Уақытша еңбек ете алушылығын жоғалтушылардың ауру-сырқау көрсеткіштерін шамамен баға беру (Е.. Л. Ноткин бойынша) 17-кесте

Ондай емес талдауғ а зауыт, жеке цехтер, бү кіл кә сіби топтар бойынша аурушаң дық тың дең гейі бә рінен бұ рын бағ аланады, салыстырмалық ү шін ғ ылыми ә дебиеттер мен ұ қ сас материалдар, зауыттар бойынша жасылынады. (17-кестеде).

Алдын ала материалдарды іріктеп алу сенімді салыстырмалы болуы - оқ ылытын фактордың ә серге ұ шырағ ан жә не ұ шырамағ ан адамдардың нақ тылы топтары таң далып (лайық ты кестелер) қ ұ растырылуы керек. Статистикалық материалдар ү шін талдауда қ ателер болмауы керек, осылай деп аталатын стандартты кө рсеткіштер кездейсоқ факторлардың сыртқ а шығ атын ық палы (мү мкіндік беретін сыртқ а шығ атын кездейсоқ факторлар, жынысы, жасы жә не др.) жә не белгі бойынша салыстрылғ ан кө рсеткіштердің айырмашылық тарының ақ иқ аттығ ы Стьюдент критерийімен (немесе басқ а ә діспен) анық талады.

Аурушаң дық ты терең зерттеу ресми тіркеулер жү йесін жә не уақ ытша жұ мысқ а жарамсыздық ты бұ збайды, қ айта бірегей қ адағ алануды сол қ алпында, есептеу тә ртібін есеп беруді жә не тағ ы басқ аларды қ алдырады, ө згерістер топтық статистикалық материалдарғ а енеді.

Денсаулық саласын басқ ару мә селерінде, дұ рыс шешім ү шін, жұ мыс істейтін жә не оның нақ тылы қ олдайтын бағ ытта, ауру-сырқ аулық ты тө мендету, себептерін белгілі бір дең гейде, бірінші кезекте кә сіби ө ндірістік, сол факторларды парық тық дә лелдермен қ олдап, шын мә нінде нақ тылы болатын ә серлерді жою немесе тө мендету. Жұ мыс істейтін тү бегейлі сандарғ а ө ндірістерге салада сақ тауғ а мү мкіндік туғ ызғ андық тан, ең бек ете алушылық ты жоғ алту мен уақ ытша ауру-сырқ аулық ты тө мендету ә леуметтік, экономикалық мә ні бар, ү йткені ө ндірістік сферада жұ мыс істейтіндер санын сақ таудың қ аблеттілігін кө тереді.

Ең бек ете алушылық ты жоғ алту мен уақ ытша аурушаң дық ты тө мендетуге бағ ыттағ ан жұ мыстарғ а қ ажетті шаралар ө ткізу, оның себептері жә не мү мкіндік туралы анық ұ сыныстар тұ рақ тануы тиісті. Денсаулық тың статистикалық кө рсеткіштері, ө з арасында сабақ тас жә не ық пал тигізуі жеткіліксіз ойластырылғ ан талпыныс біреулерін тө мендетсе, біреулерін жоғ арылатады. Мысалы, уақ ытша ең бек етуі бойынша аурухана парақ тарының негізсіз берулері, айғ ақ сыз мү гедектікке шығ уы, госпитальдық ауршаң дық ты жоғ арылатуы мү мкін т.б., жастай ө лім-жітімдік кө рсеткіштері.

Кә сіби аурушаң дылық

Кә сіби аурушаң дылық – жеке адамның кә сіби аурушаң дығ ының жә не улануының жыл бойындағ ы соғ ан сә йкес кә сіби факторлар ә серіне ұ шырағ андардың, жұ мыс істейтіндер санына шақ қ андағ ы сандық кө рсеткіші.

Кә сіби аурушаң дық, дә рігерлік тексеруге жататын 1000 немесе 10 000 адамның есептік кө рсеткішімен жү ргізіледі.

