Көп қабатты кен орындарды игеру. 3 страница

V бө лім – Жер қ ойнауын жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ау.

V бө лім – Графикалық материалдар:

а) шолу картасы;

б) жобалы жә не пайдалану ұ ң ғ ымалары кө рсетілген ө німді белдемнің қ ұ рылымдық картасы;

в) геолого-геофизиалық қ имасы.

Ә дістемелік-ө ндірістік пайдаланудың жобасын бекіту жұ мысын қ ойнауды пайдаланушы атқ арады. Осы жобаның дайын болуына бақ ылау жү ргізетін жобаны жасағ ан ө ндіріс орны болып табылады. Егер жобаны бақ ылауғ а осы ө ндіріс орны жарамайтын болса, онда жобаны бекіткен орган бақ ылаудың басқ а шартын ұ сынады. Қ ойнау пайдаланушы бақ ылау жү ргізуші органғ а қ ажет мә ліметтерді ә келіп тоыруы тиіс. Ә дістемелік-ө ндірістік пайдаланудың жобасын бекіткеннен соң, ол заң ды тү рдегі қ ұ жатқ а айналып, кенорында пайдалану жұ мыстары басталады. Бақ ылаушы орган қ ойнау пайдаланушының жоба бойынша сә йкес емес қ омақ ты бұ зақ ылық байқ аса, бекітілген органғ а хабарлауғ а міндетті.

Газда кү кіртсутектің жә не кү кірт органикасының кө лемі 100 м³ газда 20 г-нан асатын болса, кенорынды ә дістемелік-ө ндірістік пайдалануғ а енгізу шарты тазалау қ ондырғ ысын бірге пайдалану мененгізу негізінде мү мкін болады.

Негізгі ә дебиет: 1[260-305], 7[235-238]

Қ осымша ә дебиеттер: 15[56-57]

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Газ кенорындарында пайдалану объектілерін қ алай анық тайды?

2. газ кенорындарында ұ ң ғ ыманың саны қ алай орналасады

11. Дә ріс тақ ырыбы: Газконденсатты кенорындарды ө ң діру. Геологиялық жағ дайлардың игеруге ә сері.

Газконденсатты кенорындар. Қ азіргі уақ ытта дү ние жү зінде 500-ден астам газконденсатты кенорындар ашылды. Бұ л кенорындар кө біне 1500-2000м терең дікті қ амтиды. Қ арашығ анақ, Астрахань жә не Оренбург кенорындары – Прикаспий мұ найгаз бассейнінде орналасқ ан бірегей кенорындары болып табылады.

Оренбург кенорнының ө німді қ абаттары тө менгі перьм жә не карбон кезең дерінің ә ктастарымен байланысты. Ө німді қ абаттары 2500-3200м терең дікте жатыр.

Қ арашығ анақ кенорнының ө німді қ абаттарына кунгур жікқ абатының ирьен горизонтымен байланысты, тө менгі пермьде – терригенді-карбонатты шө гінділер, ал тө менгі пермь мен карбонның ә ктастарына жә не девонның терригенді шө гінділерін жатқ ызуғ а болады. Газқ анық қ ан қ абаты 1500метрден асады. Ә детте газконденсатты кенорынның қ ұ рамындағ ы коденсаттың орташа мә ні - 2000-2500 м³/ м³. Қ арашығ анақ кенорнындағ ы конденсат мө лшері – 350000-450000 м³/ м³. Газконденсатты кенорындарды геолого-кә сіптік зерттеу газ кенорындары зерттеу тә сілі секілді жү ргізіледі. Алайда газ қ оспасының физико-химиялық қ асиетіне жә не конденсатты бө летін қ ысым мө лшерін анық тауғ а ү лкен назар аударылады.

Қ ұ рамында жоғ ары молшерлі конденсатты қ ұ райтын кенішті ө ндіру кезінде кері конденсациялану болуы мү мкін, яғ ни қ абаттық жағ дайда сұ йық фазаны бө лу салдарынан қ абаттық қ ысымның тө мендеуіне жә не сұ йық фазаның жоғ алуына ә келеді, содық тан газконденсатты кенорындарды ө ндіргенде келесілерді ескеру керек:

1. қ абаттағ ы қ ысым кері конденсациялану басталу кезіндегі қ ысымнан жоғ ары болуы керек. Ол ү шін сайклинг-процесс қ олданылады, яғ ни қ абаттан игерілетін сұ йық фазалы газдан коденсат бө лінгеннен кейін, қ айтадан (қ абаттық қ ысымнан 15-20% жоғ ары) қ ысыммен қ абатқ а айналады. Бұ ндай технологиямен қ абаттан конденсатты айыру 80-90% - ғ а жетуі мү мкін.

