейін қ ұ рылыс отрядында аурулардың саны 120 жетті. Дә рігер ешкімді ауруханағ а жатқ ызғ ан жоқ, бірақ аудандық жұ қ палы аурулар ауруханасының дә рігерін шақ ырды.

Қ ұ рылыс отрядындағ ы таң ертің гі ас сағ ат 7-8 шамасында болды, оғ ан бидай ботқ асы, май, сыр, нан, ыстық қ айнағ ан сү т берілген. Таң ертең гі астан кейін бә рінің жағ дайы дұ рыс болғ ан, қ ұ рылыс жұ мыстарымен айналысқ ан. Таң ертең гі асты асханада кезекші болғ ан студенттер дайындағ ан. Тү скі ас жаң а орамжапырақ жасалғ ан щиден, қ арақ ұ мық ботқ асынан суғ а пісірілген еттен, жаң а алма компотынан тұ рды. Тү скі асты ү лестірген кү ні дайындады. Етті сорпасынан шығ арып тү скі асқ а дейін кастрюльде ұ стады. Тамақ тану алдында аспаз етті ботқ а пісірген қ азанғ а салды да (ботқ а ыстық болатын) студенттерге ү лестірді. Студенттердің айтуынша тү скі астың органолептикалық қ асиеттері жақ сы, бірақ ет ыстық емес болатын. Шақ ырумен келген жұ қ палы аурулар ауруханасының дә рігері ас блогінің, асхана заттарының жағ дайын қ арады. Аспаздар бұ л кезде жұ мыста болмады. Отряд дә рігері бұ дан 6-7 кү н бұ рын аспаз қ ол басының кү йігі жө нінде кө мек алуғ а келгенін есіне тү сірді, дә рігер кү йген жерін біріншілік ө ң деу жү ргізіп синтомицин майын жағ уды ұ сынды. Ә рі қ арай қ ұ рылыс отрядының дә рігері онымен айналысқ ан жоқ, аспаз ө зін ө зі емдеп жұ мысын істей берген.

Есеп.

“Т”-іріленген ауылда медициналық кө мек алуғ а ү ш отбасының мү шелері келді. Шағ ымдары: іші ауырады, кө п қ айталамалы қ ұ су, 3-5 жастағ ы балалардың жағ дайлары ауырлау болды. Ауру кү н ортасында басталды. 8 адам ауырды. Ү ш отбасының да мү шелері ә ртү рлі тағ ам қ олданғ ан, бә ріне бірдей болғ ан тағ ам сү т, оны кө рші ауылдың тұ рғ ынынан сатып алатын. Барлық отбасында да ауыратын кү ні тағ амғ а қ айнатпай сү т ішкен (кофеге, какаоғ а қ осқ ан, ботқ ағ а араластырғ ан). Ауырар алдында бір кү н бұ рын сү т сататын ә йел сү т ә келмейтінін айтып ескерткен, себебі ветеринарлық қ ызмет сиырды мастит жө нінде емдеуді талап еткен.

Есеп.

Кезекші мейірбике ү йге дә рігер шақ ырау қ абылдады. Шақ ырғ ан дә рігер ауырғ андардың кө ршісі келесі шағ ымдарын айтқ ан: іштері ауыратынын, іштері ө тетінін, қ ұ сатындарын, дене температурасы 38, 5⁰ С дейін кө терілгенін. Келген дә рігер, аурулардың жағ дайы орташа ауырлық та екенін, ауру тү скі астан 3-5 сағ ттан кейін басталғ анын, отбасының барлық мү шелері (5 адам) аурғ анын айтты. Тү скі асқ а тамақ тану алдында дайындалғ ан сорпа, сыр, қ уырылғ ан тауық етін, қ арақ ат компотын қ абылдағ ан. Тауық етін ө ң деп жуып, табада майғ а қ уырғ ан, жоғ ары температурада ө ң деудің басқ а тү рлерін қ олданбағ ан. Тауық етін бө лу кезінде бұ зылғ ан белгілері білінбеген, еті арық болғ ан. Жансаяның иесі сол кү ні тауық сойғ ан, біреуін сатқ ан, ал қ алғ ан екеуін жер тө леге қ ойғ ан. Сойғ ан тауық тар иесінің сө зіне қ арағ анда (дә рігердің сұ рауы кезінде) ауру сияқ ты болғ ан.

