Ақпараттық жүйелердің сызбасы

Ақ параттық жү йелердің қ ұ рамына кіретін типтік бағ дарламалық компоненттер жү зеге асырады:

- енгізу/шығ ару диалогын;

- диалог логикасын;

- мә ліметтерді ө ң деудің қ олданбалы логикасын;

- мә ліметтерді басқ ару логикасын;

- файлдармен немесе мә ліметтер қ орын басқ ару ә рекеттерін;

Соң ғ ы уақ ыттарда мекемелерде корпоротивті ақ параттық жү йелерді тұ рғ ызу маң ыздылығ ы қ азіргі таң дағ ы шарттарда бизнесті басқ арудың қ ажетті инструменті ретінде қ арастырылып отыр. Корпоративті ақ параттық жү йелер – бағ дарламалық қ амтамасыздандыру орнатылғ ан жә не бапталғ ан арнайы бағ дарламалық ө нім жә не есептегіш аппараты платформаның жиынтығ ы.

Корпоротивті ақ параттық жү йелерге маң ызды ә сер ететін 3 факторды ерекше атауғ а болады;

1) мекемені (кә сіпорынды) басқ арудің ә дістемесін дамыту;

2) компютерлік жү йелердің жалпы мү мкіндіктері мен ө німділігін дамыту;

3) ақ параттық жү йелердің элементтерінің техникалық жә не бағ дарламалық жү зеге асырылу тә сілдерін дамыту;

Ә р факторды жекелей қ арастырайық:

1) Мекемені басқ арудың теориясы ө те кең пә н ретінде қ арастырылады, сондық тан ү немі оқ ып ү йрену мен дамытуды талап етеді. Бә секелестіктің ө суіне байланыстыкомпания жетекшілеріне нарық ты ө здерінің бар болуын сақ тап қ алатын жаң а ә дістерді іздеуге мә жбү рлейді. Сол себептен қ азіргі замандық ақ параттық жү йелер менеджмент теориясы мен практикасындағ ы жаң а кірістірулермен қ атар жү ру к/к;

2) Компютерлік жү йелердің қ уаттылығ ы мен ө німділігі прогресі, желілік технологиялар мен мә ліметтерді жіберу жү йесінің дамуы, компютерлік техниканың ә ртү рлі жабдық тармен интеграциясының кең мү мкіндіктері қ параттық жү йелердің ө німділігі мен қ ызметін ү немі дамытып отыруды талап етеді..

3) Ақ параттық жү йелердің аппараттық бө лігінің дамуы мен бірге соң ғ ы жылдары ақ параттық жү йелердің бағ дарламалық – технологиялық жү зеге асырылуының жаң а, неғ ұ рлым ың ғ айлы жә не ә мбебап ә дістерін іздеу тұ рақ ты жү ріп жатыр. Соң ғ ы уақ ытта ақ параттық жү йелердің дамуына ү лкен ә сер еткен маң ызды жаң алық тар мыналар болды:

1) Бағ дарламалаудың жаң а тә сілі, яғ ни объектілі – бағ дарлы бағ дарламалау тілінің пайда болуы.

2) Желілік технологиялардың дамуына байланысты локальді ақ параттық жү йелер клиент – серверлік жә не кө п дең гейлі ақ параттық жү йелермен ауыстырулыда.

3) Интернеттің дамуы қ ашық та орналасқ ан бө лімшелермен жұ мыс жасау мү мкіндігін берді. Интернет арқ ылы сатып алушыларғ а қ ызмет кө рсете отырып, электронды комерцияның келешегін ашып берді. Мекеменің ішкі желісінде интернет технологияларында, яғ ни интернет - технологияларды қ олдану жетістіктерін берді.

Корпоративті ақ параттық жү йелердің негізгі қ ұ раушылары:

1) Мекеменің компютерлік нфрақ ұ рылымы. Ол желілік, телекомуникациялық, бағ дарламалық, ақ параттық жә не ұ йымдастырушылық инфрақ ұ рылымдар жиынтығ ы.

Мекеменің компютерлік инфрақ ұ рылымын корпоротивті желі деп те атайды.

2) Ө зара байланысқ ан қ ызметтесішкі жү йелер: Бұ л мекеменің есептерін шешуді жә не мақ саттарғ а жетуді қ амтамасыз етеді.

Ақ параттық жү йелердің жіктелуі.

Ақ параттық жү йелер ә ртү рлі белгілеріне байланысты жіктеледі:

1)Масштабы бойынша жіктелуі.

- дара ақ параттық жү йелер(одиночные)

- топтық ақ параттық жү йелер (групповые)

- корпоротивті ақ параттық жү йелер.

2) Ұ йымдастырушылық қ ұ рылымы б/ша жіктелуі.

Ә детте мекеме мынандай қ ұ рылымдық бө лімшелерден тұ рады: бө лімдер; топтар; департаменттер.(мысалы: ПГУ→ факультет→ кафедралар немесе ДООУП→ ФиОУП→ Мониторинг)т.с.с.

- Департаменттер ү шін А.Ж.

бірнеше қ олданбалы бағ дарламалар бір қ ызмет аймағ ында н/е департаментте қ олданылуы мү мкін жә не олар бір-бірімен тә уелді болуы мү мкін н/е тә уелді болмауы да мү мкін.

- Мекеменің /кә сіпорынның А.Ж.-департаменттердің барлық қ осымшаларының жиынтығ ы;

- Ұ йымдар(мекемелер/кә сіпорындар) арасындағ ы А.Ж. бірнеше мекемелерді (партнерларды) байланыстырады.

3) Қ ызмет аймағ ы б/ша жіктелуі.

- Партнерларды ө ң деу жү йесі – қ айталанатын, кө п есептерді (рутинные задачи) жә не ә рекеттерді қ олдайды, сондай-ақ орындаулар штатын. Транзакцияларды ө ң деу жү йесі мә ліметтерді ө ң деу жылдамдығ ына байланысты пакетті А.Ж. жә не жедел А.Ж - лер деп бө лінеді.

Ұ йымдастырушылық басқ арудағ ы А.Ж – лерге транз. ө ң деудің оперативті режимі қ олданылады.(OLTP-Online Transaction Proccessing) - уақ ыттың сә тінде пә ндік аймақ тық ө зекті жағ дайын бейнелеу.

OLTP жү йесі ү шін қ арапайым транзакциялардың (тапсырыстар, тө лемдер, сұ раныстар) жеткілікті тү рдегі қ арқ ынды ағ ыны сә йкес келеді.

Қ ойылатын талаптардың маң ыздылығ ы:

1)транзакцияларды ө ң деудің жоғ ары ө німділігі;

2)телекоммуникация б/ша МҚ -ына қ ашық тан кіруде ақ параттың жету кепілдемесі.

- Менеджменттің А.Ж- сі – менеджменттердің қ ызметтік ә рекеттерін қ олдайды;

- Офистік автоматтандырылғ ан жү йе - офистік қ ызметкерлер ү шін;

- Шешімдерді қ абылдау жү йесі (СПР- система поддержки решений)- менеджерлер мен аналитиктердің шешімдер қ абылдануында қ олданылады;

- орындаушылық А.Ж. – жоғ ары басқ арушылардың шешімдерін қ олдайды.

- ИАЖ (интелектуалды АЖ).

- Ақ параттық – анық тамалық жү йелері.

5) А.Ж.- дің ұ йымдастыру тә сілі б/ша жіктелуі.

- файл-сервер архитектурасы;

- клиент-сервер архитектурасы;

- кө пдең гейлі архитектурасы;

- Интернет/Интернет технологиялары негізінде.