2. Қ ысымды біртекті таралуын қ амтамасыз ету ү шін ұ ң ғ ы арақ ашық тығ ын 800-1000м алынады.

3. газконденсатты кенорындарын игеру ү шін конденсат пен газды айыру зауытын қ ұ у қ ажет.

Газ кенорындары секілді конденсаты аз газконденсатты кенорындарын ө ндіру ү шін жә не қ абаттық қ ысымды тұ рақ ты сақ тамай пайдаланылып жатқ ан кенорындардың игерілуі ү ш кезең мен сипатталады: 1.ө су, 2.тұ рақ ты, 3.тө мендеу кезең і.

Егер газконденсатты кенорын қ абаттық қ ысымды сақ тамай пайдаланылатын болса, онда конденсат ө німі экономикалық негізделген ө ндірілетін газдан алыну коэффициенті, коденсаттың қ абаттағ ы сә йкес жоғ алу жә не газдың жылдық алыну мә ліметтерінің кез-келген белгіленген игеру уақ ытын анық тау ү шін белгіленуі қ ажет. Егер газконденсатты кенорын қ абаттық қ ысымды сақ тап пайдаланылатын болса, онда ө ндіру жобасын қ ұ растыру кезінде, гидродинамикалық, термодинамикалық жә не технико-экономикалық есептелер негізінде ә р кенорындар ү шін газ жә не коденсатты жылдық алымы, газ жә не коденсатты игерілудің тұ рақ ты кезең і жә не кенорынды игерудің жалпы кезең і жә не кеніштен коденсатты игерудің процент мө лшері бекітілуі қ ажет. Егер қ абаттық қ ысымды игерілген газды(газдан конденсатты айырғ аннан кейін) қ айта қ абатқ а айдау арқ ылы ұ сталатын болса, газды тезірек ө ндіріп жә не сату ү шін, коденсатты қ абаттан игеру жұ мыстарын тез жү ргізу керек.

Газ жә не кондесаттың бастапқ ы дебитін анық тау кезінде, ең кіші мө лшермен ө ндіретін ұ ң ғ ымен байланысты жобалық алым қ ұ рылады. Сондай –ақ осы кү нгі газ жә не конденсат дебиттерін, қ абаттық қ ысымның тө мендеу темпі мен сулану темпін қ арастыратын газодинамикалық есептемелер кө мегіменде анық тайды.

Жобалық ө ндіру ұ ң ғ ыларын орналастыру жү йесін таң дау келесідей анық талады: кеніштің табиғ и режимімен, газқ анық қ ан кеніштің ішкі жә не сыртқ ы аудандарының ара қ атынасымен, ө німді қ абаттардың геологиялық ерекшеліктерімен жә не олардың литолого-физикалық жә не коллекторлық қ асиеттерімен анық талады.

Газоконденсатты кенорындардың ө ндіру ұ ң ғ ымаларын орналастырудың келесі жү йесі ұ сынылады:

1. тіке сызық тә різді кеніш ү шін ұ ң ғ ыларын орналастырудың екі нұ сқ асы бар: кеніштің газқ анық қ ан ауданыны біртекті орналастыру; батарея тү рінде қ ыртыс осі бойымен.

2. ө ндіру ұ ң ғ ыларын орналастыру орнын таң дағ анда жә не негізделгенде қ абаттың геолог-кә сіптік сипаттамаларын, су мен тазарту тә ртібі жә не газ алымының нормаларын қ арастырады.