Есеп.

Кудиновтар отбасының кешкі асы келесі: суғ а піскен картоп, сары май, балық хариус-тұ здап сү рленген, бисквитті торт, шай. Кешкі асты ішкендер: шешесі - 32 жаста, қ ызы- 5 жаста, ә жесі –61 жаста, ә кесі-35 жаста, кешкі асты ішпеді, тек бисквитті тортпен шай ішті. Келесі кү ні таң ертең ә жесі мен немересі нашар сезінді. Бірақ ә жесі немересін балабақ шағ а апарды. Кү йеуі мен ә йелі жұ мысқ а кетті. Бала бақ шадағ ы тә рбиеші қ ыздың тамақ жұ туының қ иындағ анын аң ғ арды. Қ арау кезінде: ауызы қ ұ рғ ауы, кө зіне қ ос кө рінуі, эпигастрий тұ сында аурытаны, аздағ ан сің ір тартылуы байқ алғ ан. Бала бақ шаның дә рігері қ ызды бастапқ ы диагнозы “полиомиелит” деп жұ қ палы аурулар ауруханасына жатқ ызуды ұ йғ арды. Ә жесі емханағ а қ иналып жетті, кө з алдында тұ мандану ө се бастады. Учаскелік дә рігер шағ ымын тың дап кө з дә рігеріне баруды ұ сынды, себебі ол адамның кө п жылдар бойы глаукомамен ауыратынын білетін. Ауру кө з дә рігерінің қ абылдауына жазылды. Кү н ортасында шешесі барғ ан сайын кү шее тү скен іш ауруын сезді, қ ұ су, жұ тындың қ иындай бастауы. Цех дә рігері аурудың шағ ымын тың дап, жатырдан тыс жү ктілік диагнозымен ауруханағ а жатқ ызу туралы шешім қ абылдады. Ә кесі ө зін жақ сы сезінді. Сурау кезінде бисквитті тортты “Аспаздық ” дү кенінен сатып алғ аны, хариус балығ ы ү йде дайындалғ аны анық талды. Балық шылар ұ стап қ ұ мның ү стінде сойып бө лшектеген балық ты ә кесі ә келген, аздап тұ здап 4 сағ атқ а кастрюльге салып қ ойғ ан, сонан соң кү нге қ ақ тағ ан. Кешкі асқ а дейін балық ты жемеген.

№11 есеп

Морозовтар отбасында дә рігер-терапевт шақ ырылды. Ауырғ андар (6 адам) жағ дайларының болмауына, ә лсіздік, бас ауруы, бас айналуы, кө руінің бұ зылуы, кө з алдында тор кө рінуі, кө зіне заттың қ ос кө рінуі, ауыз қ ұ рғ ауы пайда болғ анына, іш ауыратынына, жұ тынуы қ иындауына шағ ым айтты.

Дә рігер ауруларғ а аурухананың жұ қ палы аурулар бө ліміне жатуын ұ сынды. Ауруханағ а жолдау қ ағ азында “Тамақ тан улану” диагнозы кө рсетілген. Дә рігер ешқ андай спецификалық кө мек кө рсеткен жоқ.

Дә рігер ауырғ андардан сұ рау арқ ылы ауырар алдында келесі тағ амдарды қ абылдағ андарын анық тайды: картоп езбесі, ү йде дайындалғ ан шошқ аның тұ здап ысталғ ан еті, нан, май, сыр. Кешкі асты кешкі сағ ат 6-да ішкен. Тү нгі сағ ат бір шамасында аздап іштері ауыратынын, ауызы қ ұ рғ ағ анын сезді, таң ертең жоғ арыда келтірілген симптомдар пайда болды.

Шошқ аның тұ здап ысталғ ан етін сойғ ан шошқ аны сабанның ү стінде бө лшелеген етінен ү й жағ дайында дайындалғ ан, тұ здық қ а салғ ан кезде ү стінен бастыру ү шін топырақ пен ө те ластанғ ан тасты пайдаланғ ан. Ыстау кезінде ет ілмектен жерге тү сіп кеткен. Ыстағ аннан кейін ет подвалда сақ талғ ан, содан соң тағ амғ а пайдаланғ ан. Кешкі аста оны бірінші рет жеген. Ысталғ ан еттің органолептикалық сапасы қ анағ аттанарлық болды.

