Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Бап. Банктiк депозит сертификаты






Банктiк депозит сертификаты - ө з ұ стаушысының шығ ару шарттарында белгiленген айналыс мерзiмi аяқ талғ аннан кейiн не ол аяқ талғ анғ а дейiн номиналды қ ұ нын, сондай-ақ шығ ару шарттарында белгiленген мө лшерде сыйақ ы алу қ ұ қ ығ ын растайтын атаулы эмиссиялық емес бағ алы қ ағ аз.
Ескерту. 139-1-баппен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

140-бап. Банктік сертификат

Ескерту. 140-бап алынып тасталды - Қ Р 1997.07.11 N 154 Заң ымен.

Параграф 3. Мү ліктік емес ө зіндік қ ұ қ ық тар

141-бап. Мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ық тарды қ орғ ау

1. Мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ық тары бұ зылғ ан жеке тұ лғ аның, осы Кодекстiң 9-бабында кө зделген шаралардан басқ а, осы Кодекстiң ережелерi бойынша моральдық зардаптарын ө тетуге қ ұ қ ығ ы бар.
2. Мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ық тардың қ орғ алуын азаматтық iс жү ргiзу заң дарында кө зделген тә ртiп бойынша сот жү зеге асырады.
3. Егер осы Кодексте ө згеше кө зделмесе қ ұ қ ық бұ зғ ан адамның кiнә сiне қ арамастан, мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ық тар қ орғ алуғ а тиiс. Қ орғ ау туралы талап қ ойғ ан адам ө зiнiң мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ығ ының бұ зылуын нақ ты дә лелдеуге тиiс.
4. Мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ығ ы бұ зылғ ан адам ө з таң дауы бойынша оны бұ зушыдан бұ зылу зардаптарын жоюды немесе бұ зушының есебiнен ө з бетiнше қ ажеттi ә рекеттер жасауды не олардың орындалуын ү шiншi жақ қ а тапсыруды талап етуi мү мкiн.
Ескерту. 141-бапқ а ө згеріс енгiзiлдi - Қ Р 1998.03.02 N 211, 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

142-бап. Мү лiктiк қ ұ қ ық тармен байланысты мү лiктiк
емес ө зiндiк қ ұ қ ық тар

Мү лiктiк емес ө зiндiк жә не мү лiктiк қ ұ қ ық тар бiр мезгiлде бұ зылғ ан жағ дайда мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ық тардың бұ зылғ андығ ы ү шiн жә бірленушiге тиесiлi ө тем ескерiле отырып, мү лiктiк зиянның орнын толтыру мө лшерi ұ лғ аяды.

143-бап. Ар-намысты, қ адiр-қ асиеттi жә не iскерлiк
беделдi қ орғ ау

1. Азамат ө зінің ар-намысына, қ адір-қ асиетіне немесе іскерлік беделіне нұ қ сан келтіретін мә ліметтерді сот тә ртібімен теріске шығ аруды талап етуге қ ұ қ ылы.
2. Егер азаматтың немесе заң ды тұ лғ аның ар-намысына, қ адiр-қ асиетiне немесе iскерлiк беделiне кiр келтiретiн мағ лұ маттар бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдары арқ ылы таратылғ ан болса, олар сол бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарында тегiн терiске шығ арылуғ а тиiс.
Егер аталғ ан мағ лұ маттар ұ йымнан шық қ ан қ ұ жатта болса, бұ л қ ұ жаттағ ы мағ лұ маттардың шындық қ а сай келмейтiндiгi туралы тиiстi адамғ а мiндеттi тү рде хабарлана отырып, мұ ндай қ ұ жат алмастырылуғ а немесе керi сұ ратып алынуғ а тиiс.
Ө зге реттерде терiске шығ ару тә ртiбiн сот белгiлейдi.
3. Бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдары азаматқ а немесе заң ды тұ лғ ағ а қ атысты олардың қ ұ қ ық тарына немесе заң ды мү дделерiне нұ қ сан келтiретiн мағ лұ маттар жарияласа, олар сол бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарында ө з жауаптарын тегiн жариялауғ а қ ұ қ ылы.
4. Бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарында терiске шығ аруды не жауапты жариялау туралы азаматтың немесе заң ды тұ лғ аның талабы, егер бұ қ аралық ақ парат органы мұ ндай жарияланымнан бас тартса не бiр айдың iшiнде жарияланым жасамаса, сондай-ақ ол таратылғ ан ретте, сотта қ аралады.
5. Егер соттың шешiмi орындалмаса, сот тә ртiп бұ зушығ а бюджеттiң кiрiсiне ө ндiрiлiп алынатын айыппұ л салуғ а қ ұ қ ылы. Айыппұ л азаматтық iс жү ргiзу заң дарында белгiленген тә ртiп пен мө лшерде салынады. Айыппұ л тө леу тә ртiп бұ зушыны сот шешiмiнде кө зделген ә рекеттi орындау мiндетiнен босатпайды.
6. Азаматқ а қ атысты оның ар-намысына, қ адір-қ асиетіне немесе іскерлік беделіне кір келтіретін мағ лұ маттар таратылғ ан болса, ол мұ ндай мағ лұ маттарды теріске шығ арумен бірге олардың таратылуынан ө зіне келтірілген залалдың жә не моральдық зиянның орнын толтыруды талап етуге қ ұ қ ылы.
Моральдық зиянды ө теу туралы талапты қ оспағ анда, осы баптың азаматтың іскерлік беделін қ орғ ау туралы қ ағ идалары тиісінше заң ды тұ лғ аның іскерлік беделін қ орғ ауғ а да қ олданылады. Заң ды тұ лғ аның іскерлік беделін қ орғ ауғ а осы Кодексте белгіленген тә ртіппен залалдың орнын толтыру туралы қ ағ идалар қ олданылады.
7. Егер азаматтың немесе заң ды тұ лғ аның ар-намысына, қ адiр-қ асиетiне жә не iскерлiк беделiне кiр келтiретiн мағ лұ маттарды таратушыны анық тау мү мкiн болмаса, ө зi жө нiнде осындай мағ лұ маттар тарағ ан адам таратылғ ан мағ лұ маттарды шындық қ а сай келмейдi деп тану туралы сотқ а жолдануғ а қ ұ қ ылы.
Ескерту. 143-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2009.02.06 N 123-IV (Заң ның қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

