Машинажасау технологиясы ғылымының дамуының перспективті бағыттары. Мажинажасау технологиясы ғылым ретінде. 71

Емтихан билеті

Квалиметрияның басқ а ғ ылымдармен байланысы. Нысанның ауырлық қ асиетін анық таудың эксперттік ә дісі. Делфи ә дісі. 3, 29

Сапа ү лкен ғ ылым саласы. Ол ү ш ғ ылым саласымен байланысты болып келеді. Сондық тан сапаны зерттеуде олардың алатын орындары ерекше.

1. Квалитология - “qualitas” латын сө зі, “сапа” (квалитет) – жалпы сапа туралы ғ ылым.

2. Квалметрия - “qualis” латын сө зі, “сапасы жө нінен қ андай” (квали) – сапаны бағ алаудың сандық ə дістерін қ алыптастыратын жə не зерттейтін ғ ылым саласы.

3. Метрология - “metro” грек сө зі, “ө лшем” (метро) – сапаны ө лшеудің ə дістерін қ алыптастыратын жə не зерттейтін ғ ылым.

Эксперттік бағ алау ә дісі -халық аралық зерттеудің аппликативті ә дістерінің бірі. Бұ л ә діс бойынша қ арастырылып отырғ ан мә селеге қ атысы бар маман сарапшылар арнайы шақ ырылып, ө з бағ аларын береді.

Эксперттік бағ алаулардың негізіндегі басты идеясы бағ алаудың сандық ә дістері жә не алынғ ан жетістіктердің қ айта жасалынуына сү йенетін адамның интуициялық -логикалық ойлауының тиімді процедурасын қ ұ румен сипатталады.

" Дельфи" ә дісі – эксперттік болжамды жасаудың негізделген жә не қ атаң процедураларын жасау амалдарының бірден бір тү рі, бұ л ә дісті АҚ Ш корпорацияларының бірінде қ ызмет ететін қ ызметкерлер Т. Гордон мен О. Хелмер екеуі ашқ ан, 1964 жылы, олар бірнеше ғ ылымдар тү рі бойынша даму перспективаларына қ атысты мамандардың ортақ тандырылғ ан жә не статистикалық ойларының жинағ ын жарық қ а шығ арғ ан болатын. Оны ғ ылым мен техниканың даму болжамдары барысында жә не инвестициялар мен басқ а аспектілерді болжауда пайдаланады. Бұ л ә дістің мақ саты: Дельфи ә дісі - сарапшының тобының барлық қ атысқ андарының тә уелсіз пікірін талқ ылап барлық идеяларды біріктіріп, бір шешімге қ орытындығ а келеді." Дельфи" тә сілінің мағ ынасы – кө птеген ең бектік жекеленген сауалнамалардың бағ дарламаларын жасау. Эксперттердің жекеленген сауалнамасы анкета-сұ рақ тү рінде жү ргізіледі. Кейіннен статистикалық қ орытындылар ЭЕМ-де жасалынады, топтың ұ жымдық ойы қ алыптасады, ә р тү рлі пікірлерге байланысты аргументтер анық талып ортақ тандырылады. ЭВМ-дегі қ арастырылғ ан ақ парат эксперттерге хабарланады, олар берілген бағ аларды тү зете алады, жә не де ұ жымдық пікірлермен келіспегенддері болса, тү сіндіруге болады. Бұ л процедура 3–4 рет қ айталануы мү мкін. Соның салдарынан бағ алардың диапазонының азайғ аны байқ алады, объектінің даму перспективаларына қ атысты келісілген пікір қ алыптасады.

2. Технология сапасы.Технологиялық процестің жалпы сипаттамасы. 51

Машина жасау ө німдерінің сапасын қ амтамасыз ету. Жұ мысшы орынды ақ аулардың туу себебін талдау қ ұ ралы ретінде К. Иссикаваның себеп – салдар диаграммасы. 60

Сапаны бақ ылау қ ұ ралдары – бұ л сапа кө рсеткіштерінің сандық бағ алауының мә нін шешуге арналғ ан ә дістер. Мұ ндай бағ алау ө німді стандарттау, сертификаттау жә не оның сапасын жоғ арылату жобасында шешім қ абылдауда қ ажет. Сапаны бақ ылаудың негізгі мақ саты – ақ аулардың пайда болуын болдырмау. Сондық тан бақ ылау барысында ө німнің параметрлерінің берілген талаптардан ауытқ уларына анализ жасалып отырады. Сапаны бақ ылаудың негізгі ә дістері статистикалық ә дістер. Оның басты жеті ә дісі немесе қ ұ ралдары бар. Исикава диаграммасы (себеп-салдар диаграммасы). Ү рдіс нә тижесі - ө зара себеп –салдар байланысы бар кө птеген факторларғ а байланысты. Себеп-салдар диаграммасы осы байланысты қ арапайым жә не қ ол жетімді формада кө рсетуге мү мкіндік беретін қ ұ рал. 1953 ж Токио Университетінің профессоры Каору Исикава сапа проблемаларын талқ ылай отырып, инженерлер ойын себеп-салдар диаграммасы тү рінде жинақ тады. Тә жірибеде қ олдану пайдалы болғ андық тан, бұ л диаграмма Жапон компанияларында кең інен қ олдана бастады. Диаграмма – сапа кө рсеткіштері мен оғ ан ә сер ететін факторлар арасындағ ы байланысты кө рсетеді жә не соң ғ ы нә тижеге ә сер ететін себептер, яғ ни факторларды анық тауғ а мү мкіндік береді. Егер ү рдісі барысында ө нім сапасы қ анағ аттанарлық сыз болса, онда ү рдістің бір сатысында берілген шарттан ауытқ у болғ аны белгілі. Бұ л себеп табылғ ан жә не жойылғ ан жағ дайда жоғ ары сапалы ө нім шығ арылатын болады. Алынғ ан нә тиже нақ ты деректермен кө рсетіледі. Осы деректерді пайдалана отырып статистикалық ә дістер кө мегімен ү рдіс бақ ыланып отырады. Себеп-салдар диаграммасын қ ұ ру 5 негізгі этаптан тұ рады.