Есептеу техникасының даму тарихы, негізгі кластары.

Саусақ пен санау

Ағ аштағ ы таяқ шалар санын эталлон ретінде алып, басқ а заттардың тобымен салыстыру арқ ылы санау

Жіп тү йіні.

Таспен тү йінделген тү йіндер

Қ ызыл тү йін жауынгерлер саны

Сары тү йін алтын болып саналғ ан

Абак (ежелгі Рим)- V-VI ғ
Суаньпань (Қ ытай)-VI ғ
Соробан (Жапония)-XV-XVI ғ
Шот (Ресей)-XVIIғ
Леонардо да Винчи (XV) ғ
ондық тісті 13- разрядты қ осындылайтын сақ иналы дө ң гелек
Вильгельм Шиккард (XVI) ғ
“қ осындылайтын есептеу сағ аты”
6 разрядты сандық қ осу жә не кө бейту
(машина қ ұ ралғ анмен де, ө ртенип кеткен)
Блез Паскаль (1623-1662)
1642 ж
тісті дө ң гелектер 8-разрядты сандарды қ осу жә не азайту ондық жү йе
Вильгельм Готфрид Лейбниц
(1646-1716)

қ осу, азайту, кө бейту, бө лу, тү бір алу
12- разрядты сан екілік жү йе
Чарльз Бэббидж (1791-1871)
Аналитикалық машина (1834)
есептеуді автоматты тү рде жү ргізетін тартқ ыш (мельница)
мә ліметтерді сақ тау (склад)
басқ ару (контора)
мә ліметтерді енгізу жә не перфокартамен программалау
Жылжымалы машина (1822)ж
Алғ ашқ ы программа
Ада Лавлейс (1815-1852)
Ада Бэббидж аналитикалық машинасына ә лемдегі ең алғ ашқ ы 3 есептеу программасын жасады
Ада ресми тү рде ең бірінші программа жасаушы болып табылады. Сондық тан да 1980- жылғ ы программалау тілі Аданың қ ұ рметіне “Ада программалау тілі” деп аталады
Негізгі математикалық логика
Джордж Буль (1815-1864)
Электронды –сә улелі трубка
(Дж. Томсон, 1897)
вакуумдық лампалар-диод, триод (1906)
Триггер- битті сақ тауғ а арналғ ан қ ұ рылғ ы
(М.А. Бонч-Бруевич, 1918)
Компьютерлерде
математикалық логиканы пайдалану
(К. Шеннон, 1936)
Алғ ашқ ы компьютерлер
Конрад Цузе (1937-1941)
Z1, Z2, Z3, Z47
электромеханикалық реле
(екі кү йдегі қ ұ рылғ ы)
екілік жү йе
бульдік алгебраны қ олдану
кинолентадан мә ліметтерді енгізу
Джон Винсент Атанасофф (1939-1942)
электронды лампалы компьютердің алғ ашқ ы сұ лбасы
екілік жү йе
сызық ты тең деулерді шешу
Марк-1 (1944) Марк-II
Говард Айкен (1900-1973)
АҚ Ш –дағ ы алғ ашқ ы компьютер
Ұ з: 17м салмағ ы: 5 тонна
75000 электронды лампалары бар
3000 механикалық релелері бар
қ осу 3екунд, бө лу 12 секунд
Электроника кезең і басталды. Яғ ни Дж Моушли ө зінің (3 электродты лампалы) триодты 1906 ж релемен алмастырды. 1946ж АҚ Ш-тың Пенсильвания қ аласының университетінде алғ ашқ ы ә мбебап ЭЕМ-ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer- электронды сандық интегралдық калькулятор) қ ұ ралды. ENIAC- 18 000 лампадан, 30т жә не 200м2 аумақ ты алып тұ рды.
EDVAC (Electronic Discrete Variable Computer- электронды дискретті параметрлік машина)

ЭЕМ-ның алғ ашқ ы буыны (1945-1954 гг.) Бұ л аралық та ЭЕМ қ ұ рамына кіретін элементтердің қ ұ рылымдық типтері қ ұ ралды. Осы уақ ытқ а дейін ЭЕМ қ ұ растырушыларғ а ЭЕМ қ андай элементтерден тұ ру керек екені тү сінікті еді. Бұ л орталық процессор – (ОП), жедел жады (немесе жедел сақ тау қ ұ рылғ ысы - ЖСҚ) жә не енгізу шығ ару қ ұ рылғ ылары (ЕШҚ). ОП бұ л арифиметкалық логикалық қ ұ рылғ ыдан тұ рады (АЛҚ) жә не басқ ару қ ұ рылғ ысынан тұ рады (БҚ). Бұ л кезең дегі машиналар лампалық элементтер базасында жұ мыс жасағ андық тан электр энергиясы кө п жұ мсалды. Бұ л машиналардың программасы машиналық тілде емес ассемблер тілінде жазылды.