144-бап. Жеке бастың қ ұ пиясын сақ тау қ ұ қ ығ ы

1. Азаматтың жеке бас қ ұ пиясын, оның iшiнде хат алысу, телефон арқ ылы сө йлесу, кү нделiктер, естелiктер, жазбалар, iшкi жан сыры, бала асырап алу, туу қ ұ пиясын, дә рiгерлiк, адвокаттық қ ұ пияны, банктiк салымдар қ ұ пиясын сақ тауғ а қ ұ қ ығ ы бар.
Жеке бас қ ұ пиясы заң қ ұ жаттарында белгiленген реттерде ғ ана ашылуы мү мкiн.
2. Кү нделiктердi, жазбаларды, естелiктердi жә не басқ а қ ұ жаттарды жариялауғ а - олардың авторының келiсiмiмен, ал хаттарды олардың авторы мен алысушысының келiсiмiмен ғ ана жариялауғ а жол берiледi. Олардың қ айсыбiрi қ айтыс болғ ан жағ дайда аталғ ан қ ұ жаттар қ айтыс болғ ан адамның артында қ алғ ан жұ байының жә не балаларының келiсiмiмен жариялануы мү мкiн.
Ескерту. 144-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 1997.07.11. N 154 Заң ымен.

145-бап. Ө з бейнесiне қ ұ қ ық

1. Қ андай да бiр адамның суреттiк бейнесiн оның келiсiмiнсiз, ал ол қ айтыс болғ ан жағ дайда - мұ рагерлерiнiң келiсiмiнсiз пайдалануғ а ешкiмнiң де қ ұ қ ығ ы жоқ.
2. Басқ а адам бейнелеген бейнелеу туындыларын (сурет, фотосурет, кинофильм жә не басқ алар) - бейнеленген адамның келiсiмiмен, ал ол қ айтыс болғ аннан кейiн оның балалары мен артында қ алғ ан жұ байының келiсiмiмен ғ ана жариялауғ а, қ айта шығ аруғ а жә не таратуғ а жол берiледi. Егер заң қ ұ жаттарында белгiленсе, не бейнеленген адам ақ ы алып кескiнделген болса, ондай келiсiм талап етiлмейдi.

146-бап. Тұ рғ ын ү йге қ ол сұ ғ ылмау қ ұ қ ығ ы

Заң қ ұ жаттарында кө зделгеннен басқ а реттерде азаматтың тұ рғ ын ү йге қ ол сұ қ қ ызбау қ ұ қ ығ ы болады, яғ ни тұ рғ ын ү йiне ө зiнiң еркiнен тыс баса-кө ктеп кiрудiң кез-келген ә рекетiн тыюғ а қ ұ қ ығ ы бар.

4-тарау. Мә мілелер

147-бап. Мә мiле ұ ғ ымы

Азаматтар мен заң ды тұ лғ алардың азаматтық қ ұ қ ық тары мен мiндеттерiн белгiлеуге, ө згертуге немесе тоқ татуғ а бағ ытталғ ан ә рекеттерi мә мiлелер деп танылады.

148-бап. Бiржақ ты мә мiлелер мен шарттар

1. Мә мiлелер бiржақ ты жә не екi немесе кө пжақ ты (шарттар) болуы мү мкiн.
2. Заң дарғ а немесе тараптардың келiсiмiне сә йкес жасалуы ү шiн бiр тараптың ерiк бiлдiруi қ ажет жә не жеткiлiктi болатын мә мiле бiржақ ты мә мiле деп есептеледi.
3. Шарт жасасу ү шiн екi тараптың (екiжақ ты мә мiле) не ү ш немесе одан да кө п тараптың (кө пжақ ты мә мiле) келiсiлген ерiк бiлдiруi қ ажет.

