Салмақалмасу үдерістері – абсорбция және адсорбция, олардың ерекшеліктері. Адсорбенттерге сипаттама беру

Тамақ ө ндірісінде жиі кездесетін салмақ алмасу ү дерістеріне экстракция, абсорбция, адсорбция, еріту жә не кристалдау, кептіру жатады. Адсорбция (ү стінде (на, при) жә не sovleo — жұ тамын (поглощаю)) — газ немесе сұ йық кө лемінен оның сұ йық не қ атты денемен (адсорбентпен) бө ліну бетінде заттың (адсорбаттың) шоғ ырлануы. Абсорбция — газ немесе сұ йық кұ рамындағ ы заттарды сұ йық, сирегірек қ атты заттар (абсорбенттер) кө мегімен сің іріп алу процесі. Ә ртү рлі заттар бірнеше фазалық кү йде болуы мү мкін. Мысалы, су қ атты фаза — мұ з кү йінде болуы мү мкін. Қ алыпты қ ысымда жә не 0^оС тан жоғ ары температурада ол сұ йық тық кү йінде болады. Ал одан да жоғ ары температурада ол буғ а айналады, яғ ни газды фазағ а ауысады. Газдар —сә йкес заттардың қ атты қ ыздырылғ ан булары. Газды фазалардың бір бірімен ө зараә серлесуі фазада еріген заттардың алмасуы арқ ылы жү реді. Адсорбенттер. Сің ірілетін зат мө лшері сің іруші беттің ауданына байланысты. Сондық тан адсорбенттер ө те жақ сы дамығ ан бетке ие, бұ л қ атты денеде кө п мө лшерде саң ылаулардың болуына байланысты. Белсенді кө мір -ең кең тарағ ан адсорбент. Оны ағ ашты қ ұ рғ ақ айдап, ары қ арай белсендіру, яғ ни шамамен 900 °Стемпературада қ ыздыру арқ ылы алады. 1 гбелсендірілген кө мірдің беттік ауданы 600...1700 м². Белсендірілген кө мірді сондай-ақ малдың сү йектерінен жә не басқ а да қ ұ рамында кө міртегі бар материалдардан алуғ а болады. Белсендірілген кө мірдің ө лшемдері оның маркасына байланысты 1 - 5 мм аралығ ында болады.Белсендірілген кө мір су буына қ арағ анда органикалық зат буын жақ сы сің іреді. Оның кемшіліктері - механикалық беріктілігі тө мен жә не жанғ ыш. Силикагелдер. Бұ л адсорбент кремний қ ышқ ылының гелін натрий силикатын(сұ йық ә йнек) минералды қ ышқ ылдармен ө ң дей отырып, ылғ алсыздандыру арқ ылы алады. Силикагел тү йірлерінің ө лшемдері 0, 2мм-ден 7 мм-ге дейін болады. 1г силикагелдің беттік ауданы 400...770 м². Силикагелдер органикалық зат буларын, сондай-ақ ауа жә не газдағ ы ылғ алды жақ сы сің іреді. Сондық тан силикагел тү йірлерін ылғ алды сің іретін материалдар мен аспаптарды сақ тау ү шін буып-тү ю кезінде қ олданады. Белсендірілген кө мірге қ арағ анда силикагел жанбайды жә не механикалық беріктілігі жоғ ары. Цеолиттер. Бұ л Д. И. Менделеевтің периодты жү йесіндегі бірінші жә не екінші топ элементтері катиондарының саң ылаулы сулы алюмосиликаттары. Табиғ атта кездеседі жә не карьерлік ә діспен алынады. Ө неркә сіпте кө бінесе синтетикалық цеолиттер қ олданылады, олар біртекті қ ұ рылымғ а ие жә не саң ылауларының мө лшерін ірі молекула ө лшемімен салыстыруғ а болады. Сондық тан цеолиттер микросү зуші мембрана қ асиеттеріне ие. Цеолиттержоғ ары сің ірушілік қ асиеттерімен ерекшеленетіндіктен оларды қ ұ рамында ылғ ал мө лшері аз ауа мен газдарды толық кептіру ү шін қ олданады. Ө неркә сіптік цеолит тү йірлерінің ө лшемдері 2- 5 мм аралығ ында. Иониттер. Бұ л ә рекеті тазаланатын ерітінділермен химиялық ө зараә серлесуіне негізделген табиғ и жә не жасанды адсорбенттер. Ионит қ олданылатын ү дерістер хемосорбцияғ а — химиялық реакциялар арқ ылы жү ретін адсорбцияғ а жатады. Ө неркә сіпте кең таралғ ан иониттерге ионалмасушы қ ара майлар(смола) жатады. Мысалы, қ антрафинад ө ндірісінде ионалмасушы қ ара майлардың кө мегімен шә рбаттарды тү ссіздендіреді. Оларды кей жағ дайда суды ө ң деуде қ олданады. Тамақ ө неркә сібінде табиғ и адсор­бент ретінде, мысалы шараптарды мө лдірлендіруде ұ сақ дисперсті саздар(глины): бентонит жә не каолин қ олданылады.

44.Тамақ ө німдері ө ндірісіне қ ажетті шикізаттар мен тағ амдық материалдар. Тауық жұ мыртқ асының жіктелуі, қ ұ рылысы мен қ асиеті ТАҒ АМДЫҚ ШИКІЗАТ шығ у тегі бойынша ө сімдік текті жә не жануар текті, сондай-ақ жерде(жерлі) тіршілік ететін жә не суда тіршілік ететін(сулы) болып бө лінеді. Ө сімдік шикізатына жемістер, жидектер, кө кө ністер, дә нді дақ ылдар жә не қ ұ рамында май, крахмал, қ анты бар ө сімдіктер жатады. Сулы ө сімдік шикізатына тең із шө птері мен балдырлары жатады.

Жерлі жануар текті шикізаттарғ а – сү т, ет, жұ мыртқ а, майлар, бал жатады. Сулы жануар текті шикізаттарғ а - балық, тең із сү тқ оректілері мен сулы омыртқ асыздар(шаянтә різділер, моллюскалар, инетерілілер жә не т.б.) жатады.

Енді осы тағ амдық шикізаттардың жіктелуіне тоқ тала кетейік: