МҚБЖ –лері, олардың мүмкіндіктері

1. МҚ БЖ-нің классификациясы.

2. Тә уелсіз қ осымшаны пайдалану

3. Мә ліметтер қ оры жә не Интернет

Жалпы МҚ -ны корпоративтік МҚ мен дербес МҚ -ларғ а бө лу орталық тандырылғ ан нұ сқ асымен салыстырғ анда МҚ -ны жобалаудың кү рделілігін тө мендетуге, сол арқ ылы жобалау кезінде қ ателер жіберіп алудың ық тималдығ ы мен жобалаудың бағ асын тө мендетуге мү мкіндік береді.

МҚ -ларды ақ параттық жү йелерде қ олданудың аса маң ызды артық шылығ ы – мә ліметтердің қ олданбалы программаларғ а тә уелсіздігін қ амтамасыз ету. Бұ л пайдаланушыларғ а физикалық дең гейде мә ліметтерді кейіптеу мә селелерімен мә ліметтерді жадыда орналастыру, оларғ а қ ол жеткізу ә дістері жә не т.б. айналыспауғ а мү мкіндік береді.

Мұ ндай тә уелсіздікке МҚ БЖ-мен колдау кө рсетілетін МҚ -да логикалық (пайдаланушылық) жә не физикалық дең гейлерде мә ліметтерді кө п дең гейлік кейіптеу арқ ылы қ ол жеткізіледі. МҚ БЖ мен мә ліметтерді кейіптеудің логикалық дең гейінің болуы арқ асында МҚ -ның тұ ғ ырнамалық моделін (тү сініктік) оның ЭЕМ жадында физикалық кейіптеуден бө ліп алу қ амтамасыз етіледі.

Жергілікті ақ параттық жү йелер.

Ақ параттық жү йенің функционалдық бө лімдері бір немесе бірнеше компьютерлерде орналасуы мү мкін. БіркомпьютердеАЖ-ны ұ йымдастыру нұ сқ аларын қ арастырайық. Сә йкес АЖ ә детте жергілікті немесе бір пайдаланушылық деп аталады (алайда соң ғ ысы қ атаң шарт болып табылмайды, себебі бір компьютерде кезекпен бірнеше пайдаланушы жұ мыс істеуімү мкін).

Қ андайда бір операциялық жү йенің (Ә Ж) ортасында бір компьютерде жергілікті АЖ-ның қ ызметін ұ йымдастыру программалық қ ұ ралдарды қ олданудың келесі нұ сқ алары арқ ылы мү мкін болады:

«толық» МҚ БЖ;

қ осымша жә не «кесілген» (ядро) МҚ БЖ;

тә уелсіз қ осымша.

Алғ ашқ ы тә сіл ә детте компьютердің дискілік жадында бү кіл МҚ БЖ орналасқ ан жағ дайда қ олданылады жә не ол кө бінесе қ осымшаны аяғ ына дейін ө ң деуден ө ткізу ү шін қ олданылады (2.3-сурет).

Пайдаланушының МҚ БЖ-мен ө зара ә рекеттесуі тікелей МҚ БЖ-ның пайдаланушылық интерфейсі арқ ылы немесе қ осымшаның кө мегімен орындалады. Қ осымша интерпретациялаурежиміндеорындалады.

2.3-сурет. МҚ БЖ қ олданбасын пайдалану

Сұ лбаның басты артық шылығ ы – дамытылғ ан сә йкес жасау қ ұ ралдары мен сервистік қ ұ ралдар болғ ан жағ дайда МҚ мен қ осымшаны жасау мен оларғ а ілесе жү рудің қ арапайымдылығ ы. Бұ л жү йенің кемшілігі – МҚ БЖ программасын сақ тауғ а жұ мсалатын дискілік жадының шығ ындары.

МҚ БЖ ядросы бар қ осымша (2.4-сурет) келесі мақ саттарғ а жету ү шін қ олданылады:

МҚ БЖ алып жатқ ан қ атты дискідегі жә не жедел жадыдағ ы кең істіктің кө лемін азайту;

қ осымшаның жұ мыс жылдамдығ ын арттыру;

қ осымшаны пайдаланушы тарапынан модификациялаудан қ орғ ау (ә детте ядро қ осымшаларды жасау қ ұ ралдарын қ амтымайды).

2.4-сурет. МҚ БЖ қ осымшасы мен ядросын қ олдану

Бұ л тә сілдің мысалы FoxBase+ жү йесінің FoxRun модулін пайдалану болып табылады. Қ азіргі заманғ ы МҚ БЖ-дың арасынан Microsoft Access-ті атап кетейік, оғ ан Microsoft Access Developer’s Toolkit қ осымша пакеті кіреді. Оның кө мегімен дискеталарда тасымалданатын, ө зінде ә зірлеу қ ұ ралдары жоқ Microsoft Access-тың «қ ысқ артылғ ан» (run-time) версиясын қ ұ руғ а болады.

МҚ БЖ-ның толық версиясын қ олданумен салыстырғ анда МҚ БЖ ядросын қ олданудың артық шылығ ы: компьютер жадының ресурстарын аз мө лшерде қ олдану, қ осымша жұ мысының ү деуі жә не қ осымшаны модификациялаудан қ орғ ау мү мкіндігі. Негізгі кемшіліктерге МҚ БЖ ядросын сақ тауғ а қ ажетті дискілік жадының ә лі де елеулі кө лемі, жә не қ осымшалардың жұ мыс істеу жылдамдығ ының жеткілікті дә режеде жоғ ары еместігі жатады (қ осымшаны орындау бұ рынғ ысынша интерпретациялау арқ ылы жасалады).