149-бап. Бiржақ ты мә мiлелердi қ ұ қ ық тық реттеу

1. Бiржақ ты мә мiле мә мiле жасағ ан адамғ а мiндеттер жү ктейдi. Ол басқ а адамдарғ а заң қ ұ жаттарында белгiленген не сол адамдармен келiсiм болғ ан реттерде ғ ана мiндеттер жү ктей алады.
2. Бiржақ ты мә мiлелерге тиiсiнше мiндеттемелер туралы жә не шарттар туралы жалпы ережелер қ олданылады, ө йткенi бұ л заң дарғ а, мә мiленiң табиғ аты мен мә нiне қ айшы келмейдi.

150-бап. Шартпен жасалғ ан мә мiлелер

1. Егер тараптар қ ұ қ ық тар мен мiндеттердiң туындауын басталу-басталмауы белгiсiз мә н-жайғ а байланысты етiп қ ойса, мә мiле кейiнге қ алдырылатын шартпен жасалды деп есептеледi.
2. Егер тараптар қ ұ қ ық тар мен мiндеттемелердiң тоқ татылуын басталу-басталмауы белгiсiз мә н-жайғ а байланысты етiп қ ойса, мә мiле кейiн кү шi жойылатын шартпен жасалды деп есептеледi.
3. Егер шарттың басталуы тиiмсiз болатын тарап шарттың басталуына терiс пиғ ылмен кедергi жасаса, шарт басталды деп танылады.
Егер шарттың басталуы тиiмдi болатын тарап шарттың басталуына терiс пиғ ылмен ық пал етсе, шарт басталмағ ан деп танылады.

151-бап. Мә мiленiң нысаны

1. Мә мiлелер ауызша жә не жазбаша нысанда жасалады (жай немесе нотариалдық).
2. Заң дармен немесе тараптардың келiсiмiмен жазбаша (жай не нотариалдық) немесе ө зге белгiлi бiр нысан белгiленбеген мә мiле, атап айтқ анда, олар жасалғ ан кезде атқ арылатын мә мiлелердiң бә рi ауызша жасалуы мү мкiн. Мұ ндай мә мiле адамның мiнез-қ ұ лқ ынан оның мә мiле жасау еркi айқ ын кө рiнiп тұ рғ ан ретте де жасалғ ан деп саналады.
3. Жетон, билет немесе ә деттегiдей қ абылданғ ан ө зге де растайтын белгi арқ ылы расталғ ан мә мiле, егер заң дарда ө згеше белгiленбесе, ауызша тү рде жасалғ ан болып табылады.
4. Ү ндемей қ алу заң дарда немесе тараптардың келiсiмiнде кө зделген реттерде мә мiле жасауғ а ерiк бiлдiру деп танылады.
5. Жазбаша тү рде жасалғ ан шартты орындау ү шiн жасалғ ан мә мiлелер, егер заң дарғ а қ айшы келмесе, тараптардың келiсiмi бойынша ауызша жасалуы мү мкiн.

152-бап. Мә мiленiң жазбаша тү рi

1. Мынадай мә мiлелер:
1) егер мә мiлелердiң жекелеген тү рлерi ү шiн заң дарда ө згеше арнайы кө зделмесе немесе iскерлiк қ ызмет ө рiсiнiң ә деттегi қ ұ қ ық тарынан туындамаса, мә мiлелердi жасау кезiнiң ө зiнде орындалатындарынан басқ а, кә сiпкерлiк қ ызмет ү рдiсiнде жү зеге асырылатын;
2) мә мiлелердi жасау кезiнiң ө зiнде орындалатындарынан басқ а, жү з есептiк кө рсеткiш жоғ ары сомағ а;
3) заң дарда немесе тараптардың келiсiмiнде кө зделген ө зге де реттерде жазбаша тү рде жасалуғ а тиiс.
2. Егер iскерлiк қ ызмет ө рiсiнiң ә деттегi қ ұ қ ық тарынан ө згеше туындамаса, жазбаша тү рде жасалғ ан мә мiлеге тараптар немесе олардың ө кiлдерi қ ол қ оюғ а тиiс.
Егер заң дарғ а немесе мә мiлеге қ атысушылардың бiрiнiң талаптарына қ айшы келмесе, мә мiле жасау кезiнде қ ол қ оюдың факсимилелiк кө шiрме, электрондық цифрлық қ олтаң ба қ ұ ралдарын пайдалануғ а жол берiледi.
3. Екiжақ ты мә мiлелер ә рқ айсысына ө зiн жасағ ан тараптар қ ол қ ойғ ан қ ұ жаттарды алмасу арқ ылы жасалуы мү мкiн.
Хат, жеделхат, телефонжазба, телетайпжазба, факс, электрондық қ ұ жаттар немесе субъектiлердi жә не олардың ерiк бiлдiруiнiң мазмұ нын айқ ындайтын ө зге де қ ұ жаттар алмасу, егер заң дармен немесе тараптардың келiсiмiмен ө згеше белгiленбесе, жазбаша тү рде жасалғ ан мә мiлеге тең естiрiледi.
Қ азақ стан Республикасының заң дарымен жә не (немесе) тараптардың бірінің талап етуі бойынша қ осымша талаптар белгiленуi мү мкiн, оларғ а мә мiле нысаны, атап айтқ анда, белгiлі бір нысандағ ы бланкiде жасау, мө рмен бекемдеу сә йкес келуге жә не осы талаптарды сақ тамау салдары кө зделуге тиiс.
4. Егер азамат дене кемтарлығ ы, науқ астығ ы немесе сауатсыздығ ы салдарынан ө зi қ ол қ оя алмаса, оның ө тiнiшi бойынша мә мiлеге басқ а азамат қ ол қ оя алады. Соң ғ ысының қ ойғ ан қ олын, егер заң дарда ө згеше кө зделмесе, нотариат немесе сондай нотариалдық ә рекет жасау қ ұ қ ығ ы бар басқ а лауазымды адам, мә мiле жасаушының ө зi қ ол қ оя алмағ ан себептердi кө рсете отырып, куә ландыруғ а тиiс.
5. Жазбаша тү рде жасалғ ан мә мiленi орындағ ан тарап екiншi тараптан оның орындалғ анын растайтын қ ұ жат талап етуге қ ұ қ ылы.
Мә мiлелердi жасау кезiнiң ө зiнде орындалатындарынан басқ а, ауызша кә сiпкерлiк мә мiленi орындағ ан тараптың да осындай қ ұ қ ығ ы бар.
Ескерту. 152-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 1998.03.02. N 211, 2003.01.08 N 372; 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