Біздің елімізде жыл сайын тіркелетін кә сіби аурулар саны, жалпы кездейсоқ тық пен уақ ытша ең бек етуге жарамсыздар саны болмашы бө лікті қ ұ райды. Ә леуметтік маң ыздысы, кә сіби аурулар бірен саран болғ анмен кө п, олардың диагноз қ ою кезінде еске алсақ, ең бек ету жағ дайының қ олайсыздығ ы, ө ндірісте ең бек талаптарының лайық ты кү ттірмейтін алдын алу шараларының сә йкес келмеуі. Одан басқ ада, зардап шегушіге қ ажетті кешендік шаралар, емдік жә не қ алпына келтіретін сипатта болуғ а тиісті.

Басты себептермен, қ арқ ынды қ ысқ а мерзімді жұ мыс ү рдісінде немесе аппатты жағ дайда зиянды факторлардың ұ зақ ә сер етуі, технологиялық ү рдісте, бақ ылаусыз жұ мыс ү рдісінде, бұ зылғ ан немесе санитарлық -техникалық қ ұ рылымдардың жоқ тығ ы; жеке қ орғ аныс қ ұ ралдардың қ олданылмауы, кә сіби аурулардың болуына себепші.

Біздің елімізде кең ө ткізілетін сауық тыру бойынша ең бек шарттары шараларының зиянды ә сері, жұ мыс істейтіндердің кә сіби аурушаң дық тың дең гейін жоспарлы жү йелі тү рде тө мендетуі, кә сіби аурушаң дық тың дең гейін 70-е жылдардың соң ында ғ ана 50% жеткізді. Кө птеген химиялық заттармен созылмалы интоксикациялы ө ткір уланулардың бейнелеулі формасы, кә сіби ауру шаң дық тың қ ұ рылымында кө рініс берді. Егер ө ткір кә сіби аурулар ө ткен ғ асырдың 50- жылдары басты орында улануларғ а жатса, қ азіргі кө птеген тіркеулі созылмалы патологиялық кә сіби аурушаң дық тың 2/3 бө лігін қ ұ рар еді. Соң ғ ы он жылдық тың ішінде шаң дық патологиялардың меншікті салмақ тарын тұ рақ ты тө мендетті. Бү кіл дү ние жү зінде соң ғ ы уақ ыттарда кең таралғ ан кә сіби аурушаң дық та діріл мен есту жү йкесінің невриті жиілігінің тө мендеуі бола бастады. Сондық тан, қ азір тап қ азір бұ л кә сіби аурушаң дық, зиянды ө ндірістік факторлар ішінде кә сіби аурушаң дық тың қ ұ рылымында алдың ғ ы орында емес, бірақ онымен кү ресу біріншіл мә селе еді.

Кә сіби аурушаң дық пен кү ресу шаралар жү йесінде маң ызды орын алатыны, тіркеу, есепке алу жә не тексеру, ал оны іске асыру «Кә сіби аурушаң дық пен кә сіби улануларды тіркеу жә не хабарламалық ережесі» Мемлекеттік нұ сқ ау, сонымен бірге «Кә сіби аурушаң дық пен кә сіби улан-уларды тіркеу ережесі» нұ сқ ауларының реті Мемлекеттік ұ йымдарда бекітілді.Осы нұ сқ ау Қ Р ДСМ-де ә лі кү нге дейінгі істерде қ олданылатын «Кә сіби аурушаң дық пен кә сіби улануларды тіркеу» тізімінде бар.Осығ ан сә йкес, ә рбір жіті кә сіби уланулар белгілі нақ тамада (диагноз) 24 сағ ат ішінде (№ 058/у) формасы бойынша жедел тү рде санэпидстанцияғ а хабарланады.Кездескен жіті жә не созылмалы профпатологияның ә рбір жағ дайына «Кә сіби аурушаң дық пен кә сіби улану актісі» толтырылады.

