Ақпаратты кодтау. Ақпарат көлемін анықтау. Хартли және Шеннон формулалары.

АҚ ПАРАТТЫ КОДТАУ.

Бұ л ақ паратты нақ ты кө рінісін қ алыптастыру процесі.

«Кодтау» терминін кө бінесе ақ паратты бір формадан сақ тауғ а, тасымалдауғ а немесе ө ң деуге ың ғ айлы екінші формағ а ө ту деп тү сінеді.

Компьютер сандық формада келтірілген ақ паратты ғ ана ө ң дей алады. Компьютерде ө ң делетін барлық басқ а ақ парат (мысалы, дыбыстар, суреттер, приборлардың кө рсеткіштері жә не т.б.) сандық тү рге тү рлендірілуі керек.

Ә ріптер мен сандар жиынтығ ы арасындағ ы сә йкестік символдар кодировкасы деп аталады.

ЭЕМ-де ақ паратты кө рсету тә сілдері, кодтау жә не кодтарды тү рлендіру кө п жағ дайда осы ақ парат қ алыптасатын, жинақ талатын, ө ң делетін жә не кө рсетілетін қ ұ рылғ ылардың ә рекет принциптеріне тә уелді.

Символдық жә не мә тіндік ақ паратты кодтау ү шін тү рлі жү йелер қ олданылады: пернетақ тадан ақ паратты енгізген кезде кодтау қ ажетті символ салынғ ан пернені басқ анда жү зеге асырылады, осы кезде пернетақ тада перненің реттік нө міріне тең екілік сан болып табылатын scan-код орындалады.

Басылғ ан перненің нө мірі пернеде салынғ ан символдың формасына ешқ андай қ атысы жоқ. Символды тану жә не оғ ан ЭЕМ ішкі кодын тең естіру арнайы бағ дарламалармен жү ргізіледі, олар арнайы кестелерге сү йенеді: ДКОИ, КОИ-7, ASCII (ақ паратты тасымалдаудың американдық стандартты коды).

ASCII (кесте) кодтау кестесінің кө мегімен барлығ ы 256 тү рлі символды кодтауғ а болады. Бұ л кесте екіге бө лінген: негізгі (Ooh-ден 7Fh-ге дейінгі кодтары бар) жә не қ осымша (80h-ден FFh-ге дейін, мұ нда h ә рпә кодтың оналтылық есептеу жү йесіне қ атысын білдіреді).

Мә тіндік ақ паратты ASCII кодтау кестесі

Кестенің бірінші бө лігі стандартталғ ан. Онда басқ арушы кодтар орналасқ ан (00h-тен 20h жә не 77h-ке дейін). Бұ л кодтар кестеден алынып тасталғ ан, себебі олар мә тіндік элементтерге жатпайды. Осында тыныс белгілері жә не математикалық белгілер орналасқ ан: 2 lh -!, 26h - &, 28h - (, 2Bh -+,..., ү лкен жә не кіші латын ә ріптері: 41h - A, 61h - а,...

Кестенің екінші бө лігінде ұ лттық шрифтілер, псевдографика символдары орналасқ ан, олардан кестелер, арнайы математикалық белгілер қ ұ растыруғ а болады. Кодировкалар кестесінің тө менгі бө лігін сә йкес драйверлерді (басқ арушы кө мекші бағ дарламалар) қ олданып ауыстыруғ а болады. Бұ л тә сіл бірнеше шрифтілер мен гарнитуралар қ олдануғ а мү мкіндік береді.

Дисплей символдың ә рбір коды бойынша экранғ а символдың кө рінісін – жай сандық кодын емес, оғ ан сә йкес келетін суретті шығ арады, себебі ә рбір символдың ө з формасы бар.

Ә рбір символдың формасының сипаты дисплейдің арнайы жадысында (знакогенератор) сақ талады. IBМ PC дисплейінің экранында символдың жарқ ырауы символдық матрицаны қ ұ райтын нү ктелердің кө мегімен жү зеге асырылады. Осындай матрицадағ ы ә рбір пиксель сурет элементі болады жә не жарық не қ араң ғ ы бола алады. Қ араң ғ ы нү кте 0 санымен, ал жарық нү кте 1 санымен кодталады. Егер белгінің матрицалық ө рісінде қ араң ғ ы пикселдерді нү ктемен, ал жарық пикселдерді жұ лдызшамен белгілесе, онда символдың форасын графикалық тү рде суреттеуге болады.

Видеоақ парат ә рбір нү ктенің (пикселдің) мә нінің сипаты тү рінде кө рсетіледі. Бір уақ ытта дисплей экранында жарқ ырайтын пикселдер саны оның рұ қ саттық қ абілетімен анық талады. Графикалық ақ параттың сипаты ретінде алынады: экрандағ ы нү кте координаттары, пиксел тү сі, фон тү сі. Барлық ақ парат дисплейдің видеожадысында сақ талады. Графикалық ақ паратты басып шығ арғ анда сурет осылайша нү ктелер арқ ылы шығ арылады.

Сурет векторлық формада бола алады. Онда ол кесінділерден қ ұ растырылады, олардың бастапқ ы координаттары, бұ рылу бұ рышы, кесінді ұ зындығ ы беріледі.

Аудиоақ паратты кодтау –кү рделі процесс. Аудиоақ парат аналогты болып табылады. Оны сандық тү рге айналдыру ү шін аппаратуралық қ ұ ралдар қ олданылады: аналогты-сандық тү рлендіргіштер (АСТ), олар аналогты сигналды сандық тү ре айналдырады, яғ ни сандық тізбек тү рінде болады. Сандық дыбысты аудиоқ ұ рылғ ығ а шығ ару ү шін кері т.рлендіру ө ткіщіледі, ол сандық –аналогты тү рлендіргіш кө мегімен жү зеге асады (САТ).

АҚ ПАРАТ КӨ ЛЕМІН АНЫҚ ТАУ