153-бап. Мә мiленiң жазбаша тү рiн сақ тамау салдары

1. Мә мiленiң жай жазбаша тү рiн сақ тамау оның жарамсыз болып қ алуына ә келiп соқ тырмайды, бiрақ дау туғ ан жағ дайда тараптарды мә мiленiң жасалғ анын, мазмұ нын немесе орындалуын куә герлiк айғ ақ тармен растау қ ұ қ ығ ынан айырады. Алайда тараптар мә мiленiң жасалғ анын, мазмұ нын немесе орындалғ анын жазбаша немесе ө зге, куә герлiк айғ ақ тардан басқ а дә лелдермен растауғ а қ ұ қ ылы.
2. Заң қ ұ жаттарында немесе тараптардың келiсiмiнде тiкелей кө рсетiлген реттерде мә мiленiң жай жазбаша тү рiн сақ тамау оның жарамсыз болып қ алуына ә келiп соқ тырады.
3. Сыртқ ы экономикалық мә мiленiң жай жазбаша тү рiн сақ тамау мә мiленiң жарамсыз болып қ алуына ә келiп соқ тырады.

154-бап. Мә мiленi нотариаттың куә ландыруы

1. Заң қ ұ жаттарында немесе тараптардың келiсiмiмен белгiленген реттерде жазбаша мә мiлелер оларды нотариат куә ландырғ аннан кейiн ғ ана жасалды деп саналады. Мұ ндай талапты сақ тамау осы Кодекстiң 157-бабының 3-тармағ ында кө зделген салдармен мә мiленiң жарамсыз болып қ алуына ә келiп соқ тырады.
2. Егер нотариаттың куә ландыруын талап ететiн мә мiленi тараптар немесе тараптардың бiрi iс жү зiнде орындағ ан болса, ол ө зiнiң мазмұ ны жағ ынан заң дарғ а қ айшы келмесе жә не ү шiншi жақ тардың қ ұ қ ық тарын бұ збаса, сот мү дделi тараптың арызы бойынша мә мiленi жарамды деп тануғ а қ ұ қ ылы. Бұ л ретте мә мiленi кейiннен нотариаттың куә ландыруы талап етiлмейдi.

155-бап. Мә мілелерді тіркеу

1. Егер заң намалық актілерде ө згеше кө зделмесе, заң намалық актілерге сә йкес міндетті мемлекеттік немесе ө зге де тіркелуге тиіс мә мілелер тіркелген кезден бастап жасалғ ан болып есептеледі.
Тіркеуден бас тарту жазбаша тү рде ресімделуге тиіс жә не заң нама талаптарының бұ зылуына сілтеме жасалғ анда ғ ана мү мкін болады.
2. Егер тараптардың бірі мә мілені мемлекеттік тіркеуден жалтарса, сот екінші тараптың талап етуімен мә міле бойынша қ ұ қ ық тарды тіркеу туралы шешім шығ аруғ а қ ұ қ ылы. Мұ ндай жағ дайда мә міле сот шешіміне сә йкес тіркеледі.
Ескерту. 155-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2007.07.26 N 311 Заң ымен, ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