Тергеулік актісінде, ең зардап шегушілер туралы сияқ ты, барлық қ ажетті алғ ашқ ы қ ұ жаттардың мә лметіне (кә сібі, жасы, ең бек ө тілі т.б.) сү йеніп жә не ауруғ а себеп болғ ан ең бек жағ дайы беріледі. Кә сіби аурулардың тергелу жұ мыстары, жағ дайлардың сипаты жә не зардап шегушінің жұ мыс орынында ұ йымның ерекше ық ыласты ү ндеуімен; негізгі зиянды ө ндірістік факторлар жә не олармен ә рекеттік кү ресу шаралары (автоматтандыру, механикаландыру, герметизация, қ орғ аныс қ ұ рал-жабдық тар, желдету), жеке қ орғ аныс қ ұ ралдары, ө ндірістік нұ сқ аулар қ олданылады.

Тергеулік акт комиссиямен толтырылады, оғ ан сол мекемедегі ең бек гигиенасы бойынша дә рігер (цехтық терапевт дә рігер, қ ызмет етуші осы кә сіпорын немесе денсаулық сақ тау пункті) жә не кә сіпорындар профкомның ө кілі кіреді.

Ө те маң ызды актіні толтыруда ең бек шарттарының мү мкіндігінше толық, нақ ты бағ алары қ осылады, осы жағ дай тіркелген жұ мыс орнында болады. Айрық ша оқ иғ аларғ а мә н берілетіні, лабораториялық зерттеулердің нә тижелері, зиянды фактор дең гейінің бағ асы бойынша шұ ғ ыл жағ дайда, барлық жұ мыс ө тілінің соң ында, зиянды шарттардың - созылмалы ауру пайда болу кезінде. Ә рбір жағ дайдың тек қ ана нақ ты жә не толық тергеулері, келесі профилактика ү шін сенімді негізбен қ ызмет ете алады. Ө те маң ыздысы барлық себептерді біріктіріп кә сіби патология ә серінің шығ уының себеп болатыны, мысалы, шудың патологиялық ә серінің пайда болуы, ең бек ауыртпалығ ында жә не қ олайсыз микроклиматта жә не т.б.

Тергеулік актісі маң ызды заң жә не статистикалық есептік қ ұ жаттар. Тергеу актісі істеп жасалынғ ан жазулар негізінде, Қ Р ДСМ бекіткен форма бойынша есептеу нә тижесін санэпидстанциясы, тоқ сан сайын қ ұ рап отырады. Есепке алу туралы графада жіті кә сіби уланулар жә не кә сіби аурушаң дық қ а ең бек ете алушылық ты жоғ алту жағ дайлары жатады. Бұ л нұ сқ ауларды бұ зу, жең іл жағ дайлардың пайда болуына себепкер, онан ары қ арай ауыр патологияның пайда болуына апарып соғ ады.

Бұ дан басқ ада, тұ рақ ты жұ мыс істейтін кә сіпорындар аумағ ында пайда болғ ан кә сіби аурулар адамдарда туатын, барлық мамандық та шығ атын зиянды тұ рақ ты аурулар зиянды факторлар ә серіне ұ шырайды (ол жақ ын орналасқ ан жұ мыс орындарындағ ы апаттық жағ дайлар т.б.).

Еске алатыны, номері 43-форманы толтыруда толық тай толтырылмауы, қ ателіктер жә не дә лсіздігі, кә сіби аурушаң дық ты талдауда қ иындық тудырады, шынайы бейнені бұ рмалайды, келесі бағ ытталғ ан алдын алу шараларына кедергі келтіреді, сапалы ө ткізулерге жә не қ абылдануларғ а, ұ йымда ең бек гигиена бойынша дә рігерге қ атысуғ а, ө ндірістегі кә сіби аурушаң дық ты тө мендетуде ең бек гигиенасы дә ргерінің қ атысуы, ұ йымда сапалы жә не алдын ала іс шараларды нә тижелілікпен, ең бекшілердің жұ мысқ а тұ рар алдындағ ы медициналық тексеру кезең інде ө ткізуі, зиянды ә рекеттер мен ең бектің қ олайсыздығ ы туралы Қ Р ДСМ бұ йрығ ында кө рсетіледі.