Дәрумендер маңызы

дә румендер тағ амдық заттардың қ ұ рамында болатын ерекше ағ залық қ осылыстар. Олар ағ зада ферменттердің тү зілуіне қ атысады. дә румендер тағ ам қ ұ рамында аз мө лшерде болғ анымен, ағ за ү шін ө те қ ажетті заттар. дә руменсіз ағ заның ө суі, дамуы мен тіршілік жалғ астыруы мү мкін емес. Сондық тан витамин сө зінің латынша тіршілік (ө мір) ү шін қ ажетті зат деп аталуы маң ызы зор. дә румендер кө пшілігі тағ амдық ағ залардың қ ұ рамында болады, ал ал ағ задан адам ағ засында тү зіледі. дә румендерді 1880 жылы орыс дә рігері Николай Иванович Лунин (1853-1937) тапты. дә румендер ағ задағ ы зат алмасу ү дерісінде қ арқ ынды ә сер етеді. Қ азіргі кезде дә румендердің 30-ғ а жуық тү рлері бар. дә румендер ә сіресе балалар мен жасө спірімдер ү шін дұ рыс ө суі, дамуы ү шін ө те қ ажет. Ағ заның тү рлі ауруларғ а қ арсы тұ ра алу ә рекетін арттырады

Минералдық заттар - басқ аша кү лді элементтер деп аталады, себебі ө німді жандырғ ан соң кү л тү рінде қ алады. Кү лді элементтер адам организмі ү шін маң ызды орын алады: ткань қ ұ рамына кіреді, зат алмасуғ а, ферменттерді, гормондарды, ас қ орыту сө лін тү зуге қ атысады. Организмде белгілі бір элементтің жетіспеуі немесе болмауы ауруғ а ә келіп соғ ады. Адам организміне тә улігіне 20—30 г кү лді элемент қ ажет. Ө німдерде қ ұ рамына байланысты  тазалық дә режесін сипаттайды

Ағ заның ө мірлік процестерін реттеуде маң ызды рө л атқ арады. Олар макроэлемент жә не микроэлемент болып бө лінеді. Макроэлементтер – бұ л денеде жоғ ары концентрацияда кездесетін минерал заттар (натрий, калий, кальций, магний, фосфор, хлор, кү кірт). Микроэлементтер – бұ л денеде ө те аз мө лшерде кездесетін микроэлементтер: темір, марганец, кобальт, йод, фтор.

Макроэлементтер ұ лпалардың тү зілуінде, ағ заның қ ышқ ылды-сілтілі жағ дайын, су-тұ з алмасуын, осмотикалық қ ысымды реттеуге қ атысады.

Микроэлементтер ферменттер, гормондар, дә румендер қ ұ рамына кіреді немесе олардың ә серін белсендетеді, сонымен зат алмасу процестерінде, қ ан тү зу процесінде, сү йек тү зуге қ атысады.

Кальций - сү йек ұ лпасын қ алыптастырады, жү йке ұ лпасының қ озуына, жә не бұ лшық еттердің жиырылуына ә сер етеді, қ ан ұ юына қ атысады, тамыр қ абырғ аларының ө ткізгіштігін тө мендетеді. Кальций кө зі - сү т ө німдері.

Калий - су-тұ з алмасуын, осмотикалық қ ысым, қ ышқ ылды-сілтілі жағ дайды реттеуде ү лкен рө л атқ арады. Калий бұ лшық еттердің, сонымен қ атар миокардтың қ алыпты қ ызметі ү шін қ ажет. Ағ задан су жә не натрийдің бө лінуіне ық пал етеді. Калийге тең із орамжапырағ ы, картоп, бұ ршақ тар, шабдалы бай болып келеді.

Магний - кө птеген ферментерді белсендетеді, жү йке жү йесінің қ озғ ыштығ ын тө мендетеді; ішектердің қ имыл-ә рекет қ ызметін жә не ө т бө лінуді кү шейтеді; антиспастикалық ә серге ие, ішектен холестериннің бө лінуіне ық пал жасайды. Магний бұ ршақ тарда, сұ лы, тары, кептірілген жеміс-жидектерде кө п мө лшерде кездеседі.