156-бап. Биржалық мә мiлелер

1. Биржалық мә мiлелер - нысаны биржадағ ы айналысқ а жiберiлген мү лiк болып табылатын жә не тиiстi биржалар (тауар, қ ор жә не басқ а) туралы Қ азақ стан Республикасының заң дары мен биржалық сауда ережелерiне сә йкес онымен сауда-саттық жү ргiзуге қ атысатындармен жасалатын мә мiлелер.
2. Биржалық мә мiлелер осы мә мiлелердiң жасалғ андығ ын растау ү шiн биржа беретiн қ ұ жаттармен ресiмделедi.
3. Егер заң дардан, тараптардың келiсiмiнен немесе мә мiленiң мә нiнен ө зге жағ дайлар туындамаса, биржалық мә мiлелерге олардың мазмұ нына қ арай тиiстi шарт (сатып алу-сату, комиссиялар жә не басқ алар) туралы ережелер қ олданылады.
4. Заң намада немесе биржалық сауда ережелерiнде, «Қ ылмыстық жолмен алынғ ан кірістерді заң дастыруғ а (жылыстатуғ а) жә не терроризмді қ аржыландыруғ а қ арсы іс-қ имыл туралы» Қ азақ стан Республикасының Заң ына сә йкес қ аржы мониторингі жө ніндегі уә кілетті органғ а ұ сынылатын мә ліметтерден басқ а, тараптардың коммерциялық қ ұ пиясы болып табылатын жә не олардың келiсiмiнсiз жария етуге жатпайтын биржалық мә мiлелердiң талаптары кө зделуi мү мкiн.
5. Биржалық мә мiлелер жасасуғ а байланысты даулар тиiстi биржа жанындағ ы биржа тө релiгiнде қ аралады, заң да кө зделген жағ дайларда оның шешiмiне сотта дау айтылуы мү мкiн.
6. Алынып тасталды - Қ Р 1998.03.02 N 211 Заң ымен.
Ескерту. 156-бапқ а ө згеріс енгiзiлдi - Қ Р 1998.03.02 N 211, 2003.05.16 N 416, 2009.08.28 N 192-IV (2010.03.08 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 2012.06.21 N 19-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 2014.06.10 № 206-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

157-бап. Жарамсыз мә мiлелер мен жарамсыздық тың
салдары

1. Мә міленің нысанына, мазмұ нына жә не қ атысушыларына, сондай-ақ олардың ерік білдіру бостандығ ына қ ойылатын талаптар бұ зылғ ан жағ дайда, мү дделі тұ лғ алардың, тиісті мемлекеттік органның не прокурордың талап-арызы бойынша мә міле жарамсыз деп танылуы мү мкін.
Кө рсетілген мә мілені жасау нә тижесінде қ ұ қ ық тары мен заң ды мү дделері бұ зылғ ан немесе бұ зылуы мү мкін тұ лғ а мү дделі тұ лғ а болып табылады.
2. Мә мiле жарамсыздығ ының негiздемелерi, сондай-ақ оны жарамсыз деп тануды талап етуге қ ұ қ ығ ы бар адамдардың тiзбесi осы Кодексте не ө зге де заң қ ұ жаттарында белгiленедi.
3. Мә міле жарамсыз болғ ан кезде тараптардың ә рқ айсысы екінші тарапқ а мә міле бойынша алынғ анның барлығ ын қ айтарып беруге, ал заттай қ айтарып беру мү мкін болмағ ан жағ дайда (оның ішінде, алынғ андар мү лікті пайдалану, орындалғ ан жұ мыс немесе кө рсетілген қ ызмет тү рінде болса) - қ айтарылуғ а тиіс мү ліктің қ ұ нын, мү лікті пайдаланудың, орындалғ ан жұ мыстардың немесе кө рсетілген қ ызметтердің қ ұ нын, егер мә міле жарамсыздығ ының ө зге салдары осы Кодексте кө зделмеген болса, ақ шалай қ айтаруғ а міндетті.
4. Егер мә мiле қ ылмыстық мақ сатқ а жетуге бағ ытталып, екi тарапта да жымысқ ы ниет болғ ан жағ дайда олардың мә мiле бойынша алғ андарының немесе алуғ а тиiстi болғ андарының бә рi соттың шешiмi немесе ү кiмi бойынша тә ркiленуге тиiс. Мұ ндай мә мiленi бiр тарап орындағ ан ретте, екiншi тараптан алғ андарының бә рi жә не одан мә мiле бойынша бiрiншi тарапқ а тиесiлiнiң бә рi тә ркiленуге тиiс. Егер тараптардың ешқ айсысы да орындауғ а кiрiспеген болса, мә мiледе орындалуы кө зделгеннiң бә рi тә ркiленуге тиiс.
5. Қ ылмыстық мақ сатқ а жету жө нiндегi жымысқ ы ниет тараптардың бiрiнде ғ ана болғ ан жағ дайда оның мә мiле бойынша алғ андарының бә рi екiншi тарапқ а қ айтарылуы тиiс, ал соң ғ ысының алғ аны не оғ ан мә мiле бойынша тиесiлiсi тә ркiленуге тиiс.
6. Нақ ты мә н-жайларды ескере отырып, сот осы баптың 4 жә не 5-тармақ тарында кө зделген салдарды, жарамсыз мә мiле бойынша алынғ ан, не алынуғ а тиiс мү лiктi тә ркiлеуге қ атысты бө лiгiнде iшiнара не толық қ олданбауғ а қ ұ қ ылы. Бұ л бө лiкте осы баптың 3-тармағ ында кө зделген салдар басталады.
7. Осы баптың 3-6-тармақ тарында кө зделген салдармен қ оса, сот мә мiленiң жарамсыз болуын туғ ызғ ан ә рекеттердi жасауғ а кiнә лi тараптан мә мiленi жарамсыз деп тануғ а байланысты екiншi тараптың залалын оның пайдасына ө ндiрiп беруi мү мкiн.
8. Егер осы Кодексте, заң намалық актілерде ө згеше кө зделмесе немесе мә міленің мә нінен немесе мазмұ нынан ө згеше туындамаса, жарамсыз мә міле заң дық салдарғ а ә келіп соқ тырмайды, бұ ғ ан оның жарамсыздығ ына байланысты жә не ол жасалғ ан кезден бастап жарамсыз болғ ан мә мілелер кірмейді.
9. Мә мiленi жарамсыз деп тани отырып, сот нақ ты мә н-жайларды ескеру арқ ылы оның одан ә рi орындалуына тыйым салумен шектелуге қ ұ қ ылы.
Ескерту. 157-бапқ а ө згеріс енгiзiлдi - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

