Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Тақырып 2. Жолаушыларды тасымалдау көліктерінің түрлері және олардың артықшылықтары мен кемшіліктері






 

Жолаушылардарды тасымалдайтын кө лік тү рлері: теміржол кө лігі, автокө лік, ә уе кө лігі жә не су кө лігі, (тең із, ө зен).

Осы кө лік тү рлерінің ә рқ айсысының қ олданылу аумағ ы мен пайдалану қ ажеттіліктеріне сә йкес ө зіндік артық шылық тары мен кемшіліктері бар. Алайда халық тың шаруашылық қ ажеттіліктері мен жолаушы тасымалын толық ә рі ө з уақ ытында қ амтамасыз ету ү шін барлық кө лік тү рлері біртұ тас кө лік жү йесінде ө зара тығ ыз байланыста жұ мыс істеуі керек.

Жолаушы тасымалдаушы кө ліктердің ә рқ айсысының техника-экономикалық кө рсеткіштеріне жә не тасымалдау қ ашық тығ ына, тасымал қ ұ нына, жолаушыларғ а қ ызмет кө рсету сапасына, қ ауіпсіздігіне жә не кө лік инфроқ ұ рылымының даму дең гейіне сә йкес оларды тиімді пайдалану аумақ тары бар. Қ азақ стан мен ТМД мемлекеттерінің аумағ ы ү шін тасымалдау қ ашық тық тарының атауын келесідей шартпен қ абылдау бекітілген.

Кесте 1. Тасымалдау қ ашық тығ ының тү рлері

Тү рлері Тасымалдау қ ашық тық тары, км Кө лік тү рі
Қ ысқ а 100-200 Автокө лік
Орташа 200-800 Теміржол кө лігі
Алыс 800-1500 Теміржол, ә уе кө ліктері
Ө те алыс 1500 жоғ ары Ә уе, су кө ліктері

Тасымалдау қ ашық тық тарына жә не тасымалдау мақ сатына сә йкес келетін кө лік тү рін дұ рыс таң дай білу, кө ліктердің пайдалану тиімділігін жоғ арылатады, сонымен қ атар жолаушылардың тасымал шартын қ амтамасыз ете алады.

 

Кесте 2. Жолушы тасымалдаушы кө ліктерді тиімді пайдалану аумақ тары жә не олардың артық шылық тары мен кемшіліктері

 

