Айырбас есептеу шотында ақша қаражатының есебі бойынша

Шаруашылық субъектілері материалдарды жеткізушілермен, ө нім алушылармен байланыста болып жә не олармен алыс-беріс қ атынастарда болады. Алыс-беріс қ атынастар алушылардың белгіленген уақ ытта алынғ ан материалдық қ ұ ндылық тардың, орындалғ ан жұ мыстардың қ ұ нын тө леу міндеттемелеріне, сондай-ақ жеткізушілердің алушылардан тө лемақ ыны талап ету қ ұ қ ығ ына негізделеді.Алыс-беріс қ атынастары мемлекеттік бюджет, ә леуметтік қ амсыздандыру, зейнетақ ы қ оры жә не т.б. органдарымен де пайда болады.Кө бінесе ұ йымдар арасында есеп айырысу банк жү йесінің жә рдемімен қ олма-қ ол ақ шасыз арқ ылы жү ргізіледі.

Есеп айырысу жә не валюталық шоттарын ашу ү шін келесі қ ұ жаттар керек:

1. шот ашу туралы ө тініш;

2.қ ол қ ою ү лгілері мен мө р таң басы бар қ ұ жат;

3.Салық есебінде тіркелгенін растайтын қ ұ жат тү пнұ сқ асы;

4.Мемлекеттік тіркеуден немесе қ айта тіркеуден ө ткенін растайтын қ ұ жат кө шірмесі;

5.Жарғ ының негізінде заң ды тұ лғ а қ ызметін растайтын қ ұ жаттың нотариалды бекітілген кө шірмесі.

Кә сіпорынның есеп айырысу шотына ө ткізілген ө нім ү шін ақ шалар, аванстық тө лемдер, банктің несиелері, дебиторлық қ арыздар, кассадағ ы қ олма-қ ол ақ шалар жә не т.б. келіп тү седі.

Есеп айырысу шотынан қ олма-қ ол ақ шасыз есептер жү ргізіледі, ең бекақ ы тө леу, іссапар, шаруашылық жә не ө кілдік шығ ыстарына қ олма-қ ол ақ ша беріледі. Қ олма-қ ол ақ ша мә лімдемеге сә йкес босатылады.

Банктің ағ ымдағ ы шотында операциялар жү ргізу ү шін негіз ретінде бастапқ ы қ ұ жаттар тө лем тапсырмалары, чектер, қ олма-қ ол ақ шаны ө ткізу ү шін хабарландырулар болып табылады.

Чек - чек берушінің шотынан чекте кө рсетілген соманы аудару жө нінде банкке жазбаша тү рдегі тапсырмасы. Чектер арнайы чек кітапшасында болады. Чек кітапшасын алу ү шін алушының аты жө ні кө рсетілген жә не оның қ ол таң басының ү лгісі берілген арнайы ө тініш толтыру керек. Ө тініш басшы мен бас бухгалтердің қ ол таң балары қ ойылып, кә сіпорынның мө рімен бекітіледі. Осы ө тінішке сә йкес банк сенімді тұ лғ ағ а 25 немесе 50 данағ а чек кітапшасын береді. Банкідегі ө зінің есеп айырысу шотынан қ олма-қ ол ақ ша алу ү шін бухгалтер ақ ша чегін толтырады, оғ ан басшымен бірге қ ол таң баларын қ ойып кассирге береді. Чектегі сома жолдың басынан міндетті тү рде бас ә ріппен жазылады.

Кассир алдын-ала (шамамен 1-2 кү н бұ рын) банкіге қ ажетті сомағ а тапсырыс береді, ал одан соң оны чек бойынша алады. Чектер кү нін ө згертпей, жазылғ ан кү нді есепке алмай 10 кү н ішінде жарамды болып саналады. Чектің тү біртегі есеп регистрінде кассалық операцияларды жазу ү шін ақ таушы қ ұ жат болып табылады.