№12 есеп

Жаз мезгілінде саяжайғ а барғ ан балалар бақ шасының тобында (4-5 жастағ ы), дә рігер тексеру кезінде балалардың барлығ ында ә лсіздікті, адинамияны байқ ағ ан, кейбіреулері бас ауруымен шағ ымданғ ан. Дә рігер балаларды оқ шаулау бө лмесіне қ алдырмай, оларды топ жағ дайында бақ ылады. Балалардың кү нделікті қ ызуы ө лшеніп, шырышты жә не тері қ абаттарының жағ дайы бақ ыланып отырды. Бірнеше кү ннен кейін дә рігер шырышты жә не тері қ абаттарының сарғ айғ анын, бауырының ү лкейгенін байқ ады.Сарғ аюдың пайда болуын ескеріп, дә рігер «Боткин ауруы» диагнозын қ ойды жә не балаларды жұ қ палы аурулар ауруханасына жедел жатқ ызып, сол мезетте СЭҚ Б –на «жедел хабарлама» жіберді. Саяжайда аталғ ан балалар тобынан басқ а, 4 топ болды. Қ ызмет кө рсетуші персоналдар мен басқ а тө рт топтың балалары ондай шағ ымдар жасамады. СЭҚ Б –ның мә ліметтері бойынша, осы ауру жайында «жедел хабарлама» болмағ ан. Балалар бақ шасы саяжай мезгілі ашылар алдында тексеруден еш ескерусіз қ абылданды, балалар бақ шасының бө лмелері канализация жү йесіне қ осылғ ан, орталық тандырылғ ан сумен қ амтамасыз етілген, «Ауыз су» судың сапасы ГОСТ талаптарын қ анағ аттандырады. Барлық топтағ ы балалардың ас мә зірі саяжайғ а барғ ан сә ттен біркелкі, азық тар совхоздардағ ы азық қ оймаларынан жеткізілген, азық тардың мерзімі қ атаң сақ талып жә не бақ ыланып отырды. Балалар бақ шасына ата-аналар келмеді. Бірақ, анық тай келе ата-аналардың ө тініші бойынша тә рбиеші жергілікті тұ рғ ыннан қ ұ лпынай сатып алғ ан жә не ағ ын суғ а 3 рет жуғ аннан кейін ғ ана балаларғ а берген. Жергілікті тұ рғ ыннан сатып алғ ан балалар ғ ана ауырғ ан. Қ ұ лпынай сатқ ан сатушыдан сұ рағ анда жемістердің гү лдеуі мен пісуі кезінде бақ ша зиянкестерімен кү ресу мақ сатында қ ұ лпынай бұ таларының ДДТ ұ нтағ ымен тозаң данғ анын ә кімшілік анық тады.

Есеп

Балалар бақ шасының тә рбиешісі балаларды орманда қ ыдыртқ ан соң 2-3 сағ аттан кейін кенеттен топтағ ы 8 баланың қ озғ ыштығ ын жә не сандырақ тауын байқ ағ ан. Балаларғ а шипажай дә рігері шақ ыртылды. Дә рігер балалардың есінен жаң ылысқ анын, саң дырақ тауын, айқ ын брадикардиясын, ә лсіз пульс жиілігін, қ арашық тың кең еюін байқ ағ ан. Топтың қ алғ ан балалары ө здерін жақ сы сезінді, ешқ андай шағ ым жасамады.жә не дә рігер ешқ андай патологиялық белгілерін анық тамады. Барлық топтың балалары сағ ат 9-дан 11-ге дейін орманда қ ыдырғ ан. Таң ғ ы аста ұ нтақ ботқ асын жеген, какао, бутерброд маймен жә не ірімшікпен, бутерброд тосаппен, шұ жық пен жә не печеньемен жеген. Балалар орманда доп ойнады, жү гірді, ешқ андай шағ ым жасамады. Сау балалардың айтуына қ арағ анда ауырғ ан балалар шиеге ұ қ сас жеміс жеген, жемістерді біреуден қ алғ ан кесілген ағ аштың тү бірінен алғ ан. Сау қ алғ ан бір баланың айтуы бойынша ол да сол жемістен жеп кө рген, дә мі тә тті болғ ан, бірақ ол тә рбиешінің тыйым салғ анын есіне тү сіріп, оны жұ тпағ ан. Ауырғ ан балалар тез арада балалар ауруханасының неврологиялық бө лімшесіне жатқ ызылды. Дә рігер ауруханағ а жатқ ызғ ан кезде диагнозды бірден қ оя алмады. Балалар қ ыдырғ ан орманда ағ аштардан басқ а аюбадам (бузина), шә ң гіш (калина) бұ талары, жаң ғ ақ ағ ашы, итжидек (белладонна) болғ ан.

