Термоэлектрлік құбылыстарды пайдалану

Термоэлектрлік қ ұ былыс температураны ө лшеу ү шін кең тү рде пайдаланылады. Бұ л ү шін термоэлементтер (термопаралар) қ ызмет етеді. Техникалық термопараның схемасы 10 – суретте кө рсетілген. Ол ә ртү рлі

металдан жасалынғ ан екі ө ткізгіштен 1 жә не 2 тұ рады, олардың ұ штары бір-бірімен денекерленген (1 тү йісу). Екі ө ткізгіште, тү йіскен жеріне химиялық ә серден сақ тау ү шін, фарфор тү тікшеге Т орналастырылғ ан. Екінші тү йісу ұ шы (ІІ) ө згермейтін температурада ұ сталынып тұ рады. а жә не б ұ штарын милли вольтметрге жалғ астырады. Температуралардың артық шылығ ы ө те жоғ ары, не ө те тө мен температураларды да ө лшей алады.

ЭҚ К-ті арттыру ү шін термоэлементтер тізбектей жалғ астырылып, батареяғ а біріктіреді (11-сур.). Бұ л кезде барлық жұ п тү йісулер бір

10-сур. 11-сур.

Температурада, ал барлық тақ тү йісулер басқ а температурада ұ сталынып тұ рады. Мұ ндай батареяның ЭҚ К-і, олардың жеке-жеке элементтерінің ЭҚ К-терінің қ осындысына тең.

Екі ә ртү рлі ө те жұ қ а металдардан қ ұ растырылғ ан миниатюрлік термобатареялар, жарық тың интенсивтілігін ө лшеу ү шін табысты пайдаланылады. Мұ ндай термоэлектрлік қ абылдағ ыштарды сезімтал гальванометрмен жалғ астырғ ан кезде сезгіштігі ө те жоғ арылайды. Олар, мысалы, бірнеше метр қ ашық тық та тұ ратын, адам қ олынан бө лінетін кө рінбейтін жылулық сә уле шығ аруды байқ ай алады.

Термобатареяларды аз қ уатты электр тогының генераторы ретінде пайдалануғ а болады. Бұ л генераторлар ө те қ арапайым жә не айналып тұ ратын бө лігі болмайды.

3. НЕГІЗГІ Қ АСИЕТТЕРІ БОЙЫНША Ө ТКІЗГІШТЕРДІҢ,

ДИЭЛЕКТРИКТЕРДІҢ ЖӘ НЕ ЖАРТЫЛАЙ Ө ТКІЗГІШТЕРДІҢ