Көз және беттің қорғаныс заттары

Кө з жә не беттің қ орғ аныс қ ұ ралдары – қ атты заттардың ә сері, сұ йық тық тар жә не балқ ытылғ ан метал шашырандылары, шаң, улы газдар жә не тү рлі сә улеленуден қ орғ ануғ а арналғ ан. Конструктивті жағ ынан олар кө зілдірік тү рінде (26-сурет), қ алқ ан немесе тү рлі конструкциялы маскалар, олар тү ссіз ә йнектермен немесе ә ртү рлі маркалы арнайы жарық фильтрлерімен жабдық талады. (27-сурет)

26-сурет.Қ орғ анатын кө зілдіріктер типі

1-ашық кө зілдрік; 2-қ айырмалы ашық к ө зілдірік; 3-тікелей желдеткішті жабық кө зілдірік; 4-тікелей емес желдеткішті жабық кө зілдірік; 5-жабық қ ымталғ ан кө зілдірік; 6-екі жағ ыда ашық кө зілдірік; 7-металданғ ан шынысы бар ОРЗ-5 кө зілдірігі

Кү нқ ағ арлы қ орғ аныс кө зілдіріктері жұ мыс жағ дайына байланысты бастың қ орғ аныс қ ұ ралдарымен бірге қ олданылады. Жарық сү згілеуші ә йнегі бар қ орғ аныс лорнеті қ ысқ а ең бек жағ дайында кө рінетін жарық пен кө здің сә улеленуінен қ орғ айды.

Кө зә йнектердің эффективті қ орғ анысын қ амтамасыз ету ү шін оның кө рсеткіштеріне келесі талаптар қ ойылады: кө зә йнектердің ө лшемдері; орта

27-сурет.Кө з, бетті қ орғ айтын дулығ алар мен бетперделар

1-соқ қ ығ а берік бас сыртындағ ы қ алқ ан; 2-бас сыртындағ ы торлы қ алқ ан; 3-металл тегістейтіндер қ алқ аны; 4- қ олғ а ұ стайтын қ алқ ан; 5- дә некерлеушінің қ алқ аны; 6- пневмалы қ алқ ан

Кү нқ ағ арлы қ орғ аныс кө зілдіріктері жұ мыс жағ дайына байланысты бастың қ орғ аныс қ ұ ралдарымен бірге қ олданылады. Жарық сү згілеуші ә йнегі бар қ орғ аныс лорнеті қ ысқ а ең бек жағ дайында кө рінетін жарық пен кө здің сә улеленуінен қ орғ айды.

Кө зә йнектердің эффективті қ орғ анысын қ амтамасыз ету ү шін оның кө рсеткіштеріне келесі талаптар қ ойылады: кө зә йнектердің ө лшемдері; орта аралық қ ашық тық; ә йнектің терлеуіне байланысты жалпы жарық ө ткізгіштік; салмағ ы. Кө зілдіріктің жиектемесі, ә йнегі, орнық ты жабдық тары дайындалатын материалдар ағ зағ а зиянсыз болуы керек. Сонымен бірге, бірқ абатты ә йнекті кө зілдіріктерге соқ қ ығ а тө зімділік талаптары (олар бір реттік 0, 6 Дж кинетикалық энергиялы соқ қ ығ а тө зімді болу керек) жә не тү ссіз ү шжабынды сынық сыз «триплекс» аталатын ә йнектер 1, 2 Дж кинетикалық энергиялы соқ қ ыны кө теру керек жә не жабық кө зілдіріктерге шаң ө ткізгіштік талаптары қ ойылады.

Бұ л жалпы талаптардан басқ а, кө зілдіріктердің кейбір тү рлеріне арналғ ан талаптар бар: мысалы, АЖЖ СВЧ- диапазоннан ЖРА(ОРЗ-5) сә улеленуден қ орғ айтын кө зілдіріктері, ә йнектің металданғ ан жабынының меншіктік беткейлік қ арсыласуына қ ойылатын талаптар.

Бір мезгілде кө з бен бетті қ орғ ауды талап ететін жұ мыстарда қ орғ аныс қ алқ андары (щитки) қ олданылады.

Ә ртү рлі мақ сатта қ олданылатын басқ а да қ алқ андарғ а келесі талаптар қ ойылады: ө лшемі, салмағ ы, қ алқ анның тү ссіз элементтерінің жарық ө ткізу коэффиценті, климаттық факторларғ а тұ рақ тылығ ы, сонымен бірге, қ орғ аныстық сипаттарына талаптар қ ойылады. Мысалы, электрмен пісірушілерге (электросварщик) арналғ ан қ алқ андар УК сә улелерінің қ алқ ан арасына ө туін болдырмау керек, сауыт материалы балқ ытылғ ан металдардың шашырандылары мен ұ шқ ындарына тұ рақ ты, оның тө бесінің басқ а бө лшектерімен біріккен беткейлері электрден оқ шауланғ ан болу керек.

Кө зілдіріктер мен қ алқ андардың ең маң ызды жә не жауапты элементтеріне ә йнектері мен жарық фильтрлері кіреді. Мыс, кө зілдірік ә йнектері жақ сы кө ргіштікті жә не Қ О-ның айқ ын жә не нақ ты кө рінісін қ амтамасыз ету керек. Бұ л кезде ә йнектің қ алың дығ ы барлық беткеймен салыстырғ анда 1 мм кө п емес, ал жарық ө ткізгіш коэффиценті 87%-дан аз болмау керек.

Ө те ө ткір жарық жағ дайынан жә не ә ртү рлі сә улеленулерден кө зді қ орғ айтын жарық ты сү згілеуші ә йнектер тү рлі технологиялық процестерді сипаттайтын тү рлі сә улелерді таң дамалы жұ туы керек. Осығ ан орай, жарық тық сү згілердің бірнеше маркалары шығ арылады, олар ө зара химиялық қ ұ рамы, спектральді сипаттамасы жә не оптикалық тығ ыздығ ы бойынша ажыратылады. Мысалғ а, газдық пісіру немесе металды кесу кезінде, ә ртү рлі кү штегі токпен электрлік пісіруде, шыны қ айнатпа (стекловаренный), металлургия, болатқ орытпа, домендік жә не қ айнатпа пештерінде жұ мысқ а арналғ ан жарық ты сү згілеуші ә йнектер бар. Балқ ытылғ ан метал температурасына байланысты сә улелену ерекшелігін есепке ала отырып арнайы маркалы жарық сү згілері таң далынады.