№14 есеп

«К» елді мекенінде Филатовтар жанұ ясында бір мезетте 6 адам - ә кесі, шешесі, апасы жә не 3 баласы ауырып, участкелік дә рігер шақ ыртылды. Барлық ауырғ ан адамдар бір типті шағ ымдар жасағ ан: бас ауруы, бас айналу, қ ұ су, адинамия, ыстығ ы кө терілу, сілекей бө ліну (саливация), субфебрильді қ ызба. Дә рігердің тексеруі кезінде ауыздың шырышты қ абатының жаралануы жә не ісінуі, ішінің жұ мсақ тығ ы, ауырмауы, қ ол саусақ тарының дірілі байқ алғ ан. Дә рігер айрық ша ауыр белгілерді апасынан жә не балалардан байқ ағ ан. Барлық жанұ я мү шелерін алғ ашқ ы диагнозын анық тай алмай аудандық ауруханағ а жатқ ызғ ан. Ауруларды сұ растыра келе дә рігер олардың кешкі астан соң 15-18 сағ аттан кейін нашар сезінгендіктерін білген. Кешкі аста барлық жанұ я мү шелері қ ұ ймақ (жартысы сү збемен, жартысы тосаппен), шай, қ айнатылғ ан макарон жеген. Тү скі ас осы кү ні қ айнатылғ ан картоптан, қ айнатылғ ан еттен, жаң а пісірілген щиден, алма компотынан тұ рғ ан. Апасы мен балалар ғ ана тү стенген. Ауырғ ан кү ні тек ә кесі мен шешесі таң ғ ы ас ішкен, қ алғ андары ө здерін нашар сезінгендіктен тамақ ішпеген. Қ ұ ймақ қ а сү збе жергілікті дү кеннен сатып алынғ ан, тосап тамақ қ а бірнеше рет пайдаланылғ ан. СЭҚ Б-на екі кү н ішінде ауру жайында хабарлама тү спеген. Қ ұ ймақ ты кешкі ас алдында апасы ө зі дайындағ ан, қ амырына тауық тың жұ мыртқ асын, сү т, қ ант қ осқ ан. Ұ нды дү кеннен сатып алмай ауырғ ан Филатов жұ мысынан алып келген. Филатов А.Н. астық ты дә рілейтін машинада жұ мыс істейді, дә рілеу ү шін гранозан (сынаптың органикалық қ осылысы) қ олданылады. Филатов А.Н. астық тың дә ріленгенін білмей бункерден алып жергілікті диірменде тартқ ан.