158-бап. Мазмұ ны заң талаптарына сә йкес
келмейтiн мә мiленiң жарамсыздығ ы

1. Мазмұ ны заң талаптарына сә йкес келмейтiн, сондай-ақ қ ұ қ ық тық тә ртiп негiздерiне немесе адамгершiлiкке кө рiнеу қ айшы келетiн мақ сатпен жасалғ ан мә мiле жарамсыз болады.
2. Заң талаптарын, заң ды тұ лғ аның жарғ ысын не оның органдарының қ ұ зыретiн бұ затын мә мiленi қ асақ ана жасасқ ан адамның, егер мұ ндай талап пайдакү немдiк себептерден немесе жауапкершiлiктен жалтару ниетiнен туындаса, мә мiленi жарамсыз деп тануды талап етуге қ ұ қ ығ ы жоқ.
3. Егер мә мiлеге қ атысушылардың бiрi оны мiндеттемесiн орындаудан немесе ү шiншi жақ не мемлекет алдындағ ы жауапкершiлiктен жалтару ниетiмен жасағ ан ретте, ал мә мiленiң басқ а қ атысушысы бұ л ниет туралы бiлген болса немесе бiлуге тиiс болса, мү дделi жақ (мемлекет) мә мiленi жарамсыз деп тануды талап етуге қ ұ қ ылы.

