Бап. Олжа

1. Жоғ алғ ан затты тауып алушы бұ л туралы оны жоғ алтқ ан адамғ а немесе заттың меншiк иесiне немесе оны алуғ а қ ұ қ ығ ы бар ө зiне белгiлi басқ а адамдардың бiреуiне дереу хабарлауғ а жә не табылғ ан затты оғ ан қ айтаруғ а мiндеттi.
Егер зат ү й-жайдың iшiнде немесе кө лiкте табылғ ан болса, ол сол ү й-жайдың немесе кө лiктiң иесi болып табылатын адамғ а тапсырылуғ а тиiс. Мұ ндай ретте осы иеленушi затты тапқ ан адамның қ ұ қ ық тарын иеленiп, оның мiндеттерiн мойнына алады.
2. Егер табылғ ан затты алуғ а қ ұ қ ығ ы бар адамның ө зi немесе оның тұ рғ ан жерi белгiсiз болса, затты тауып алушы олжа туралы iшкi iстер органдарына немесе республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдарына мә лiмдеуге мiндеттi.
3. Затты тауып алушы оны ө зiнде сақ тауғ а не iшкi iстер органдарының, республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдарының немесе олар кө рсеткен адамның сақ тауына тапсыруғ а қ ұ қ ылы. Тез бұ зылатын затты немесе сақ тауғ а кететiн шығ ындар оның қ ұ нына сә йкес келмейтiн затты тауып алушы тү сiм сомасын растайтын жазбаша дә лелдемелер алып, сата алады. Табылғ ан затты сатудан тү скен ақ ша сақ талуғ а жә не затты алуғ а заң ды қ ұ қ ығ ы бар адамғ а қ айтарылуғ а немесе бұ л заттың ө зi ү шiн белгiленген тә ртiп пен жағ дайларда басқ а адамдардың меншiгiне берiлуге тиiс.
Затты тауып алушы оның жоғ алтқ аны немесе бү лдiргенi ү шiн ө зiнiң жасыру ниетi болғ ан немесе ө рескел абайсыздық жасағ ан ретте ғ ана жә не сол заттың қ ұ ны шегiнде жауапты болады.
4. Егер олжа туралы iшкi iстер органдарына немесе республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдарына мә лiмденген кезден бастап алты ай ө ткенше жоғ алғ ан затты алуғ а заң ды қ ұ қ ығ ы бар адам анық талмаса жә не затқ а ө зiнiң қ ұ қ ығ ы туралы оны тапқ ан адамғ а не iшкi iстер органдарына немесе республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдарына мә лiмделмесе, затты тауып алушы оғ ан меншiк қ ұ қ ығ ын алады.
Егер затты тауып алушы тапқ ан затын меншiгiне алудан бас тартса, ол коммуналдық меншiкке ө тедi.
5. Затты тауып алушы жә не оны алуғ а заң ды қ ұ қ ығ ы бар адамғ а қ айтарып берушi ол адамнан, ал зат коммуналдық меншiкке ө ткен ретте - тиiстi жергiлiктi атқ ару органынан затты сақ тауғ а, ө ткiзуге, сатуғ а байланысты қ ажеттi шығ ындарды жә не затты алуғ а заң ды қ ұ қ ығ ы бар адамды табуғ а кеткен шығ ындарды ө тетiп алуғ а қ ұ қ ылы.
6. Затты тауып алушы затты алуғ а заң ды қ ұ қ ығ ы бар адамнан зат қ ұ нының отыз процентi мө лшерiнде сыйақ ы алуғ а қ ұ қ ылы. Егер табылғ ан зат оны алуғ а заң ды қ ұ қ ығ ы бар адам ү шiн ғ ана қ ұ нды болса, сыйақ ының мө лшерi тараптар есептеп шығ арғ ан бағ а бойынша белгiленедi.
Егер затты тауып алушы ө зiнiң олжа туралы мә лiмдеу мiндетiн орындамаса немесе олжаны жасырып қ алуғ а ө зге де ә рекеттер жасаса, сыйақ ы алу қ ұ қ ығ ы туындамайды.
Ескерту. 245-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