№15 есеп

«О» елді мекеніндегі аудандық ауруханағ а 3 сағ аттың ішінде 12 ауру адам тү скен, барлық ауырғ ан тұ рғ ындар бір ауылдан, бірақ олар ә ртү рлі жанұ ядан болғ ан. Ауруханағ а тү скен кездегі аурулардың жағ дайы: естерінен жаң ылысуы, сандырақ тауы, ұ стама, артериялық қ ысымының тө мендеуі, брадикардия, қ олдарының дірілдеуі байқ алғ ан. Барлық ауырғ андар жұ мыста жә не ү йде тү стенген, ал кешкі астарын ү йлерінде ішкен. Тү стен кейін аурулардың жағ дайы жақ сы болғ ан, ал кешкі астан соң 3-4 сағ аттан кейін ә лсіздік, бас ауру, бас айналу, қ ұ су, жү рек айну, «бұ лшық еттер тітіркенуі» байқ алғ ан. Осы белгілер ү дей тү скен соң зардап шегушілер медициналық кө мекке жү гінген. Жедел жә рдем дә рігері бірінші шақ ыруда диагноз қ оймай екі адамды ауруханағ а жатқ ызғ ан. Содан кейін жедел жә рдем бекетіне 2 шақ ыру тү сті. Осы шақ ыруларғ а да сол дә рігер барады, аурулардың жағ дайы орташа ауырлық та болғ ан. Клиникалық белгілері анық болмағ ан соң дә рігер диагнозын анық тай алмады. Аурулардан сұ растыра келе 3 жанұ я да тү скі жә не кешкі асты ә ртү рлі тағ амдармен тамақ танғ анын анық тады. Дә рігер 3 жанұ ядан да ортақ тағ ам таба алмай, ө зінің тамақ тан улануы туралы болжамын дә лелдей алмады. Ауырғ ан адамдар кө ршілес кө шелерде тұ рғ ан, бір жанұ яда – зейнеткерлер, басқ а екеуі елді мекен жұ мысшылары – балалар бақ шасының қ ызметкерлері, аудандық базаның қ оймашысы болып жұ мыс істейді. Дә рігер аурулардан екінші рет сұ растыру жү ргізген кезде олардың балық жә не картоп қ уырғ анын, ө сімдік майын пайдаланып қ ияр мен қ ызанақ тан салат ә зірлеген, ол май аудандық базаның қ оймашысынан сатып алынғ ан. Май бө телкеге қ ұ йылып аузы полиэтилен тығ ынымен жабылғ ан. Осы майды қ оймашының жанұ ясы да пайдаланғ ан. Қ оймашының тү сіндіруінше, қ оймағ а жақ ын кү ндерде ө сімдік майы қ ұ йылғ ан ыдыстар партиясы алынғ ан, ыдыстарда заттаң ба қ ойылмағ ан, бірақ нө мірленген. Тауар алуғ а ұ сынылатын қ ұ жатта қ оймағ а ә келінген ыдыстарда «Д» дә руменінің майлы ерітіндісі толтырылғ андығ ы кө рсетілген. Бө лменің іші жеткіліксіз жарық тандырылмағ андық тан қ оймашы «3» санын «8» санына шатастырып алғ ан жә не бө телкені «8» деген ыдыстан толтырғ ан. Тауар алуғ а ұ сынылатын қ ұ жатта кө рсетілгендей 6-8 ыдыстарында «Д» дә руменінің майлы ерітіндісі болғ ан.

№16 есеп

Науқ ас А.-ны алдын ала медициналық тексеру кезінде астеновегетативті бұ зылыстар, гипохромды анемия, токсикалық гепатит, гастрит, колит, невропатия белгілерінің бар екендігін анық талды. Шеткі қ ан анализі ретикулоцитозды жә не базофильді-тү йіршікті эритроциттердің санының артқ анын кө рсетті. Тексерілушінің жолдасы мен ұ лында ұ қ сас патология байқ алды. Бір жыл бұ рын ә йелі жү кті кезінде тү сік тастағ ан. Ұ лы 10 жаста, бірақ оның сө здік қ оры шектелген. Мектепте мұ ғ алімдер оның сабақ ү лгерімінің тө мендігіне жә не ұ шқ алақ тығ ына шағ ымданады. Науқ асты сұ растыра келе, ол жанұ я қ аланың ортасында жер ү йде тұ ратындығ ы жә не ү й маң ындағ ы учаскесінде ө здері пайдалану ү шін жеміс жә не кө кө ністер ө сіретіндіктері анық талды. Сонымен бірге ү й иелері қ аймақ, сары май алу ү шін сү тті ө здерінің ү йлеріндегі сиырдан алады. Қ алада автокө ліктің кө п болу себебінен жолда жиі тығ ын болады. Ә сіресе кү з жә не қ ыс кездерінде тұ ман болып тұ рады.

Тақ ырып № 7. ЕПМ-нің негізгі қ ұ рылым бө лімшелерінің ішкі жоспарлануын гигиеналық бағ алау. Аурухана ішілік инфекциялар, олардың алдын алу - 4 сағ ат.

Мақ саты. Аурухананың негізгі қ ұ рылымдық бө лімшелерінің жә не арнайы мамандандырылғ ан бө лімшелерінің ішкі жоспарлануын бағ алауды жә не аурухана ішілік инфекциялардың алдын алу шараларын ұ йымдастыруды ү йрету жө ніндегі білімді қ алыптастыру.