159-бап. Мә мiлелер жарамсыздығ ының негiздерi

1. Қ ажеттi рұ қ сатты алмай не рұ қ саттың қ олданыс мерзiмi аяқ талғ аннан кейiн жасалғ ан мә мiле жарамсыз болады.
2. Терiс пиғ ылды бә секе мақ сатын кө здейтiн немесе iскерлiк ә деп талаптарын бұ затын мә мiле жарамсыз болады.
3. Осы Кодекстiң 23-бабында кө зделген мә мiлелердi қ оспағ анда, он тө рт жасқ а толмағ ан адам (жас бала) жасағ ан мә мiле жарамсыз болады.
4. Он тө рт жасқ а толғ ан кә мелетке толмағ ан адамның заң ды ө кілдерінің келісімінсіз жасағ ан мә мілесін, заң бойынша оның ө зі дербес жасауғ а қ ұ қ ығ ы бар мә мілелерді қ оспағ анда, сот заң ды ө кілдерінің талабы бойынша жарамсыз деп тануы мү мкін. Осы баптың қ ағ идалары осы Кодекске сә йкес ә рекетке толық қ абілетті деп танылатын (осы Кодекстің 17-бабының 2-тармағ ы, 22-1-бабы) кә мелетке толмағ андардың мә мілелеріне қ олданылмайды.
5. Есуастық немесе ақ ыл-есi кем болуы салдарынан ә рекет қ абiлеттiгi жоқ деп танылғ ан адам жасасқ ан мә мiле жарамсыз болады. Кейiннен ә рекет қ абiлеттiгi жоқ деп танылғ ан азамат жасасқ ан мә мiле (осы Кодекстiң 26-бабы), егер мә мiленi жасау кезiнiң ө зiнде-ақ бұ л азаматтың психикалық шатасу жағ дайында болғ аны дә лелденсе, оның қ орғ аншысының талабы бойынша сот мә мiленi жарамсыз деп тануы мү мкiн.
6. Сот ә рекет қ абiлеттiлiгiн шектеген адам жасасқ ан мә мiленi сот оның қ амқ оршысының талап етуi бойынша жарамсыз деп тануы мү мкiн.
7. Ә рекет қ абiлеттiлiгi болғ анымен, мә мiле жасағ ан кезде ө з ә рекеттерiнiң мә нiн тү сiне алмайтын немесе ө зiнiң не iстегенiн бiлмейтiн жағ дайда болғ ан азамат жасасқ ан мә мiленi сот сол азаматтың талабы бойынша, ал егер тiрi кезiнде талап етуге азаматтың мү мкiндiгi болмаса, азамат қ айтыс болғ аннан кейiн басқ а мү дделi адамдардың талабы бойынша жарамсыз деп тануы мү мкiн.
8. Елеулi мә нi бар жаң ылысу салдарынан жасалғ ан мә мiленi сот жаң ылысу ә серiмен ә рекет еткен тараптың талабы бойынша жарамсыз деп тануы мү мкiн. Мә мiленiң табиғ атына, ұ қ састығ ына немесе оны ө з мақ сатына пайдалану мү мкiндiгiн айтарлық тай тө мендететiн мә нiнiң сапасына қ атысты жаң ылысудың елеулi мә нi болады. Дә лелдердегi жаң ылысу кейiнге қ алдыру немесе кү шiн жою шарты ретiнде, мә мiленiң мазмұ нына осындай дә лелдi енгiзген кезде ғ ана мә мiле жарамсыздығ ының негiзi бола алады (осы Кодекстiң 150-бабы).
Егер жаң ылысу мә мiлеге қ атысушының ө рескел бейқ амдығ ының салдары болса, не оны кә сiпкерлiк тә уекел билеген болса, сот нақ ты жағ дайларды жә не мә мiлеге қ атысушы екiншi жақ тың мү дделерiн ескере отырып, мә мiленi жарамсыз деп тану туралы талаптан бас тартуғ а қ ұ қ ылы.
9. Алдау, зорлық, қ орқ ыту ық палымен жасалғ ан мә мiленi, сондай-ақ басқ а тарап пайдаланғ ан жағ дайларғ а қ арағ анда адам ө зi ү шiн мү лде тиiмсiз ауыр мә н-жайлардың салдарынан жасауғ а мә жбү р болғ ан мә мiленi (кiрiптарлық мә мiле) сот жә бiрленушiнiң талабы бойынша жарамсыз деп тануы мү мкiн.
10. Бiр тарап ө кiлiнiң екiншi тараппен зұ лымдық ниетте келiсуi нә тижесiнде жасалғ ан мә мiленi сот жә бiрленушi тараптың талабы бойынша жарамсыз деп тануы мү мкiн. Жә бiрленушi тарап шеккен залалды жә рдем беру тә ртiбiмен ө теу (осы Кодекстiң 9-бабының 4-тармағ ы) терiс пиғ ылды ө кiлге жү ктелуi мү мкiн.
11. Заң ды тұ лғ аның осы Кодексте, ө зге де заң актiлерiнде немесе қ ұ рылтай қ ұ жаттарында нақ ты шектелген қ ызмет мақ саттарына қ айшы келетiн етiп жасағ ан, не оның органының жарғ ылық қ ұ зыретiн бұ за отырып жасағ ан мә мiлесi, егер мә мiледегi басқ а тараптың мұ ндай жолсыздық тар туралы бiлгенi немесе бiлуге тиiс болғ аны дә лелденсе, заң ды тұ лғ аның немесе оның қ ұ рылтайшысының (қ атысушысының) мү лiк иесiнiң қ уынымы бойынша жарамсыз деп танылуы мү мкiн.
12. Осы баптың 3, 5-тармақ тарында кө зделген мә мiлелер жас балалардың немесе ә рекет қ абiлеттiлiгi жоқ адамдардың заң ды ө кілдерінің талабы бойынша, егер олар аталғ ан адамдардың пайдасына жасалғ ан болса, сот шешiмiмен жарамды деп танылуы мү мкiн.
Ескерту. 159-бапқ а ө згерістер енгiзiлдi - Қ Р 1998.03.02 N 211, 2007.01.12 N 225, 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін алты ай ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

160-бап. Жалғ ан немесе қ улық пен жасалғ ан
мә мiлелер

1. Заң дық салдар туғ ызу ниетiн кө здемей, тек кө з алдау ү шiн ғ ана жасалғ ан жалғ ан мә мiле жарамсыз болады.
2. Егер мә мiле екiншi бiр мә мiленi (қ улық пен) бү ркемелеу мақ сатымен жасалса, тараптар шын мә нiнде ойлағ ан мә мiлеге қ атысты ережелер қ олданылады.

161-бап. Мә мiленiң бiр бө лiгi жарамсыздығ ының
салдары

Егер мә мiленi оның жарамсыз бө лiгiн енгiзбей-ақ жасауғ а болар едi деп ойлау мү мкiн болса, мә мiленiң бiр бө лiгiнiң жарамсыздығ ы оның басқ а бө лiктерiнiң жарамсыз болуына ә келiп соқ тырмайды.

162-бап. Жарамсыз мә мiлелер бойынша талап қ ою
мерзiмдерi

1. Алып тасталды- Қ Р 1998.03.02 N 211 Заң ымен.
2. Осы Кодекстiң 159-бабының 9 жә не 10-тармақ тарында кө зделген негiздер бойынша мә мiленiң жарамсыздығ ына байланысты даулар бойынша талап қ ою мерзiмi қ орлық немесе қ орқ ыту ық палымен мә мiле жасалып, сол зорлық немесе қ орқ ыту тоқ татылғ ан кү ннен бастап не талап қ оюшы мә мiленi жарамсыз деп тануғ а негiз болып табылатын ө зге де мә н-жайларды бiлген немесе бiлуге тиiс болғ ан кү ннен бастап бiр жыл болады.
Ескерту. 162-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 1998.03.02 N 211 Заң ымен.