246-бап. Қ араусыз жануарлар

1. Қ араусыз немесе қ аң ғ ып жү рген малды жә не басқ а да ү й жануарларын немесе қ олғ а ү йретiлген жануарларды ұ стап алғ ан адам оларды меншiк иесiне қ айтаруғ а, ал егер оның ө зi немесе тұ рғ ан жерi белгiсiз болса, осындай жануарларды ұ стағ ан кезден бастап ү ш кү ннен кешiктiрмей табылғ ан жануарлар туралы iшкi iстер органдарына немесе республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдарын мә лiмдеуге мiндеттi, олар меншiк иесiн iздестiру шараларын қ олданады.
Жануарлардың меншiк иесiн iздестiру кезең iнде жануарларды ұ стаушы адам оларды ө зiнiң бағ уында жә не пайдалануында қ алдыруы, не ол бағ у мен пайдалану ү шiн қ ажеттi жағ дайы бар басқ а адамғ а тапсыруы мү мкiн. Жануарларды ұ стап алғ ан адамның ө тiнiшi бойынша оларды бағ у мен пайдалану ү шiн қ ажеттi жағ дайы бар адамды iздеп табуды жә не оларғ а жануарларды берудi республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың жергілікті атқ арушы органдары жү зеге асырады.
2. Жануарларды ұ стап алғ ан адам жә не олар бағ уы мен пайдалануына берiлген адам жануарлардың ө лiм-жiтiмi мен iске жарамай қ алғ аны ү шiн бұ ғ ан кiнә сi болғ ан кезде ғ ана жә не сол жануарлардың қ ұ ны мө лшерiнде жауапты болады.
3. Егер жұ мыс малы мен iрi қ араны ұ стап алғ аны туралы мә лiмделген кезден бастап алты ай iшiнде жә не басқ а ү й жануарлары жө нiнде - екi ай iшiнде олардың меншiк иесi табылмаса жә не оларғ а ө зiнiң қ ұ қ ығ ы туралы мә лiмдемесе, бұ л жануарларғ а меншiк қ ұ қ ығ ы жануарларды бақ қ ан жә не пайдаланғ ан адамғ а кө шедi.
Бұ л адам бағ уында болғ ан жануарларды меншiгiне алудан бас тартқ ан жағ дайда олар коммуналдық меншiкке тү седi жә не республикалық маң ызы бар қ алалардың, астананың, аудандардың, облыстық маң ызы бар қ алалардың тиісті жергілікті атқ арушы органдары белгiлейтiн тә ртiп бойынша пайдаланылады.
4. Жануарларды меншiк иесiне қ айтарғ ан ретте жануарларды ұ стап алғ ан адам жә не жануарларды бағ ып, пайдаланып келген адам сол меншiк иесiнен жануарларды пайдаланудан алынғ ан пайданы есепке жатқ ыза отырып, оларды бағ уғ а байланысты ө з шығ ындарына ө тем алуғ а қ ұ қ ылы.
5. Қ араусыз немесе қ аң ғ ып жү рген малды жә не басқ а да ү й жануарларын немесе қ олғ а ү йретiлген жануарларды ұ стап алғ ан адам олардың меншiк иесiнен осы Кодекстiң 245-бабының 6-тармағ ына сә йкес сыйақ ы тө леудi талап етуге қ ұ қ ылы.
6. Жануарлар басқ а адамның меншiгiне кө шкеннен кейiн олардың бұ рынғ ы меншiк иесi келген ретте сол жануарлардың ө зiне ү йiрсектiгi сақ талғ анын немесе жаң а меншiк иесiнiң оларғ а қ атал не ө згедей мейiрiмсiз қ арағ анын дә лелдейтiн жағ дайлар болғ ан кезде меншiк иесi жаң а меншiк иесiмен келiсiм бойынша белгiленетiн шарттармен, ал келiсiмге келмеген кезде - сот арқ ылы оларды ө зiне қ айтарып берудi талап етуге қ ұ қ ылы.
Ескерту. 246-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2007.01.12. N 225, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

