ОРЫТЫНДЫ. Сонымен қорытындылай келе, мемлекет пен құқық теориясы – нақты заң ғылымдарына және

Сонымен қ орытындылай келе, мемлекет пен қ ұ қ ық теориясы – нақ ты заң ғ ылымдарына жә не қ ұ қ ық салаларына қ атысты маң ызды жалпы теоретикалық жә не ә дістемелік функцияларды орындайтын ең базалық заң ғ ылымдарының бірі. Ол ө зі ғ ана емес, сонымен қ атар басқ а заң ғ ылымдары аттап ө те алмайтын тү сініктер мен категорияларғ а сү йенеді. Бұ ғ ан қ оса, мемлекет жә не қ ұ қ ық теориясында ө нделетін қ орытындылар мен ережелер нақ ты заң ғ ылымдар ү шін ө з пә нін ғ ылыми игеруде бағ ыт қ ызметін атқ арады.

Мемлекет жә не қ ұ қ ық теориясы жоғ ары кә сіби білімі бар заң герді дайындаудың жалпы жү йесіндегі мә нге ие. Біріншіден, бұ л ғ ылым қ ұ қ ық тану жә не мемлекеттанудың бастапқ ы тү сініктерімен, ережелерімен категорияларымен таныстырады, екіншіден, мемлекет жә не қ ұ қ ық теориясы ә дістемелік ғ ылым болып табылады, онда заң ғ ылымдарындағ ы арнайы сұ рақ тарды шешу ү шін фундаменталды болып табылатын, маң ызды теориялық ережелер ө нделеді; ү шіншіден, ол қ ұ қ ық тануда салалық ғ ылымдар сұ рақ тарын зерттейтін интегративті ғ ылым ролінде шығ ады

Мемлекеттік-қ ұ қ ық тық білімдер жү йесінде базалық тұ рғ ыларды иемденіп мемлекет жә не қ ұ қ ық теориясы студенттерге мемлекет пен қ ұ қ ық тың мә нін, қ оғ амдық тағ айындалуы, олардың басқ а ә леуметтік қ ұ былыстармен байланыстары, мемлекет пен қ ұ қ ық тың пайда болу жә не дамуының заң дылық тары туралы білімдер береді. Ол мемлекет пен қ ұ қ ық тың негізгі тү сініктері мен категориялары туралы алғ ашқ ы тү сініктер береді, оларсыз салалық жә не басқ а заң пә ндерінің нақ ты білімдерін игеру мү мкін емес. Мемлекет пен қ ұ қ ық тың жалпы теориясын оқ у, студенттердің игерген білімдері негізінде мемлекеттік-қ ұ қ ық тық қ ұ былыстардың мә нін жә не ә леуметтік тағ айындалуын дербес сипаттауды, қ азіргі заманның барлық мемлекеттік-қ ұ қ ық тық мә селелеріне шығ армашылық жағ ынан келуді, қ оғ амдық ө мірдің кү рделі саяси-қ ұ қ ық тық қ ұ былыстарына дұ рыс бағ алауды беруді, олардың мә нін, негізгі ү дістерін, орнын, ролін, функцияларын жә не қ оғ амдық ө мірдің басқ а қ ұ былыстары мен байланыстарын ашуды, сонымен қ атар ә ртү рлі ө мірлік жағ дайларда алынғ ан білімдерді қ олдануды ө ң деуге бағ ытталғ ан. Бұ л ғ ылым жалпы қ ұ қ ық тық мә дениетті қ алайды, студенттерде заң дық кө зқ арастың ғ ылыми негізін қ алыптастырады

Мемлекет жә не қ ұ қ ық теориясын терең оқ ып зерттемейінше салалық заң ғ ылымдарын жә не басқ ару сипатындағ ы пә ндерді жемісті игеру мү мкін емес.

Мемлекет жә не қ ұ қ ық теориясының жалпы ғ ылыми теориялық маң ызы тү сінігін ашу негізгі міндет болып табылады. Осы міндеттерді зерттеу нә тижесінде белгілі бір мақ сатқ а қ ол жеткізуге болады

Мү ліктік азаматтық -қ ұ қ ық тық қ атынастардың объектісі материалдық игіліктер мен қ ұ қ ық немесе мү лік болып табылады. Меншік қ атынастары, мү ліктің бір тұ лғ адан екінші тұ лғ ағ а ө туіне (сатып алу-сату, айырбас, займ жә не т.с.с.) делдалдық жасайтын қ атынастар мү ліктік азаматтық -қ ұ қ ық тық қ атынастарғ а жатады

Дейтұ рғ анмен бұ дан азаматтық қ ұ қ ық мү ліктік қ атынастардың бә рін бірдей реттей береді деген ұ ғ ым тумауы тиіс. Ө йткені, олардың ө зі ә ртү рлі сипатта кездеседі. Сайып келгенде, мү ліктік (имущественность) дегеніміз заң ды белгі болып табылмайды, ол тек экономикалық тү сінік. Сондық тан да азаматтық қ ұ қ ық пә нінің мазмұ ны оны біріктіретін ә рі мә н-мағ ынасын ашатын тұ сты бө ліп қ арауды қ ажет етеді. Қ оғ амдық қ атынастарды бір-бірінен ажырататын мү ліктік қ атынастардың мынадай белгілері, атап айтқ анда, белгілі бір экономикалық қ ұ ндылық қ а ие болуымен байланысты материалдық объектілер жайында адамдардың арасындағ ы қ атынастар болғ андық тан оның ерік сипатында болатындығ ы нарық та дербес тауар иеленуші ретінде қ имылдауы, қ атысушылардың ө зара келісім жә не ө зара шарт жасауы. Міне, осы тә різді белгілері болады[50, 32].

Мү ліктік қ ұ ндылық қ атынастарғ а ең алдымен қ атысушылардың қ ұ н заң ына сү йенетін мү ліктік қ атынастарының тең дігіне негізделген тауар-ақ ша қ атынастары жә не ө зге де қ атынастар жатады десек, нарық тық экономика жағ дайында тауар-ақ ша қ атынасы азаматтық қ ұ қ ық ты реттеудің негізгі ө зегіне айналады.

Мү ліктік қ атынас адамдар арасындағ ы қ атынас болғ андық тан ол мү ліктік емес қ атынастармен біте қ айнасып, ұ штасып жатады.

Мү лік қ атынасына байланысы жоқ мү ліктік емес жеке қ атынастардың екінші тү рі мү ліктік қ атынасқ а қ арағ анда ө зге фактілерге орай жә не басқ а субъектілер арасында да туындайды. Ол жеке адамдар мен ұ йымдарғ а ғ ана тә н ә рі олардан ажырамайтын игілік болып табылады, сондай-ақ онда мү лік мазмұ ны болмайды, ақ шамен де бағ алауғ а келмейді.

Мү ліктік емес жеке қ атынас Қ азақ стан Республикасы Конституциясымен реттеледі. Конституцияның ІІ тарауы адам мен азаматтың ажырамайтын қ ұ қ ық тарына арналғ ан. Сонымен азаматтық қ ұ қ ық тың реттеу пә ніне мү ліктік қ атынастарғ а байланысы жоқ мү ліктік емес жеке қ атынастардың мейлінше кең ауқ ымы енеді. Қ орыта айтқ анда, азаматтық қ ұ қ ық ты реттеудің пә ні, міне осындай. Енді ә дістеме жө ніндегі мә селеге тоқ талайық.