Кө лік тү рі Пайдалану аумағ ы   Артық шылық тары   Кемшіліктері
  Авто-кө лік Қ ала іші мен қ алағ а жақ ын орналасқ ан елді мекен-дерді байланыс-тыратын қ ысқ ы қ ашық тық жә не қ аларалық, халық -аралық жол қ атынас-тары 1. Қ ол жетімділігі жоғ арғ ы, яғ ни қ аланың кез-келген жерінен оғ ан отыруғ а, жалдауғ а болады, бір жерден екінші жерге бір ғ ана кө лікпен «есіктен-есікке» дейін жету мү мкіншілігі жоғ ары; 2.Жедел ә рекет жасауғ а ың ғ айлылығ ы; 3. Жол қ ұ рылысына кететін шығ ынның теміржол кө лігімен салыстырғ анда аз болуы; 4. Жү ріс бағ ытын шұ ғ ыл сұ ранысқ а сай ө згерте алады; 5. Аз кө лемді жү ктер мен жолаушыларды тасымалдаудың тиімділігі; 6. Жол бағ ытындағ ы басқ а кө ліктерге тә уелсіз қ озғ алады. 7. Басқ а кө лік тү рлерін ө зара байланыстырушы кө лік.   1. Бір жү ргізушіге шақ қ андағ ы тасымал кө лемінің аздығ ы, бір кө лікке бір жү ргізуші керек, яғ ни ең бек ө німділігі тө мен; 2. Жол қ ашық тығ ы жә не тасымал кө лемімен ө лшегенде тасымалдаудың ө зіндік қ ұ ны теміржол, су кө ліктеріне қ арағ анда жоғ ары; 3. Басқ а кө лік тү рлерімен салыстырғ анда 1 т-км кететін отын энергия шығ ыны 10 есе жоғ ары; 4. Қ оршағ ан ортаны ластаудың жоғ ары даң гейі; 5. Бө лшек саймандарының тез тозуы, сенімділіктің аздығ ы; 6. Ауа-райына тә уелділігі; 7. Жолаушының қ ажетті-ліктерін (ауқ аттану, дә рігерлік кө мек т.б.) ө теу мү мкіншілігінің тө мендігі.
  Теміржол кө лігі   Орташа жә не алыс қ ашық тық -тағ ы қ ала- маң дық, қ аларалық, халық ара-лық тасы- малдарғ а қ олданыла- ды.   1. Жолдардың ө ткізгіштік қ абілеттілігі жоғ ары (автоматты блокты екі жолды жол тә улігіне 150-200 жұ п пойыз, бір жолды жол 60-70 жұ п пойыз ө ткізеді); 2. Жоғ ары сенімділігі, беріктігі, пайдалану уақ ытының ұ зақ тығ ы (20-25 жыл); 3. Жү к жә не жолаушы санымен есептегенде пайдалану шығ ындары тө мен; 4. Бір пойызда ә ртү рлі жү ктерді тасымалдаудың мү мкіндігі; 5. Рельс жолында меншікті кедергі тө мен болғ андық тан 1 т жү кке жұ мсалатын энергия шығ ыны аз болады; 6. Отынның ә р тү рін пайдалану мү мкіндігі жә не (тепловоз, электровоз) кө біне электр энергиясын пайдаланатын-дық тан экологияғ а зияны аздау; 7. Жер бетінде жә не жер астында (метро, тоннель) тасымалдауды ұ йымдастыру мү мкіндігі; 8. Ең бек ө німділігі жоғ ары, яғ ни кө п кө лемді жү ктермен жү здеген жолаушыларды бір мезетте кем дегенде екі жү ргізушінің тасымалдауы; 9. Ауа-райына тә уелсіздігі жү йелі тасымалдауды қ амтамасыз етуге мү мкіндік береді; 10. Жолаушыларғ а ың ғ айлы ә рі жайлы жағ дайлар жасай алуы.   1. Рельс жолымен жү ретін-діктен қ озғ алыс бағ ыттарының шектеулілігі, яғ ни тапсырыс беруші кез-келген уақ ытында қ озғ алыстағ ы пойыздың жү ріс бағ ытын ө згерте алмайды; 2. Бұ рылу радиустарының ү лкен болуы 100-120 м жол қ ұ рылысында қ иындық туғ ызады, қ осымша қ аржылық шығ ындарды талап етеді; 3. Жолдардың ең іс-дө ң естілігі тө мен болуы керек, жоғ ары болса жү ріс жылдамдық тары, тасымалдау кө лемі, аялдау мү мкіншіліктері тө мендейді; 4. Жол қ ұ рылысына жұ мса-латын шығ ынның кө птігі (1 жолды желілердің 1 км қ ұ ны шамамен 300 мың шартты бірлік, 1 км жолғ а 200 т метал керек,) 5. Пайдалану орындарының шектеулі болуы; 6. Бір рельсті желіде жү ретін-діктен жол ү стіндегі кез-келген жол апаты, сол бағ ыттағ ы барлық пойыздардың қ озғ алысын бө геп аз уақ ыттың ішінде кө птеген шығ ындар келтіреді; 7. Жолаушыларды мінгізіп-тү сіру ү шін арнайы алаң дар (перрон) мен кө пірлер, жү ктерді тиеп-тү сіруге арналғ ан қ оймалық алаң дар мен мамандандырылғ ан тиеп-тү сіру механизмдері керек болады.