247-бап. Кө мбе

1. Кө мбе, яғ ни жерге кө мiлген немесе басқ а ә дiспен жасырылғ ан, меншiк иесiн анық тау мү мкiн болмайтын не Қ азақ стан Республикасының заң намасына сә йкес оларғ а қ ұ қ ығ ынан айрылғ ан ақ ша немесе ө зге де бағ алы заттар кө мбе жасырылғ ан жер учаскесi меншік иесінің немесе қ озғ алмайтын затты меншiктенушiнiң жә не кө мбенi тапқ ан адамның, егер олардың арасындағ ы шартта ө згеше белгiленбесе, меншiгiне тең мө лшерде тү седi.
Кө мбе жасырылғ ан жер учаскесiн пайдаланушының (жер пайдаланушының) немесе жылжымайтын затты меншiктенушiнiң келiсiмiнсiз қ азғ ан немесе бағ алы заттар iздестiрген адам кө мбенi тауып алғ ан жағ дайда кө мбе меншiк иесiне берiлуге тиiс.
2. Мә дени қ ұ ндылық тарғ а жататын заттардан тұ ратын кө мбе табылғ ан ретте олар Қ азақ стан Республикасының меншiгiне берiлуге тиiс. Бұ л орайда ондай кө мбе табылғ ан жер учаскесінің меншік иесі немесе қ озғ алмайтын мү лiктi меншiктенушi жә не кө мбенi тапқ ан адам осы кө мбе қ ұ нының елу процентi мө лшерiнде сыйақ ы алуғ а қ ұ қ ылы. Сыйақ ы бұ л адамдар арасында осы баптың 1-тармағ ында кө зделген ережелер қ олданыла отырып бө лiнедi.
Ескерту. 247-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

248-бап. Меншiк иесiнен алынғ ан мү лiктi иелену

Егер адам заң қ ұ жаттарында белгiленген тә ртiп пен жағ дайлар бойынша меншiк иесiнен заң ды негiздерде алынғ ан мү лiктi иеленсе, бұ л адам мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ына ие болады.

14-тарау. Меншік қ ұ қ ығ ы мен ө зге де
заттық қ ұ қ ық тардың тоқ татылуы

249-бап. Меншiк қ ұ қ ығ ының тоқ татылу негiздерi

1. Меншiк қ ұ қ ығ ы меншiк иесi ө з мү лкiн басқ а адамдарғ а берген, меншiк иесi меншiк қ ұ қ ығ ынан бас тартқ ан, мү лiк қ ирағ ан немесе жойылғ ан жә не заң қ ұ жаттарында кө зделген ө зге де реттерде мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ынан айрылғ ан жағ дайда тоқ татылады.
2. Мү лiктi меншiк иесiнен мә жбү рлеп иеліктен шығ аруғ а жол берiлмейдi, бұ ғ ан мына реттер:
1) меншiк иесiнiң мiндеттемелерi бойынша мү лiкке ө ндiрiлiп алынғ ан ақ ы айналымғ а тү скен;
2) Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілеріне сә йкес белгiлi бiр адамғ а тиесiлi бола алмайтын мү лiктi ық тиярсыз иелiктен айырғ ан;
3) реквизицияланғ ан;
4) тә ркiлеген;
5) жер учаскесiн алып қ оюғ а байланысты қ озғ алмайтын мү лiктi мә жбү рлеп иеліктен шығ арғ ан;
6) кү тiмсiз ұ сталғ ан тарих жә не мә дениет ескерткіштерін, мә дени қ ұ ндылық тарды алып қ ойғ ан;
7) мемлекет меншігіне алып қ ойғ ан реттер кірмейді.
3. Мемлекеттік меншіктегі мү лік:
1) азаматтар мен заң ды тұ лғ аларғ а Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде кө зделген жағ дайларда, шарттарда жә не тә ртiппен;
2) мемлекеттік меншік объектілерін заң ды тұ лғ алардың жарғ ылық капиталдарын тө леуге (қ алыптастыруғ а немесе ұ лғ айтуғ а) беру арқ ылы;
3) Қ азақ стан Республикасының заң дарында тікелей кө зделген ө зге де жағ дайларда иеліктен шығ арылып, жеке меншікке беріледі.
3-1. Қ азақ стан Республикасының заң дарына сә йкес тек мемлекеттік меншікте ғ ана болатын мү лік, сондай-ақ мемлекеттік меншіктегі жә не Қ азақ стан Республикасы Президентінің актілеріне сә йкес иеліктен шығ аруғ а жатпайтын мү лік иеліктен шығ ару объектісі бола алмайды.
4. Азаматтар мен заң ды тұ лғ алардың жеке меншiгiндегi мү лiктi мемлекеттiк меншiкке айналдыру туралы Қ азақ стан Республикасының Заң ы қ абылданғ ан ретте (ұ лт меншiгiне алу) осы Кодекстiң 266-бабында белгiленген тә ртiп бойынша оларғ а шығ ындары ө теледi.
Ескерту. 249-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2008.12.11 N 102-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