Кассағ а есеп айырысу шотынан алынғ ан қ олма-қ ол ақ ша қ атаң мақ сатты бағ ыттар, ақ шалар алынғ ан мақ саттар ақ ша чегінің теріс бетінде кө рсетіліп қ ойылғ ан бойынша жұ мсалу керек. Ақ шаның жұ мсалмағ ан бө лігі кассағ а қ алдырылады. Алушылар тарапынан қ олма-қ ол ақ шамен тө ленген ө німнің ө ткізілуінен тү скен ақ шалар да есеп айырысу шотына ө ткізіледі.

Есеп айырысу шотына ақ ша салу шығ ыс кассалық ордермен жасалады.

Банкте ақ ша ө ткізетін кассир қ олма-қ ол ақ ша салу бойынша хабарландыруларды толтырады. «Хабарландыру» бланкісін банктің операторынан алу мү мкін. Ол 3 бө ліктен тұ рады. Жоғ арғ ы бө лік банкіде қ алады, ортадағ ы бө лік (квитанция) кассирге беріледі. Хабарландырудың тө менгі бө лігі (ордер) де кассирге қ айтарылады, бірақ тек тиісті операцияның банкпен ө ткізілгенінен соң жә не банктің кө шірмесімен бірге тігіледі.

Ү ш бө ліктің ә р бірінде қ ойылатындар: кү ні, кімнен ақ ша қ абылдағ анн, алушы мен оның банкі, салымның тағ айындалуы. Бірінші мен екінші бө ліктердің жоғ арыдағ ы оң бұ рышында кә сіпорынның есеп айырысу шоты мен сомасы сандармен жазылады. Сол соманың ө зі тө мендегі тә ртіпте сө збен жызылады: жазуды ол ү шін арналғ ан орынның басына тиістіре бас ә ріппен бастау керек. Орынның қ алғ ан жерлерін кө лденең сызық пен сызып қ ою керек.

Ү шінші бө лік сә л басқ аша толтырылады. Ордерде алушы банктің коды мен кредит бойынша сомасын кө рсету қ ажет (біздің есеп айырысу шотымызда бұ л сома-дебет бойынша, ал банкіде-кредит бойынша ө теді).

Тө лем тапсырмасы - банкіге тиісті қ аржыларды жеткізушілер, салық органдары жә не басқ а ұ йымдарғ а аудару туралы тапсырма. Бухгалтер оны «кө шіргіш» немесе компьютерде қ ажетті дана бойынша басады.Онда тө леуші мен оның банкісінің, алушы мен оның банкісінің реквизиттері, сомасы мен тағ айындалуы кө рсетіледі. Банктің қ ызметкері тө лем тапсырмасын орындауғ а қ абылдап алып оның соң ғ ы данасына таң ба қ ояды одан соң ол операцияны есепте бейнелеу ү шін бухгалтерге қ айтарып береді. Басылғ ан, бірақ банкіге ө ткізілмеген тө лем тапсырмасы 10 кү н ішінде жарамды болып саналады.

Тө менгі жақ та тө лемнің тағ айындалуы кө рсетіледі, басшы мен бас бухгалтердің қ ол таң баларымен қ оса кә сіпорынның мө рі қ ойылады.

Тө лем тапсырмалары Тө лем тапсырмаларын тіркеу кітабына тіркеледі. Тө лем-талап тапсырмас - жеткізушінің жө нелтілген ө німге тө лем-талап тапсырмасын рә сімдейді. Оны тө леушіге бағ ыттайды. Ол танысып, тө лем жө нінде шешім қ абылдайды. Шешім қ абылдағ аннан кейін тө леуші оғ ан қ ол қ ояды, мө р басады жә не ө зінің банкіне ө ткізтеді. Тө леушінің банкі ақ шаны оның есеп айырысу шотынан есептен шығ арады жә не оны жеткізушіеің шотына есептеу ү шін соның банкіне аударады. Есептен шығ арылғ ан жә не есептелген соманың бухгалтерлік жазбалары есеп айырысу шотынан банк беретін кө шірменің негізінде жү ргізіледі. 1030 шотының айналым ведомосының негізінде журнал ордер-2 мен ведомость-2 толтырылады.