АЖ-ны ұ йымдастырудың ү шінші тә сіліне бастапқ ы программа алдымен компиляцияланады – орындалатын машиналық командалардың тізбегіне тү рленіп ө згертіледі. Соның нә тижесінде ө зінің қ ызмет етуі ү шін не бү кіл МҚ БЖ-ны, не оның ядросын қ ажет етпейтін орындауғ а дайын тә уелсіз программа пайда болады (2.5-сурет). Айта кететін нә рсе, мә ліметтерді сақ тау мен ө ң деудің негізгі қ ызметтерін орындау тұ рғ ысынан алып қ арағ анда бұ л программа МҚ БЖ-ның немесе оның ядросымен басқ ару арқ ылы орындалатын қ осымшадан аздап қ ана ерекшеленеді.

2.5-сурет. Тә уелсіз қ осымшаны пайдалану

Бұ л нұ сқ аның алдың ғ ы екеуімен салыстырғ андағ ы негізгі артық шылығ ы – компьютердің сыртқ ы жә не жедел жадының ү немделуі, қ осымшаны орындаудың ү деуі жә не қ олданбаны модификациялаудан толық тай қ орғ алуы (дизассемблерлеу жағ дайы мен ө зінің кодын қ ою жә не сол тә різді жағ дайлар есепке алынбайды). Кемшіліктеріне қ осымшаларды аяғ ына дейін ө ң деудің кө п ең бекті қ ажет ететіндігін жә не МҚ -ны кү тімге алу жө ніндегі МҚ БЖ-ның стандартты қ ұ ралдарын пайдалану мү мкіндігінің болмауын жатқ ызуғ а болады.

Мә ліметтер қ оры жә не Интернет

Интернет пен Интереттегі ақ параттар кө зі мә ліметтер қ орлары болғ ан жағ дайда Web-серверлер МҚ БЖ компоненттерінің ө зара ә сері орын алады. Мә ліметтер қ орларын пайдаланатын программалық компоненттердің жұ мыс істеуін ұ йымдастырудың ү ш тү рін ажыратады:

a) клиент жағ ында;

b) Web-сервер жағ ында;

с) Қ осымшалар сервері жағ ында.

Клиент жағ ындағ ы мә ліметтер қ орына қ ол жеткізу кезінде Javа тілі клиент пен сервердің ө зара ә серінің негізгі қ ұ ралы болады. Бұ л жағ дайда HTML тілінің мү мкіндіктерін кең ейтетін JavaScript, Jscript, VBScript сценарийлер тілдері пайдалануы мү мкін. Ө зара ә серлер схемалары келесі 2.8-суретте кө рсетілген.

2.8-сурет. Клиент пен сервердің ө зара ә серлер схемасы

МҚ серверіне жү гіну ү шін Java – программаларының ішінен жұ мыс принципі ODBC ұ қ сас JDBC хаттамасы пайдаланылады.

Web-сервер жағ ындағ ы МҚ қ ол жеткізу SQL тілінде МҚ ө зара ә сер ететін Web-сервердің сыртқ ы программаларын шақ ыру арқ ылы жү зеге асырылады, ол келесі 2.9-суретте келтірілген.

2.9-сурет. Web-сервер жағ ынан МҚ -на қ ол жеткізу.

Соның нә тижесінде CASE-технологиясын жү зеге асыратын CASE-қ ұ ралдары деп аталатын программалық -технологиялық қ ұ ралдар пайда болды. CASE (Computer Aided Software Engineering) терминін компьютердің кө мегімен программалық қ амтуды жасау деп аударуғ а болады.

CASE-қ ұ ралдары дегеніміз – бұ л ақ параттың жү йелерді қ ұ растыру жә не оларғ а ілесе жү ру ү дерістерін қ олдайтын программалық қ ұ ралдар, оларғ а келесілер жатады: талаптарды талдаудан ө ткізу жә не тұ жырымдау, мә ліметтер қ оры мен қ осымшаларды жобалау, кодты генерациялау, тестілеу, сапаны қ амтамасыз ету, конфигурацияны басқ ару жә не т.б. CASE-қ ұ ралдарын келесі негізгі тү рлерін атап кө рсетуге болады:

- пә ндік саланы қ ұ растыру мен талдауғ а арналғ ан талдау қ ұ ралдары. Оларғ а Design/IDEF, Bpwin жатады;

- жобалық арналымдарды қ ұ руды қ амтамасыз ететін талдау мен жобалау қ ұ ралдары, мысалы, Vantage Team Builder, Silverrun, PRO-IV;

- мә ліметтер қ орын модельдеп, сұ лбаларды жасауғ а мү мкіндік беретін мә ліметтер қ орын жобалау қ ұ ралдары. Оларғ а Erwin, S-designot, DataBase Designer жатады;

- қ осымшаларды жасау қ ұ ралдары, мысалы, Uniface, JAM, PowerBuilder, Developer/2000, New Ero, SQL Windows.

Кейбір CASE-қ ұ ралдары нақ ты бір CASE-тің қ ұ рамына кірмейтін автономдық жү йелер тү рінде жеткізіледі. Мұ ндай тә уелсіз CASE-жү йелердің қ атарына S-Designer, Erwin, Silverrun жатады. МҚ БЖ ішіне орнатылғ ан CASE-қ ұ ралы – Oracle қ ұ рамына кіретін Designer/2000 болып табылады.

CASE-жү йе белгілі қ ызметтік мақ саты бар жә не біртұ тас программалық ө нім шең берінде орындалғ ан CASE-қ ұ ралдардың жинағ ы болып келеді.