III wyprawa do Ereboru

J.R.R. TOLKIEN

Niedokoń czone opowieś ci

Tom III

(Przeł oż ył RADOSŁ AW KOT)

NOTKI O UTWORACH

Czę ś ć trzecia

I

KLĘ SKA NA POLACH GLADDEN

Jest to " pó ź na" opowieś ć, co oznacza wszakż e tyle tylko, iż powstał a w ostatnim okresie twó rczoś ci mojego ojca poś wię conej Ś ró dziemiu (dokł adna data nie do ustalenia), w tym samym czasie co " Kirion i Eorl", " Bitwy u Brodó w na Isenie", " Duedainowie", jak i filologiczne rozprawy wykorzystane w " Historii Galadrieli i Keleborna", w wiele lat po publikacji Wł adcy Pierś cieni. Tekst " Klę ska na Polach Gladden" istnieje w dwó ch wersjach: nie dopracowanego maszynopisu cał oś ci (wyraź nie pierwszy etap pracy nad opowieś cią) i uwzglę dniają cego wiele poprawek, " czystego" maszynopisu, któ ry urywa się w miejscu, kiedy to Elendur nakł ania Isildura do ucieczki. Redaktor nie miał tu wiele do roboty.

II

KIRION I EORL. PRZYJAŹ Ń GONDORU Z ROHANEM

Są dzę, ż e urywki te pochodzą z tego samego okresu co " Klę ska na Polach Gladden", kiedy to ojciec wielce interesował się wcześ niejszymi dziejami Gondoru i Rohanu. Niewą tpliwie miał y stanowić zaczą tek obszernej opowieś ci rozwijają cej wą tki zawarte w Dodatku A do Wł adcy Pierś cieni. Cał oś ć był a dopiero w pierwszym stadium opracowywania, mocno nie uporzą dkowana i roił a się od sugestii moż liwych wersji, jak i nie zawsze czytelnych wtrą ceń i dopiskó w.

III WYPRAWA DO EREBORU

W liś cie z 1964 roku mó j ojciec pisał:

Istnieje, rzecz jasna, wiele nie zawsze widocznych powią zań miedzy Hobbitem a Wł adcą Pierś cieni. Wię kszoś ć z nich wprawdzie zaznaczył em lub wrę cz wyjaś nił em w tekś cie, pó ź niej jednak został y one wykreś lone dla ogó lnej przejrzystoś ci narracji. Tak wł aś nie miał a się rzecz z relacją Gandalfa o jego podró ż ach badawczych oraz o wię zach ł ą czą cych go z Aragornem i Gondorem; z peł nym przedstawieniem dział ań Golluma aż do schronienia się onego w Morii i tak dalej. Ostatecznie spisał em peł ną wersję opowieś ci o wydarzeniach poprzedzają cych dzień, kiedy to Gandalf spotkał się z Bilbem, skutkiem czego doszł o do " Zabawy z dawna oczekiwanej", a uczynił em to z punktu widzenia Gandalfa. Pierwotnie fragment ten miał się znaleź ć we Wł adcy Pierś cieni jako cześ ć toczonej w Minas Tirith rozmowy tyczą cej ró ż nych zaszł oś ci, ostatecznie jednak zaistniał tylko we fragmencie w Dodatku A (Powró t Kró la, str. 469-471), chociaż ominię to kwestię trudnoś ci, któ re spotkał y Gandalfa ze strony Thorina.

Ta wł aś nie relacja Gandalfa znalazł a się na stronach Niedokoń czonych opowieś ci. Zamieszanie, któ re panuje w tekstach ź ró dł owych, opisane został o w Dodatku do tego rozdział u, gdzie pomieś cił em ró wnież obszerne wyją tki z wcześ niejszej wersji.

IV

POSZUKIWANIA PIERŚ CIENIA

Istnieje wiele notatek traktują cych o wydarzeniach roku 3018 Trzeciej Ery, znanych zresztą z Kroniki Kró lestw Zachodnich oraz z relacji Gandalfa (i innych) skł adanych przed Radą u Elronda. Zapiski te mają wiele wspó lnego ze wspomnianymi powyż ej " zaznaczeniami" i " wyjaś nieniami". Nadał em im wspó lny tytuł Poszukiwania Pierś cienia, opisują c przy okazji te bardzo nie uporzą dkowane manuskrypty (chociaż brak ł adu nie jest tu ż adnym wyró ż nikiem), któ re wszakż e nader trudno był oby precyzyjnie datować (osobiś cie są dzę, ż e wywodzą się wszystkie z tego samego okresu, podobnie jak i trzeci podrozdział: O Gandalfte, Sarumanie i Shirze). Na pewno powstał y po wydaniu Wł adcy Pierś cieni, widnieją bowiem na nich odnoś niki do konkretnych stron ksią ż ki, inaczej jednak umiejscawiają w czasie niektó re wydarzenia wspomniane w Kronice Kró lestw Zachodnich, Narzuca się wyjaś nienie, ż e był o to po wydaniu pierwszego tomu Wł adcy Pierś cieni, a jeszcze przed ukazaniem się tomu trzeciego, któ ry zawierał dodatki.

BITWY U BRODÓ W NA ISENIE

Tekst ten, razem z umieszczonymi w Dodatku do rozdział u relacjami tyczą cymi historii Isengardu oraz militarnej struktury stworzonej przez Rohirrimó w, jest czę ś cią pó ź nych, wybitnie analitycznych rozpraw historycznych. Jego przygotowanie do druku był o stosunkowo ł atwe, jest wszakż e w najbardziej dosł ownym znaczeniu tekstem nie dokoń czonym.

Czę ś ć czwarta

I