Тініш жазыңыз.

Орта мектебінің директоры А.Қ.Маликовағ а 9-сынып оқ ушысы Ө ТІНІШ Мағ ан тө ртінші биологияны емтиханды тапсыруды рұ қ сат сұ раймын. 2014 жылғ ы қ ыркү йектің 14-і А.Асанов

Билет

Азақ тілі – мемлекеттік тіл» тақ ырыбы бойынша ә ң гімелең із

Азақ тілі” - қ азақ халқ ымыздың ана тілі. Қ азақ тілі 1989 жылы мемлекеттік мә ртебе(статус) алды. Қ азақ тілі тү ркі тілдер тобына жатады. Қ азақ тілі - Қ азақ станда ғ ана емес, басқ а да елдерде (Ресейде, Ө збекстанда, Қ ырғ ыстанда, Тү ркіменістанда т.б) жә не шетелде (Моң ғ олия, Қ ытай, Ауғ анистан, Иран, Тү ркия т.б) қ арым-қ атынас жасайды.

Мұ қ ағ али Мақ атаевтың «Ү ш бақ ытым» ө лең ін жатқ а айтың ыз

Ең бірінші бақ ытым – Халқ ым менің, Соғ ан берем ойымның алтын кенін. Ол бар болса, мен бармын, қ ор болмаймын, Қ ымбатырақ алтыннан нарқ ым менің. Ал екінші бақ ытым – Тілім менің, Тас жү ректі тіліммен тілімдедім. Кей – кейде дү ниеден тү ң ілсем де, Қ асиетті тілімнен тү ң ілмедім. Бақ ытым бар ү шінші – Отан деген, Қ ұ дай деген кім десе, Отан дер ем! … Оты сө нген жалғ анда жан барсың ба? Ойланбай-ақ келдағ ы от ал менен.

Жай сө йлемнің тү рлері. Мысал келтірің із

Жай сө йлем қ ұ рамына қ арай жақ ты, жақ сыз толымды, толымсыз, жалаң, жайылма, атаулы болып 7 тү рге бө лінеді. • Жақ ты сө йлем – бастаушы бар сө йлем. Ол кейде айтылмайды, бірақ оны баяндауышқ а сұ рақ қ ою арқ ылы табуғ а болады. Мысалы: Ертең мұ нда кел. (Сен ертең мұ нда кел). • Жақ сыз сө йлем. Бастауышы мү лдем жоқ сө йлем. Мысалы: Менің оқ ығ ым келеді. • Жалаң сө йлем – тек тұ рлаулы мү шеден тұ ратын сө йлем. Мысалы: Ол келді. Жаң быр жауап тұ р. • Жайылма сө йлем - тұ рлаусыз мү ше қ атысқ ан сө йлем. М-лы: Ол ерте келеді. Жаң быр қ атты жауап тұ р. • Толымды сө йлем – ойғ а қ ажетті мү шелердің бә рі қ атысқ ан сө йлем. М-лы: Қ ыста бұ л жердің ауа райы ө те суық болады. • Толымсыз сө йлем – айтылуғ а тиісті тұ рлаулы, не тұ рлаусыз мү шелердің бірі тү сіп қ алғ ан сө йлем. М-лы: - Балам, қ айдан келдің? - Астанадан. • Атаулы сө йлем – іс-оқ иғ аның, қ ұ былыстың атауын ғ ана кө рсететін сө йлем. М-лы: Жаз. Қ айнағ ан кү н.

Билет

Ахмет Байтұ рсынов туралы ә ң гімелең із

Ахмет Байтурсынов – ірі ғ алым, қ азақ тіл білімінің атасы, турколог, ә дебиетті зертеуші, дарынды ақ ын - аудармашы. Кө сем сө зі ө з кезі ү шін белгілі қ оғ ам қ айраткері, ағ артушы, талантты педагог те болғ ан. Ахмет Байтурсынов 1873 жылы бұ рынғ ы Торғ ай облысы, Торғ ай уезінде туғ ан. “Тіл кұ ралы”; “Казақ ” газеттін шығ арды - 1913 ж.

Азақ стан облыстары мен қ алалары» туралы диалог қ ұ растырың ыз.

Азақ станда неше облыс бар? - 14 облыс бар. - Қ азақ стан неше аймақ қ а бө лінеді? - 5 аймақ қ а бө лінеді - Барыс, Шығ ыс, Оң тү стік, Солтү стік, Орталық. - Қ азақ станда неше қ ала бар? - Қ азақ станда 86 қ ала бар. - Оң тү стік Қ азақ станда қ андай қ алалар бар? - Қ ызыл-Орда, Алматы, Жамбыл, Тараз, Шымкент бар. - Солтү стік Қ азақ станда? - Тімертау, Қ арағ анды, Жезказғ ан, Ақ мола бар. - Батыс Қ азақ станда? - Ақ тау, Атырау, Орал, Ақ тө бе бар. - Сен Қ азақ станның қ ай аймағ ында, облысында тұ расың? - Мен Қ азақ станның Солтү стік аймағ ында, Павлодар облысында тұ рамын.