  Су кө лігі       Қ ұ рлық пен байланысу шектелген жерлер мен су арқ ылы шектесетін елдер арасында пайдала-нылады   1. Тасымалдау қ абілеттілігі, яғ ни ең бек ө німділігі жоғ ары (екі жолды теміржолғ а қ арағ анда екі есеге дейін жоғ ары); 2. Тасымалдаудың ө зіндік қ ұ ны тө мен (теміржол кө лігімен салыстырғ анда 2-3 есе кем) 3. Қ озғ алыстың меншікті кедергісі қ ұ рлық жолымен салыстырғ анда тө мен болғ ан-дық тан, жұ мсалатын отын жанармай шығ ыны да тө мен болады (автокө лікпен салыс-тырғ анда 4 есе, ә уе кө лігімен салыстырғ анда 15-20 есеге кем); 4. Арнайы бағ ытталғ ан жолдарсыз еркін қ озғ алады жә не алғ ашқ ы қ аржылық салым аз болады (теміржол кө лігімен салыстырғ анда 10 есе кем);   5. Кө лемі ү лкен жү ктерді тасымалдау мү мкіншілігі; 6. Жолаушыларғ а жайлы жағ дайлар жасай алуы. 7. 1 тонна жү к кө терімділікке теміржол жә не автокө лікпен салыстырғ анда сә йкес келетін метал кө лемінің аз болуы.     1. Ү лкен кемелер ү шін қ озғ алыс жылдамдығ ы тө мен, яғ ни жү ктер мен жолаушыларды жеткізу мерзімі ұ зақ (теміржол мен автокө лікке қ арағ анда 1, 5-2 есе, ә уе кө лігіне қ арағ анда 3-5 есе кө п уақ ыт алады); 2. Ауа–райына, жыл мезгілде-ріне жә не географиялық ерекшеліктерге тә уелді; 3. Кемежайлар, жү ктер мен жолаушыларды тиеп-тү сіру, отырғ ызу алаң дарының қ аржылық шығ ындары; 4. Кемелерді сатып алу қ ұ нының жоғ арғ ы болуы; 5. Жол сапарында кездейсоқ қ ауіптердің туындау мү мкіндіктері кезінде оның алдын алудың шектеулі болуы (дауыл, ө рт); 6. Ө зен кө ліктері ү шін су терең дігінің біркелкі болмауы, жолдардың айналмалы болуы;   7. Ө зендер арқ ылы жолаушы тасымалдаудың тек кү ндізгі уақ ытта ғ ана жү зеге асуы; 8. Жолаушыларғ а қ ажет дү ниелердің қ ол жетімділігінің шектеулі болуы.
  Ә уе кө лігі   Орташа, алыс жә не ө те алыс қ ашық тық -тарғ а жолаушы-лар мен жү ктердің жекелеген тү рлерін тасымал-дауғ а, кө бінесе халық ара-лық тасымал- дарғ а қ ол-данылады. 1. Жү ктер мен жолаушы-ларды жеткізу жылдамдығ ының жоғ арғ ы болуы; 2. Жаң а маршруттарды ұ йымдастырудың шапшаң дығ ы; 3. Қ онбай ұ шып ө ту жолының ұ зақ тығ ы (10 мың км дейін жә не одан кө п); 4. Жердегі кө ліктермен салыстырғ анда ең қ ысқ а жолды таң дау мү мкіншілігінің жоғ арғ ы шегі (теміржол кө лігіне қ арағ анда 25%, су кө лігіне қ арағ анда 50% қ ысқ а); 5. Жол бағ ыттарын иеленудің алғ ашқ ы қ аржылық шығ ынының теміржол кө лігімен салыстырғ анда 30 еседей тө мен болуы. 6. Шектелмеген тасымалдау қ абілеттілігі. 1. Отын энергиясы қ ымбат жә не тасымалдау жылдамдығ ы жоғ ары болғ андық тан тасымал-даудың ө зіндік қ ұ ны жоғ ары болып келеді, сондық тан жү к тасымалдауғ а тиімсіз; 2. Ауа – райына тә уелді; 3. Жолаушыларғ а қ ызмет кө рсетуді ұ йымдастырудың жә не басқ арудың кү рделілігі; 4. Зиянды газдармен атмосфераны ластауы 5. Ә уежайлардың қ аладан алыс орналасуы жә не ұ шақ тарғ а арналғ ан ұ шып-қ ону алаң дарына ү лкен аудандағ ы жерлердің қ ажеттілігі; 6. Қ ауіптіліктің жоғ ары болуы жә не пайда болғ ан ақ ауларды жө ндеу, қ алпына келтіру мү мкіншіліктерінің шектеулілігі.

 

Тасымалдау кө ліктерінің осындай жекелеген салыстырмалы артық шылық тары мен кемшіліктерін жә не олардың географиялық жағ дайғ а сә йкес мү мкіндіктерін ескере отырып жолаушылар мен жү ктерді тасымалдау кезінде барынша ең аз шығ ын жұ мсалатын бағ ыттарды таң дау мү мкіншілігін тудыру жә не олардың жарнамалық қ ызметі мен тұ тынушылардың қ ол жетімділігін арттыру жолдарын назарда ұ стау керек.

 

 






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.