250-бап. Меншiк қ ұ қ ығ ынан бас тарту

Азамат немесе заң ды тұ лғ а ө зiне тиесiлi мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ынан бас тарта алады, бұ л жө нiнде ол жариялайды, не бұ л мү лiкке қ андай да болсын қ ұ қ ық тарын сақ тау ниетiнсiз ө зiнiң мү лiктi иеленуден, пайдаланудан жә не оғ ан билiк етуден шеттейтiнiн айқ ын дә лелдейтiн басқ а да ә рекеттер (ә рекетсiздiк) жасайды.
Меншiк қ ұ қ ығ ынан бас тарту осы мү лiкке басқ а тұ лғ а меншiк қ ұ қ ығ ын алғ ан кезге дейiн тиiстi мү лiкке қ атысты меншiк иесiнiң қ ұ қ ық тары мен мiндеттерiн тоқ татуғ а ә келiп соқ тырмайды.
Ескерту. 250-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.07.22 № 479-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

251-бап. Меншiк иесi мү лкiнен ақ ы ө ндiрiп алу

1. Меншiк иесiнiң мiндеттемелерi бойынша мү лiктен ақ ы ө ндiрiп алу, егер шартта ө згеше кө зделмесе, сот тә ртiбiмен жү ргiзiледi.
2. Ақ ы ө ндiрiлiп алынатын мү лiкке меншiк иесiнiң меншiк қ ұ қ ығ ы заң дарда кө зделген тә ртiп бойынша меншiк қ ұ қ ығ ы кө шетiн адамның алып қ ойылғ ан мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ы пайда болғ ан кезден бастап тоқ татылады.
Ескерту. 251-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заң ымен.

252-бап. Заң қ ұ жаттарына сә йкес ө зiне тиесiлi бола
алмайтын мү лiкке адамның меншiк қ ұ қ ығ ының
тоқ татылуы

1. Егер заң қ ұ жаттарымен жол берiлетiн негiздер бойынша заң қ ұ жаттарына сә йкес адамның ө зiне тиесiлi бола алмайтын мү лiк оның меншiгiнде болып шық са, бұ л мү лiктi меншiк иесi, егер заң қ ұ жаттарында ө зге мерзiмдер белгiленбесе, осы мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ы пайда болғ ан кезден бастап бiр жыл iшiнде иелiктен айыруғ а тиiс. Егер меншiк иесi мү лiктi кө рсетiлген мерзiмде иелiктен айырмаса, ол сот шешiмiмен иелiктен ық тиярсыз айырылуғ а тиiс, бұ л орайда меншiк иесiне мү лiктi иелiктен айыру жө нiндегi шығ ындары шегерiлiп, оның қ ұ ны ө теледi.
2. Егер азаматтың немесе заң ды тұ лғ аның меншiгiнде заң қ ұ жаттарымен жол берiлген негiздер бойынша сатып алуғ а арнайы рұ қ сат қ ажет етiлетiн зат азаматтың немесе заң ды тұ лғ аның меншiгiнде болып шық са, ал меншiк иесiне оны беруден бас тартылса, бұ л зат осы меншiк иесiне тиесiлi бола алмайтын мү лiк ү шiн белгiленген тә ртiп бойынша иелiктен айырылуғ а тиiс.