Ылыми педагогикалық зерттеулердің алғашқы қойылу кезеңі.

Мақ саты: Ғ ылыми педагогикалық зерттеудің алғ ашқ ы қ ойылу кезең і, оны қ ұ рудың логикасы, зерттеу пә ні, зерттеу объектілері жайлы ақ пар беру.

Жоспар

1. Зерттеу пә нін анық тау.

2.Теориялық кезең жә не зерттеу дең гейі.

1. Методологиялық принциптер жү йесіне сү йене отырып, зерттеуді анық тайды:

- зерттеу объектісін жә не пә нін

- оларды шешу реттілігін

- қ олданылатын ә дістерді

Шартты тү рде ғ ылыми зерттеулердің екі негізгі кезең і ажыратылды:

А) эмпирикалық

Б) теориялық

Эмпирикалық кезең фактіге негізделген қ орытынды материалды алумен жә не бірінші реттік ө ң деумен байланысты. Ә детте ақ иқ ат жә не ғ ылыми фактілерді бө леді.

Ақ иқ ат фактілері – бұ л болатын немесе негізінде болып жатқ ан қ ұ былыстар, оқ иғ алар, зерттелетін объектілердің ә р тү рлі жақ тары, қ асиеті, қ атынасы.

Ғ ылыми фактілер – бұ л санамен бейнеленген ақ иқ ат фактілері, олар ғ ылым тілінде, эмпирикалық пайымдаулар тү рінде тексерілген, яғ ни міндетті тү рде тексреліген фактілер жиыны.

Эмпирикалық кезең жұ мыстың екі сатысынан тұ рады:

Бірінші сатысы – бұ л фактілерді алу жә не табу процесі

Екінші сатысы – олардың ө зара байланысында фактілердің бағ асын жә не бірінші реттік ө ң деуді ө зіне қ осады (енгізеді):

- ғ ылыми тіл терминінде алынғ ан фактілерді ойластыру жә не қ атаң бақ ылау;

- ә р тү рлі негіздер бойынша фактілер классификациясын жә не олардың арасындағ ы негізгі тә уелділікті айқ ындау.

Бұ л кезең барысында зерттеуші жү зеге асырады:

А) маң ызды емес жә не кездейсоқ қ оспалардан оларды тазарта отырып, ә рбір фактінің тексерісін жә не сындық (критикалық) бағ асын;

Б) зерттеу жү ргізілетін ғ ылымның айналасында анық талғ ан терминді, ә рбір фактіні сипаттау;

В) негізгі даму тенденцияларын кө рсететін жә не неғ ұ рлым қ айталанатын барлық типтік фактілерді сұ рыптау;

Г) оларды жү йеге келтіретін маң ыздылығ ы бойынша, ү йретілетін қ ұ былыс тү рлері бойынша фактілер классификациясын;

Д) ү йретілетін қ ұ былысты сипаттайтын заң дылық тарды

Эмпирикалық дең гейде зерттеу, яғ ни іріктелген фактілердің ө зара байланысын кө рсетеді.

2. Теориялық кезең жә не зерттеу дең гейі.

Ол қ ұ былыс тү сіндірмелерімен, заң дарды сандық жә не сапалық формадағ ы тұ жырымдамасымен жә не танумен, зерттелетін қ ұ былыстың мә ніне ө тумен, фактінің терең анализімен байланысты.

Ары қ арай бұ л кезең де мү мкін болар оқ иғ аларды болжау жә не оқ ытылатын қ ұ былыстардағ ы ө згерістер жү зеге асырылады, осы қ ұ былыстарғ а тә жірибелік ә сер ету ұ сыныстары, ә рекет принциптері ө ң деледі.

Периодты заң ды бірінші ашқ ан ұ лы Менделеев ғ ылымми зерттеу тапсырмалары туралы былай айтты:

«Ү йрену - бұ л»:

А) жай бейнелеу немесе сипаттау емес, белгіліні ү йренуге қ атысын білу;

Б) ө лшеуге жататындардың барлығ ын ө лшеу;

В) сандық жә не сондай – ақ сапалық мә ліметтерді қ олданып, белгілі жү йеде ү йретудің орнын анық тау;

Г) заң ды табу

Д) ү йретілетін оқ иғ алар арасында себептік байланыс болжамдарын қ ұ растыру;

Е) гипотезхаларды тә жірибеде тексеру;

Ж) ү йренудің теориясын қ ұ растыру.

Теориялық кезең ө зіне жалғ астырушы жұ мыс кезең дерінің қ атарын қ амтиды. Эмпирикалық жә не теориялық кезең арасындағ ы байланыстырушы топ мә селе қ ұ рылымы болып табылады.

Бақ ылау сұ рақ тары жә не тапсырмалар:

1. Зерттеу пә нін қ алай анық таймыз?

2. Шартты тү рде ғ ылыми зерттеудің кезең дерін ата?

3. Эмпирикалық кезең ді сипаттаң ыз?

4. Теориялық кезең нің қ ызметі?