5-тарау. Ө кілдік жә не сенімхат

163-бап. Ө кiлдiк

1. Басқ а адамның (ө кiлдiк берушiнiң) атынан бiр адамның (ө кiлдiң) сенiмхатқ а, заң дарғ а, сот шешiмiне не ә кiмшiлiк қ ұ жатқ а негiзделген ө кiлеттiгi кү шiмен жасағ ан мә мiлесi ө кiлдiк берушiнiң азаматтық қ ұ қ ық тары мен мiндеттерiн тiкелей туғ ызады, ө згертедi жә не тоқ татады.
Ө кiлеттiк ө кiлдiң (бө лшек сауда жү йесiндегi сатушы, кассир жә не т.б.) ә рекет жасағ ан жағ дайынан да кө рiнуi мү мкiн.
2. Ө кiл жасағ ан мә мiле бойынша тiкелей ө кiлдiк берушiде қ ұ қ ық тар мен мiндеттер пайда болады.
3. Ө кіл жеке ө зіне қ атысты да, сонымен бірге ө зі ө кілі болып табылатын басқ а адамғ а қ атысты да ө кілдік берушінің атынан мә мілелер жасай алмайды.
Бұ л қ ағ ида коммерциялық ө кілдікке қ олданылмайды.
4. Басқ алардың мү дделерi ү шiн болса да ө з атынан ә рекет ететiн адамдар (коммерциялық делдалдар, мұ рагерлiк кезiнде ө сиеттi орындау тапсырылғ ан адамдар жә не т.б.), сондай-ақ болашақ та жасалуы мү мкiн мә мiлелерге қ атысты келiссө з жү ргiзуге уә кiлдiк берiлген адамдар ө кiлдер болмайды.
5. Сипаты жө нiнен тек жеке ө зi ғ ана жасауғ а болатын мә мiленi, сондай-ақ заң қ ұ жаттарында кө зделген реттердегi басқ а да мә мiлелердi ө кiл арқ ылы жасауғ а жол берiлмейдi.
Ескерту. 163-бапқ а ө згеріс енгiзiлдi - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

164-бап. Ә рекет қ абiлеттiгi жоқ адамдар ү шiн
ө кiлдiк

Ә рекет қ абiлеттiгi жоқ азаматтардың атынан мә мiлелердi олардың заң ды ө кiлдерi жасайды.
Ескерту. 164-бапқ а ө згеріс енгiзiлдi - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

165-бап. Ө кiлеттiгi жоқ ө кiлдiк

Мә мiле жасауғ а уә кiлдiк берiлмеген адамның басқ а адам атынан немесе ө кiлеттiгiн асыра пайдаланып жасағ ан мә мiлесi ө кiлдiк берушi осы мә мiленi кейiннен мақ ұ лдағ ан ретте ғ ана ол ү шiн азаматтық қ ұ қ ық тар мен мiндеттердi туғ ызады, ө згертедi жә не тоқ татады.
Ө кiлдiк берушiнiң кейiннен мақ ұ лдауы мә мiленi оның жасалғ ан кезiнен бастап жарамды етедi.

166-бап. Коммерциялық ө кiлдiк

1. Кә сiпкерлер шарт жасасқ ан кезде олардың атынан ү немi жә не дербес ө кiлдiк етушi адам (коммерциялық ө кiл) ө кiлдiң ө кiлеттiгi кө рсетiлетiн жазбаша шарт негiзiнде, ал ол кө рсетiлмеген жағ дайда - сенiмхат негiзiнде де ә рекет жасайды.
2. Коммерциялық ө кiл сонымен бiр мезгiлде ө зiнiң қ атысуымен жасалатын шарттың тү рлi тараптарының мү дделерiн бiлдiре алады. Бұ л орайда ол ө зiне берiлген тапсырмаларды кә дiмгi кә сiпкердiң ыждағ аттылығ ымен орындауғ а мiндеттi.
3. Коммерциялық ө кiл келiсiлген сыйақ ыны жә не ө зi тапсырмаларды орындағ ан кезде жұ мсағ ан шығ ындарын, егер ө здерiнiң арасындағ ы келiсiмде ө згеше кө зделмесе, шарт тараптарынан тең мө лшерде тө леудi талап етуге қ ұ қ ылы.
4. Коммерциялық ө кiл ө зiне белгiлi болғ ан сауда мә мiлелерi туралы мә лiметтердi ө зiне берiлген тапсырманы орындағ аннан кейiн де қ ұ пия сақ тауғ а мiндеттi.
5. Кә сiпкерлiк қ ызметтiң жекелеген салаларындағ ы коммерциялық ө кiлдiктiң ерекшелiктерi заң мен белгiленедi.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.