Антиклинальды қ ұ рылымда айдау жә не пайдаланылатын ұ ң ғ ымалардың сә йкес айдалатын қ оспасыкө мегімен майлы газ жақ сы сығ ылып шығ аруына ә келеді. Тығ ыздығ ы майлы газдан тө мен қ ұ рғ ақ газбен қ ысып шығ аратын болса, онда айдау ұ ң ғ ыларын кү мбезде, ал пайдалану ұ ң ғ ыларын қ ыртыс қ анаттарында орналастырылады. Егерде пайдалану ұ ң ғ ыларының уақ ытынан бұ рын етегіндегі судың қ озғ алу салдарынан суланатын болғ ан жағ дайда, ұ ң ғ ыларды қ айта лайық ты орналастырылады. Пайдалану ұ ң ғ ыларының санын газ жә не конденсатты жобаланғ ан жалпы игерілуге байланысты жә не ү лгідегідей бір ұ ң ғ ыманың кә сіптік дебитіне байланысты анық талады. Соң ғ ы дебитті есептемелер немесе бақ ылау мә ліметтері бойынша анық тайды. Оның (дебиттің) мө лшері газ ағ ынында қ ысымның тө мендемеуін, коллектордың бұ зылмауын, гидрат қ ұ рылуын жә не т.б. қ иыншылық тарды туғ ызбауы қ ажет.

Газ қ озғ алысының жылдамдығ ы коденсатты жер бетіне алып шығ уды қ амтамасыз ету керек.

Газконденсатты қ абатының орташа бергіштігі 75%; қ абаттық қ ысым арқ ылы бергіштігін 90-92% дейін жеткізуге болады. Егер газ қ ұ рамында ө те тез қ айнайтынкө мірсутегілері аз болғ ан жағ дайда болса жә не газ ресурстарын тез арада пайдағ а асыру қ ажет болса, онда бұ л газконденсатты кенорын жай газ кенорны ретінде пайдаланылады, яғ ни қ абат қ ысымын тө мендетіп.

Қ абаттық қ ысымды ұ стамай пайдалану кезінде міндетті тү рде келесіге назар аудару қ ажет: газдан ө те тез қ айнайтынкө мірсутегілерінің бө лініп шығ уын қ амтамасыз ету керек. Кері жағ дайда олар тек қ ана жоғ алып қ оймай, газ қ ұ бырында бө лініп жә не оның қ алыпты жұ мысын бұ зады. Бұ дан басқ а газконденсатты қ абат қ ұ рамында су буы орналасады, олар қ ысым мен температура тө мендегенде буланады (конденсат).Бұ л кезде тү зілген гидраттар жер асты коммуникацияларды бітеп тастайды. Сә йкесінше игерілген газдан суды мұ қ ият айыру қ ажет.

Газконденсатты қ абаттарда жиі мұ най бө лімдері кездеседі. Газконденсатты кеніштер жиі газ кү мбездері ретінде келеді.

Бұ ндай кенорындарды қ абаттық қ ысымды ұ стамай пайдаланудың бірінші кезең інде тек қ ана мұ найда конденсаттың жоғ ары мө лшері жоғ алады. Бұ ндай жағ дайда газконденсатты телпегінде газды алмай-ақ қ ысым тө мендейді, барлық кө мірсутегілер жоғ алады, бірақ кішігірім мө лшері игеріліп жатқ ан газбен шығ ады. Бұ л шығ ындырдың салыстырмалы мө лшері газ қ ұ рамына жә не қ абат температурасына байланысты.

Алайда газдың кей бө лігі мұ най зонасына ө туі де мү мкін жә не газ қ алғ ан кө мірсутегілер мұ най қ ұ рамына кіреді. Газконденсатты телпегі бар кеніштерді пайдаланғ анда біріншімен газды алғ анда (қ абат қ ысымы тө мендегенде) мұ найдың газ зонасына кіру ә серінен мұ най біршама жоғ алуы мү мкін.

Газконденсат-мұ найлы кенорындар. Мұ ндай кенорындарда газ жә не газконденсатпен бірге мұ най да болады, демек шоғ ырда кө п қ оспалы жү йе қ арастырылады: газ-конденсат-мұ най-су. Мұ най оторочкасы бар газконденсатты шоғ ырларды игеру ү шін келесідей технологиялық сұ лбалар ұ сынылады.

1. Мұ най бө лігін газ жә не қ абат суы қ ысымының ә серімен игеру

газконденсатты шоғ ырды кезекті пайдалануғ а кірісумен қ атар жү реді.

2. Газконденсатты шоғ ырдың жә не мұ найлы бө лігінің уақ тылы

игерілуі.

3. Мұ най бө лігін кезекті пайдалануғ а енгізумен газконденсат

шоғ ырды алдын-ала игеру.

4. Барьерлы сулану арқ ылы мұ най бө лігін газконденсатты бө лігінен

жекелеу.

5. Қ абаттың газконденсат бө лігіндегі қ ұ рғ ақ газдың қ айта ауысуы жә не

қ абат суын мұ най жапсарының сыртына бірінші ретті мұ най алу мен

айдау жә не қ абат энергиясының жұ тылуы тә ртібінде газ жә не конден-

cатты ө ндіру.

6. Қ ұ рғ ақ газдың бірінші конденсат жә не содан кейінгі тә ртібіндегі

мұ най жә не газды игерудегі қ айта ауысуы.

МГЖ жә не СМЖ шоғ ырдағ ы алғ ашындағ ыдай тұ рақ ты жағ дайда сақ талуын қ амтамасыз ететін конденсаты бар газ, мұ най жә не суды бір уақ ты-

лы ө ндіру.

Пайдалану кезінде газ шекарасы қ озғ алыссыз қ алу ү шін, қ абат қ ысымын бір қ алыпты ұ стамайтын газконденсатмұ найлы кенорындарды пайдалануда мұ най жә не газлы бір мезгілде алу ә дісін қ олдану керек. Ә детте, мұ най оторочкасы бар газконденсатты кенорындарда газ қ ұ рамындағ ы жоғ ары температурада қ айнайтын кө мірсутектердің қ ұ рамы (С5 + жоғ арғ ы) қ ыртыс кү мбезінен ГМЖ - на қ арай ө згереді.

Газконденсатмұ найлы кенорындарды қ ысымды ұ стап тұ рмайтын игеруде, газдылық шекарасы пайдалану кезінде қ озғ алмай тұ ратындай етіп, бір мезгілде мұ най мен газды алуды қ олдану керек.Мұ найлы бө лігі бар газконденсатты кеніштерде газдағ ы тез қ айнайтын кө мірсутектерінің қ ұ рамының ө згеруі дө ң бек кү мбезді бө лігінен газмұ найлы жапсарына қ арай ө згереді.

Негізгі ә дебиет: 1[260-305], 7[235-238]

Қ осымша ә дебиеттер: 15[56-57]

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Сайклинг процесі?

2. Газконденсатты кенорындарын игерудің тиімді жү йесі?

3. Газконденсат кенорындарындағ ы ұ ң ғ ымаларының орналасу жү йесі?

12. Дә ріс тақ ырыбы: Газ жә не газконденсат кенорындарын ө ндіру сатылары. Газ жә не газконденсат кенорындарын ө ндірістік игеру.

Газ жә не газконденсатты кенорындарын ө ндірістік ө ндіру жобалары кенорынды толық ө ндіру кезең іне жасалады жә не барлық негізгі ө німділік горизонттарын қ амту керек.

Егер кенорында екінші ретті, қ орлары аз дә режеде дә лелденген жә не кө п бө лігі С2 категориясына жататын (70% кө п), ондай кенорын ү шін экономикалық тиімділігіне қ арай негізгі объектілерді ө ндіру жобасымен бірге ө ндірістік-тә жірибелі пайдалану жобасы да қ ұ растырылуы мү мкін. Газ жә не газконденсатты кенорындарды ө ндіру жобасында негізгі технологиялық жә не техникалық -экономикалық сұ рақ тардың максималды тү рде газ алу жә не, конденсат жә не ілеспе элементтерді пайдаланудың комплексті шешімі берілуі тиіс.

Ө ндірістік игеруге геолого-барлау жұ мыстарының барлау-пайдалану кезең інде сұ рақ тардың кө пшілігі шешілетін, газ, негізгі жә не ілеспе қ осылыстардың қ оры анық талғ ан жә не белгіленген ретпен бекітілген, керек болғ ан жағ дайда тә жірибе-ө ндірістік пайдалану жү ргізілген кенорындар жатады.

Шоғ ырда игеруге енгізілетін кә сіптік маң ызы бар мұ най бө лігі болса, газ жә не мұ най бө ліктерін ө ндіру (бір мезетте немесе біртіндеп) мә селесі шешілу керек.

Кә сіптік игеруді жү зеге асыру ү шін кен игерушілердің мұ найды игеруге лицензиялары болуы керек.

Газ жә не газконденсатты кенорындарында кә сіптік ө ндіру жобасы ғ ылыми- зерттеу институттарымен немесе керекті жұ мыс жү ргізу тә жірибесі жә не лицензиясы бар мамандар тобымен жасалады жә не Қ азақ стан Республикасы директивті мекемелерімен бекітіледі.

Газ жә не газкенорындарын кә сіптік игеруге жіберіледі, егер:

а) кә сіптік игеруді жобалауғ а керекті геологиялық -техникалық мә ліметтер бар болса:

- газдың, пайдалы жә не ілеспе қ осылыстардың белгіленген ретте бекітілген қ оры;

- барлау жұ мыстарының қ орытындылары жә не жү ргізілген болса, кә сіптік-тә жірибелік пайдалану жұ мыстарының қ орытындылары, бұ л мә ліметтер шоғ ырдың геометриясын, оның ө німділігін жә не қ ысымның мү мкін болатын ө згеру динамикасын анық тауғ а кө мектеседі;

б) игеру барысында алынатын газ, конденсат жә не ілеспе қ осылыстардың толық қ олдануын пайдалану басталғ аннан қ амтамасыз етіледі;

в) газ жә не газконденсат кенорындарының ксіптік игеру жобасы белгіленген ретпен бекітілген;

г) мұ най операцияларын іске асыру ү шін кенді пайдлануда игеруге лицензия алынғ ан.

Газ жә не газконденсат кенорындарын кә сіптік игеру жобасы лицензия берілген уақ ытты қ амтиды. Егер алынатын қ ордың бұ л уақ ыт аралығ ында 90% алынса, егер аз бө лігі алынса, онда есептеу 90% жеткенше жү реді. Бұ л жоба келесідей бө лімдерден тұ рады:

Бірінші I бө лім- Геологиялық -кә сіптік бастапқ ы мә ліметтерге кіреді:

а) геологиялық зерттеу дә режесі бойынша қ ысқ аша мә ліметтер;

б) стратиграфиясы, тектоникасы жә не ө німді қ абаттардың сипаттамасы бойынша қ ысқ аша мә ліметтер.

в) кә сіптік-тә жірибелік ө ндірістің нә тижелері, егер ол жү ргізілмесе онда барлау ұ ң ғ ыларының сыналу жә не зерттеу нә тижелері.

г) газ жә не конденсаттың қ ұ рамы бойынша мә ліметтер.

д) газ қ оры, конденсат қ оры жә не газда болатын басқ а да қ оспалар туралы мә лә меттер.

е) гидрогеологиялық сипаттама жә не моғ ыр жұ мысының мү мкін болатын тә ртібі.

ж) ә ндіру бұ рғ ылауы кезіндегі кен орынның геологиялық қ ұ рылымын нақ тылау мә селелері, ал керек болғ ан жағ дайда осы мә селелерді барлау ұ ң ғ ыларын бұ рғ ылау жә не сейсмикалық тү сіру жү ргізу арқ ылы шешу.

Екінші II бө лім- Ө ндірістік игерудің негізгі кө рсеткіштеріне мыналар кіреді:

а) кен орынды игеру жү йесін негіздеу жә не таң дау.

б) ұ ң ғ ыманы ө ндіру жә не ә р тү рлі игеру кезіндегі жылдар бойынша газ ө німінің, пайдалы жә не қ осалқ ы компоненттерінің есебі.

в) газ конденсант беру есебі.

г) ұ ң ғ ыма жұ мысының технологиялық тә ртібін таң дау.

д) ө ндіру, резервтік, бақ ылау, пьезометриялық, айдау ұ ң ғ ымаларының қ ажетті санын, сонымен қ атар бұ рғ ылау мерзімін анық тау. Есеп ә рбір бұ рғ ылау объектісі жә не жалпы кенорын бойынша жү ргізіледі, горизонтальды ұ ң ғ ыманы бұ рғ ылау бойынша сұ рақ тар қ арастырылады жә не шешімдер қ абылданады.

е) ұ ң ғ ымалардың барлық фондын, ө ндіру, резервті, бақ ылау жә не пьезометриялық ұ ң ғ ыларды іске қ осу жә не орналасу, реттелу, бұ рғ ылау кезегі жү йесін таң дау.

ж) ү ң ғ ыма конструкциясы бойынша кең естер.

з) газды ө ндіру интенсификациясы жә не ө німді горизонттарды ашу бойынша кең естер.

и) барлық жоспарланғ ан уақ ытқ а қ абаттық, тү птік жә не оқ пандық қ ысым есептері жә не деосы қ ұ рылғ ыны жобалайтын кә сіпорымен келісілген іске кірісу уақ ыты жә не қ ажет ө ндірістік қ ұ ралдардың орны.

к) газдың мү мкін болатын тұ тынушылары жә не газ тасымалдау кө лігі бойынша ұ саныстар.

л) газдың қ ұ рамдағ ы пайдалы жә не қ осымша компоненттерін кешенді қ олдану бойынша ұ сыныстар.

Ү шінші III бө лім- Технико-экономикалық есептердің ішіне мыналар кереді.

а) газды жә не газконденсатты кен орындарды игерудың ә р тү рлі нұ сқ алары бойынша кенорындардың толық дамуы ү шін қ ажет инвестициялардың есебі.

б) газды жә не газконденсатты кен орынды игеру уақ ытына кен орынды ө ндіруге есеп.

в) салық тар жә не басқ а да тө лемдер.

г) газды жә не газконденсатты кен орынды игерудің барлық жобалық уақ ытына пайда жә не табыс есебі.

Тө ртінші IV бө лім- Зерттеу кө лемі жә не бағ дарламасы жалпы газ жә не газконденсатты шоғ ырды игеруді бақ ылау бө лімінде қ орастырылғ ан жағ дайларды біріктерді.

Бесінші V бө лім - Жер қ ойнауын жә не қ оршағ ан ортаны қ орғ ау.

Алтыншы VI бө лім- Графикалық қ осымшалардың ішіне мыналар кіреді.

а) шолу карталары.

б) барлық жобаланғ ан жә не бұ рғ ыланғ ан ұ ң ғ ымалар белгісі бар, барлық ө німді горизонтар бойынша қ ұ рыламдық карталар.

в) геолого-геофизикалық қ ималар жә не кескіндер.

г) нұ сқ алар бойынша игеру карталары.

д) газ жә не конденсатты ө ндірістік ө ң деуінің принциптік жобасы.

е) жер бетіндегі қ ұ рылардың орны бар газжинау желісенің принциптік сызбасы.

Газды жә не газконденсатты кенорындарды кә сіптік игеру жобасы жер қ ойнауын пайдаланушымен ө кілетті органдардың бекітуіне тапсыралада. Оның орындалуын жобаны орындағ ан мекеме қ адағ алайды. Егер бұ л мекеме қ адағ алауды орындай алмауымен байланысты себептер туындаса.

Кенді пайдаланушы бақ лаушы ұ йымғ а барлық қ ажетті материалдарды кө рсетуі міндет бекітілген тізбекте бекітілгенен кейін газ жә не газоконденсатты кенордардың ө ндірістік игеру жобасы осы игеруді жү зеге асыратын негізгі қ ұ жат болып табылады. Бақ лау жү ргізетін ұ жым оның келді пайдаланушымен негізделмеген бұ зушылық жағ дайында осы жобаны бекіткен сә йкес органды хабардар ету керек.

Кү кіртсутекті жә не кү кірт органикалық газ жә не газоконденсатты кенорындарды ө ндірістік игеру жобасын жү зеге асырудың басына дейн кү кіртті тазарту немесе осы газдарды экологиялық қ ауыпсіздік пайдаланудың барлық сұ рақ тарын шешу қ ажет.

Осы жобаны жү зеге асырудың басына дейін этанды, пропан-бутан, кө мірсутектің қ остотыш, гелий жә не табиғ и газдың компошиттерін қ олдану бағ ытын жә не орнын анық тау қ ажет. Конденсаттың аз қ ұ рамы кезінде (5г/м³ тө мен )кә сіптегі оның пайдалану мақ сатының барлық сұ рақ тары шешілуі керек. 100г/м³ -тен жоғ ары конденсат қ ұ рамды газоконденсатты кенорын жобалау кезінде қ абат қ ысымын ұ стап игеру тә сілдерін міндетті тү рде қ арайды. Игеру ә дісін таң дау гидродинамикалық, термодинамикалық жә не технико-эканомикалық есептеулер негізінде ә р-бір жағ дайда анық талады. Осы есептеулер келесі параметрлерге негізделеді:

1. қ ысымын газ, тұ рақ ты конденсат, газдын бастапқ ы балансты қ орының шамасына
2. игеру тә сілімен байланысты жылдар жә не кезең дер бойынша тұ рақ ты конденсаттың қ ұ рамын ө згерту.
3. Игеру тә сілін байланысты игеру соң ында қ абаттан тұ рақ ты конденсаттың жалпы шешілімі.
4. Игеру тә сіліне байланысты олрдың тауларлық сипаттамасының ө згеруі, газ бен конденсаттың кезең жә не жылдар бойынша мү мкін ө ндірілуі;

Қ ысымды ұ стаумен, конденсаттан тазартылғ ан ө ндірілетін газды (сайклинг-процесі), суды, булы газды жә не басқ аны қ айта аудауды қ олданумен газ жә не газоконденсатты кенорындарын ә дісткрін қ арастыру кезінде айдалатын агенттің кө мегінің, сайын жә не айдаушы ұ ң шылардың орналасудың, олардың қ абылдаушының, айдалатын агенттің мү мкін жарылу уақ ыты жә не олардың ө ндірілетін ө німдегі қ ұ рамы, қ абаттың қ ысымын ұ стаудың жалпы кезең і, қ абат қ ысымының толық жә не бө ліктенген конденсациясын есептеу жү ргізіледі.

Егер газоконденсатты жатынның ө ндірістік мә ні бар жә не қ абаттың газдалық бө лігінде жоғ ары мұ найғ а қ анығ ушылығ ы бар мұ най жиегі болса, онда мұ най жиегін мұ найды алу газ телпегінде газбен бірге жү ру жү зеге асатын қ абатқ а ә сер ету технологиясымен игеру вариантын қ арастыру қ ажет.

Газ жә не газоконденсат кенорындарын игеру процессінде жаң а уң шылыпды бұ рғ ылау жә не осы кенорыннын игеру жү рісін юақ лау есебінің мә ліметтің тұ рақ ты толық тырылып отыруы болады. Ертеде қ абылданғ ан игеру жобасы маң ызды ө згерістерді талап ететін жағ дайлар тууы мү мкін. Бұ л жағ дайда ө згертулер немесе органды бекітуге жататын игеру жобасына толық тырулар қ арастырылады кенорнын игеруді жобалыудың негізгі этабын жә не конденсаттың бекітілген қ орын 50% аз емес игерін қ амтитын уақ ытта жү ргізілетін игерудің негізгі жобасы деп есептейді.

Жобалаудың осы сатысында жобаның тйімділігіне бағ а берілуі керек, яғ ни ол бойынша барлық пайда мен шығ ынды есептеу қ ажет. Ол ү шін ә семдік тә жірибеде жобалық анализ ә дісі қ олданылады. Осы ә діс кө мегімен жалпы тү рде оң нә тижелердің немесе пайданың жә не теріс нә тиже мен шығ ымдардың айырмашылығ ымен жалпы тү рде анық талатын жоба бағ алысы анық талады. Бастапқ ы қ ордан 50% -тен жоғ ары іріктеуі кезінде жә не кенорынның ө ндіру сатысына кө шкен кезде ө ндірістік игерудің жобасынның талаптпрына сә йкес келетін талапты кенорынның игеруге дейінгі жобасын қ арастыру керек. Игеруге дейінгі жобаның қ арасытру кезінде кенорнның газдың жарасты сақ талуы немесе газды мезгілдік тегіссіз пайдалануына байланысты қ ажеттілік болғ андағ ы кенорынреттеушігі айналдыру мү мкіндігін қ арастыру керек.

Жоба қ ұ рлымы келесі бө лімдердің болуын қ арастырады: Эканомикалық, финансты, комерциялық, ә леуметтік, жобаның қ ауыптілік бағ асы; жә не де экалогиялық бө лімдер. Эканомикалық бө лім жалпы елдін халық шаруашылығ ы секторы ретінде газ ө ндірісін дамуғ а жобаның ә серін зерттеумен байланысты, яғ ни жобамен байланысты нә тижелер мен шығ ындардың жалпы бағ асы жү ргізіледі.