ЭЕМ ның екінші кезең і (1955-1964 гг.). Бұ л кезең ге ауысу, лампалардан кишкентай транзисторларғ а ауысу барысында жү зеге асты. Яғ ни ЭЕМ да мекендік регистрлер пайда болды жә не программаны шақ ыру командасы ойлап табылды

Жоғ ары дә режелі программалау тілдері шығ арылды. - Algol, FORTRAN, COBOL, Машинада тиімді басқ ару ү шін (ОЖ) операциялық жү йе қ олданыла бастады

ЭЕМ ның ү шінші кезең і (1965-1970 гг.). Элементтік база транзисторлардың орнына интегралды микросхемалар қ олдана басталды. Микросхемалар ондағ ан элементтерді пластинкада бә рнеше сантиметрге сыйғ ызатындай болды жә не бұ л тек қ ана ЭЕМ ның жұ мыс істеу тиімділгін арттырып қ ана қ оймай оның кө лемін де кішірейтіп, бағ асын да арзандатты.

Сонымен кішкене кө лемді мини ЭЕМ лары шық ты. Бұ лар ә ртү рлі, ө ндірістік процесстер технологияларының ақ параттарын ө ң деуде қ олданылды.
ЭЕМ ның қ уаттылығ ы бір уақ ытта бірнеше программаларды бір ЭЕМ да орындауғ а мү мкіндік тудырды. Олардың элементтік базасы ретінде интегралды сұ лбалар пайдаланылды олар микросұ лба деп аталды. Осы кезең дегі машиналар
IBM System/360 жә не IBМ-370.
ЭЕМ ның Тө ртінші кезең і (1970-1984 гг.). Компьютерлік техниканың 1970жылдан кейінгі қ азіргі кезең і болып табылады. Бұ л кезең нің компьютерлері қ азіргі уақ ытттағ ы жоғ ары дең гей тілдерін тиімді пайдаланды жә не аұ ырғ ы программалау тілдері қ оланылды.

Сонымен қ атар 70- жылдардын басында Intel фирмасы (МП) 4004 микропроцессорын шығ арды.
Жалпы процессор дегеніміз ЭЕМ ның логикалық жә не арифиметикалық ақ параттарды микропрограммалық басқ ару принціпі арқ ылы ө ң дейтін функционалды блогы болып табылады.

Сонымен алғ ашында микропроцессор 4004 Intel 4 разрядты параллелді есептеу қ ұ рылғ ысы болып қ алта калькуляторы ретінде пайдаланылды.. Кейінірек қ олдану аясы кең іген сайын Intel ө зінің микропроцессорларды дамыту бағ ытын тоқ татпай жаң асын жасады. Ол 8-разрядты процессора 8080 (1974 г.) болды. Бұ л процессор ә лдеқ айда дамығ ан жү йеде тіпті бө лу операциясын да жасай білді. Дә л осы жү йе алғ ашқ ы дербес компьютер қ ұ растыру барысында қ олданды. Билл Гейтс ө зінің BASIC тілінде Альтаирғ а арнап программа жасады. Осы кезең нен бастап 5 кезең басталды

Бесінші кезең (1984 г. – осы кү нге дейін) Бұ л кезең ді микропроцессорлық кезең деп айтса да болады.
1976 жылы Intel фирмасы 16-разрядты процессора 8086 –ны жасап шығ арды. Ол ү лкен разрядты тркегіш (16 битті) жә не мекендің жү йе шинасы (20 битті), 1 Мбайт жедел жадыдан тұ рды.
1982 жылы 80286 процессоры қ ұ рылды. Бұ л процессор 8086 – нің жақ сартылғ ан тү рі еді. 80286 мекендің жү йе шинасы - 24 разрядты, 16 Мбайт жедел жадыдан тұ рды.

1985 жылы фирма Intel 32-разрядты 80386 микропроцессор шығ арды, Ол бірден 4 Гбайт жедел жадыда адрестейтін жә не виртуальды кең істік жадысы 4 Тбайт –қ а дейін бола алатын еді.

Процессор 386 параллел ө ң дейтін алғ ашқ ы микропроцессор болды. Артынан 486 яғ ни параллель ө ң деуді ары қ арай жалғ астырып, кодттау, декодтау сонымен қ атар бесінші сатылы конвейерлі командаларды орындау жү зеге асыра алатын процессорлар шық ты. 512 Кбайтты кэш жады қ олданд. оның алғ ашқ ы

1993 жылдан бастап Intel Pentium микропроцессорлары шығ арыла бастады.

Pentium ө зінің параллель ө ң деу идеясын жалғ астыра берді. Декодтау жә не орындау бө лімдеріне екінші конвейер қ ойылды. Енді екі конвейер Теперь два конвейера (u жә не v деп аталатын) бірігіп бір тактке екі ережені орындайтын болды. Архитектурасы 32 разрядты болса да микропроцессордың 128 жә не 256 разрядты мә ліметтерді беру шиналары қ олданылды. Ішкі жады 8 Кбайтқ а ал сыртқ ы жады 64 битке ө сті.

Pentium Pro микропроцессорларының шығ уы нарық ты екіге бө лді. Біріншісі жоғ ары ө ндіруші жұ мыс станциялары, жә не арзан дербес компьютерлер Pentium Pro процессорында ең алдың ғ ы дә режелі технологиялар қ олданылды.
Сонымен қ атар Pentium Pro процессоры (Dynamic Execution) динамикалық командаларды орындады
Pentium III процессоры. Мұ нда барлық алдың ғ ы қ атарлы процессорлардағ ыдай командалар орындалғ анмен мұ нда Mультимедиялық командалар қ оса. Бұ л ү шін компьютер архитектурасына қ осымша блок қ осылды.