Міндеттері:

1. Аурухананың арнайы мамандандырылғ ан бө лімшелері мен негізгі қ ұ рылымдық бө лімшелерінің ішкі жоспарлануы мен орналасуына қ ойылатын гигиеналық талаптар жө ніндегі білімді қ алыптастыру;

2. Аурухана ішілік инфекциялардың алдын алуы жө ніндегі шаралар кешені жө ніндегі білімді қ алыптастыру

3. Аурухананың арнайы мамандандырылғ ан бө лмелері мен негізгі қ ұ рылымдық бө лімшелерінің ішкі жоспарлануының гигиеналық талаптарғ а сә йкес келуі жө ніндегі дағ дыны қ алыптастыру.

4. Аурухана ішілік инфекциялардың алдын алу шараларын ұ йымдастыру жө ніндегі дағ дыны қ алыптастыру.

5.ЕАБ-нің санитарлық режиміне бақ ылау жү ргізу жө ніндегі дағ дыны қ алыптастыру.

Ө ткізу тү рі: кіші топпен жұ мыс істеу, ситуациялық есептерді шешу, дискуссия

Тақ ырып бойынша тапсырмалар:

Тапсырма № 1. АІИ алдын алу бойынша шаралармен танысу

Тапсырма № 2. Ауруханалардың арнайы мамандандырылғ ан бө лімшелері мен ішкі жоспарлануын гигиеналық бағ алау бойынша ситуациялық есептерді шешу

Таратылатын материал: жоқ

Ә дебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена / Под ред акад. РАМНГ.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР Медицина.2000. – 360-392 беттер.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- Ростов н/Д: «Феникс»Ю, 2002.-280-290 беттер.

3. Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека., 3-е изд.- М.: ГОУ ВУНМЦ МЗ РФ, 2004. – 53-189 беттер.

4. Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене.-М.: Изд-во Унив. Дружбы народов, 1991.- 107-115 беттер.

Қ осымша:

1. Анамбаева А.Н. Гигиена лечебно-профилактических организаций. /Учебное пособие. – Алматы, 2003.- 66 беттер..

2. Минх А.А. “Общая гигиена”, 1984. -198-201 беттер.

3. Пивоваров Ю.П. и др. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене М.: Медицина, 1983.- 59-64 беттер..

4. Румянцев Г.И. и др. Общая гигиена, М.: Медицина, 1985.- 230-245 беттер.

5. Санитарные правила и нормы РК «Требования к устройству и содержанию больничных организаций и организаций охраны материнства и детства» от 4.06 2002 г.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. ЕАБ-ң негізгі қ ұ рылымдық бө лімшелері, олардың қ олданылуы. ЕАБ қ абылдау бө ліміне, секциялық палатағ а, емдік-диагностикалық бө лімшеге, рентгенологиялық функционалдық диагностикалық, анестезиология жә не реанимация, қ айтадан қ алпына келтіру, операциялық блокты жоспарлауғ а, бө лмелер қ ұ рамына жә не орналастыруғ а қ ойылатын гигиеналық талаптар.

2. Ас блоктарының орналастырылуына, жабдық талуына гигиеналық бағ а беру.

3. Ас блогының санитарлық тә ртібіне қ ойылатын гигиеналық талаптар. Ыдыстар мен жабдық тарды зарарсыздандыру тә ртібі. Ас блогының қ ұ жаттары.

4. Хирургиялық бө лімшелердің жоспарлануына жә не орналастырылуына қ ойылатын гигиеналық талаптар.

5. Жұ қ палы бө лімшелер мен ауруханаларды жоспарлау жә не орналастыру принциптері. Қ арау-қ абылдау бокстары, жабдық талуы.

6. Акушерлік бө лімшелер мен перзентхана ү йлерін жоспарлау қ ағ идалары.

7. Балалар бө лімшелерін жоспарлау жә не орналастыру принциптері.

8. Емханалық бө лімшелерді орналастыру жә не жоспарлау ерекшеліктері.

9. Аурухана ішілік инфекциялардың алдын алудағ ы санитарлық дә рігердің атқ аратын жұ мысы. АІИ алдын алу шаралары: арнайы жә не арнайы емес.

Ситуациялық есептер: