Дәлелденген жағдай

Келесі мә ліметтердің біреуі болғ ан кезде қ ойылады:

- вирусты бө ліп алу;

- «оң» нә тижелі ПТР;

- ИФА ә дісімен IgM немесе IgG класына жататын антиделерді анық тау;

- патологоанатомиялық материалдан вирус антигенін иммуногистохимиялық ә дісімен анық тау.

Емдеуі. Науқ асты жеке бокста оқ шалау керек. Науқ астан зерттеуге қ анды вакутейнер арқ ылы алу керек. Медициналық қ ызметкерлер кө зілдірік, перчатки, маска, халат киіп жұ мыс істеу тиісті. Этиотропты емі толық зерттелмеген. Вирусқ а қ арсы рибавирин тиімді болуы мү мкін. Иммунды сарысу немесе гипериммунды иммуноглобулин жақ сы ә сер кө рсетеді.

Патогенетикалық емін интоксикациямен, геморрагиялық синдроммен кү ресу барысында жү ргізіледі. Шокпен кұ ресу мақ сатымен глюкокортикостероидтер енгізіледі.

Алдын алу шаралары. Қ ГҚ ошақ тарында дератизация, дезинфекция шаралары, кенелердің шағ уынан сақ тау жұ мыстары жү ргізіледі. Медицина мекемелерінде гемоконтакты жолдың алдын алу шараларын жү зеге асыру керек. Эпидемиологиялық кө рсеткіштер бойынша вакцинация жү ргізіледі, арнайы глобулин тағ айындалады.

ОМБЫЛЫҚ ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ Қ ЫЗБА (ОГҚ)

Анық тамасы. Омбылық геморрагиялық қ ызба – интоксикация, қ ызба, геморрагиялық синдромдармен сипатталатын трансмиссивті, табиғ и–ошақ ты, жедел вирусты ауру. Аурудың клиникалық кө ріністері Қ ырымдық геморрагиялық қ ызбағ а ұ қ сайды, бірақ ағ ымы қ атерсіз болады, жиі тыныс алу жү йесі зақ ымдалады.

Тақ ырыптың ө зектілігі. ОГҚ Ресейде (Новосибирск, Омск, Тюмень, Курган, Орынбор облыстарында) жә не Сол тү стік Қ азақ стан облыстарында таралғ ан.

Тарихи мә ліметтер. Омбылық геморрагиялық қ ызба алғ аш рет 1945-48 ж. Омбы жә не Новосибирск облыстарында пайда болғ ан. 1958 жылдан бастап, инфекция кө зі санының қ ысқ аруына байланысты сирек кездеседі.

Омбылық геморрагиялық қ ызбатаралуы шектелген сирек инфекцияларғ а жатады.

Этиологиясы. ОГҚ қ оздырғ ышы флавовирус тү ріне, тогавирустар туыстастығ ына жатады, арбовирус, кенелік энцефалит вирусының антигендік қ асиеттеріне ұ қ сас. Ақ тышқ андарда пассаж жасағ анда жең іл адаптацияланады, маймыл, тең із шошқ асы, мысық тар ү шін патогенді, жоғ ары троптылығ ымен ерекшеленеді, тышқ андар мен маймылдардың миына енгізгенде менингоэнцефалит тудырады.

Эпидемиологиясы. ОГҚ – табиғ и–ошақ ты зооноз. Аурудың кө зі жә не резервуары – ондатра, су егеу қ ұ йрық тары, басқ а кеміргіштер. Аурудың тасымалдаушылары – Dermacenter marginatus, Dermacenter pictus, гамаз кенелері, ьү ргелер. Кененің личинкалары мен нимфасы кеміргіштер, қ ұ старда тіршілік етеді, ересек кенелер адамдар мен жануарларғ а шабуыл жасайды.

Адамғ а ауру котактілі кеміргіштермен жанасқ анда, трансмиссивті кенелер шақ қ анда, ауа-шаң зертханалардың ішінде жұ ғ уы мү мкін.

Аурудың ө ршуі кө ктем-жаз айларында болады, кенелердің активті кезең імен сә йкес келеді. Кенелер ұ рпағ ына вирусты трансовариалді беруге қ абілетті. Негізінен ауылшаруашылық жә не ормандала аймақ тарының тұ рғ ындары ауырады. Аурудан соң тұ рақ ты иммунитет қ алыптасады, қ айталап ауыру байқ алмайды.

Патогенез жә не патологиялық анатомиясы. Организмге енген вирус қ ан арқ ылы таралып, бірінші тамыр капиллярларының эндотелийін, жү йке жү йесін, бү йрек ү сті бездерін зақ ымдайды. Капилляротоксикоз дамиды. Капиллярлар ө ткізгіштігінің жоғ арылауы ә серінен вирустың ә р тү рлі тіндер мен ағ заларғ а, сү йек кемігіне ө туі жең ілдейді. Ә р тү рлі ағ залар мен жү йелерде қ абынулық токсикалық ө згерістер дамиды. Патанатомиялық зерттеу кезінде ағ залардың қ анғ а толу, қ ан қ ұ йылулар, барлық ағ залардың дә некер тіндерінде, эндокриндік бездерде, вегетативтік тү йіндерде, бү йрек ү сті бездерінде, ОЖЖ-де серозды геморрагиялық бө ртпелер анық талады. Бауыр, бү йрек, миокардта дегенеративті ө згерістер, ісінуі байқ алады. Сү йек кемігі мен кө к бауырда лимфабластылық жә не ретикулярлы элементтердің гиперплазиясы байқ алады.

Клиникасы. Инкубациялық кезең 2-10 кү нге созылады. Ауру жиі жедел басталады: қ алтырау, дене қ ызуының 39-40º С –қ а жоғ арылауы, қ атты бас ауыру, бү кіл денесінің ауыруы анық талады. Мойыны мен беті гиперемияланғ ан, склера жә не конъюнктива тамырларының айқ ын инъекциясы, анқ аның қ ызаруы, кейде энантема байқ алады. Аурудың 3-4ші кү ні геморрагиялық синдром дамиды: теріде петехиальды экзантема, кейбір аймақ тарда кө пшілік теріастылық қ ан қ ұ йылулар болады. Бө ртпелермен бірге иектің қ анталауы, мұ рын, ө кпе, асқ азан, ішек жә не жатырлық қ ан кетулер болады. Бірақ экзантема да, қ ан кетулер де ОГҚ -да Қ ГҚ -дай жиі емес, тек 20-25% науқ аста кездеседі. Ә детте қ ан кетулер науқ ас ө міріне қ ауіпті емес. Геморрагиялық синдром фонында перифериялық лимфа тү йіндерінің жайылмалы ұ лғ аюы болады. Пульс баяу, АҚ тө мендейді, ө кпеде бронхит белгілері, кей науқ астарда физикалық кө ріністері ә лсіз (қ ақ ырық пен жө тел болмайды) пневмония белгілері анық талады. ОГҚ кезінде Қ ГҚ -на қ арағ анда жү йке жү йесі жағ ынан ө згерістер басым болады, ә сіресе менингоэнцефалит кө ріністері. Перифериялық қ анда аз мө лшердегі анемия, лейкопения, анэозинофилия, тромбоцитопения байқ алады. Қ ызба кезең і 4-5 кү ннен 12 кү нге дейін созылады. Дене қ ызуы қ алыптасумен, науқ астың жағ дайы жақ сарады, геморрагиялық кө ріністер, жү йке жү йесінде, ө кпедегі ө згерістер жойылады, тә беті қ алыпына келеді. Сауығ у баяу жү реді. Кейде 5-20 кү ннен соң қ ызбаның 2-ші толқ ыны пайда болып, ауру 3-7 кү нге созылып, ә лсіз жалпы токсикалық кө ріністермен жү реді. Нейтрофилді лейкоцитоз болуы мү мкін.

Диагностикасы мен емі геморрагиялық қ ызбалардың диагностикасы мен емінің жалпы принциптеріне негізделеді.

Болжамы жағ ымды, ө лім-жітімділігі 0, 5-3% аралығ ында.

Алдын алу шаралары. Қ ГҚ кезіндегідей шаралар қ олданылады. Вакцина да қ олданылады.