Оғамдық ұйымдар және қоғамдық қозғалыстар

Қ оғ амдық ұ йымдар жә не қ оғ амдық қ озғ алыстар
жоспар:
1.Қ оғ амдық ұ йымдар туралы тү сінік, белгілері, қ ызметі.
2.Қ оғ амдық қ озғ алыстар туралы тү сінік, белгілері, қ ызметі.
3.Қ азіргі кезең дегі саяси қ озғ алыстар.
4.Қ оғ амдық -саяси қ озғ алыстардың типтері.

1.Қ оғ амдық ұ йымдар туралы тү сінік, белгілері, қ ызметі

Саяси қ оғ амдық ұ йымдарғ а халық тың белгілі бір тобының мү ддесін білдіріп, қ орғ айтын, алдына қ ойғ ан ә леуметтік мақ сатқ а жету ү шін ерікті тү рде мү шелікке кірген, оғ ан материялдық кө мек кө рсететін, ө зін-ө зі басқ аратын адамдардың бірлестігі жатады.
Саяси қ озғ алыстар сияқ ты қ оғ амдық ұ йымдар да адамдардың мү дделерін іске асырудың қ ұ ралы ретінде пайда болады. Қ оғ амдық ұ йымдар қ оғ амның саяси ө міріне қ атысушы адамдардың мақ саттары мен қ арым-қ атынастарының ә р алуандылығ ын білдіреді.
Қ оғ амдық ұ йымдар бірлесе амал, ә рекет жасау ү шін халық аралық, жалпымемлекеттік, аймақ тық, ұ лттық, жергілікті кө лемде ресми жә не бейресми сипаттағ ы одақ тарғ а, халық аралық ұ йымдарғ а бірігуі мү мкін.
Қ оғ амдық ұ йымдар ә р тү рлі келеді.Оғ ан партиялар, кә сіподақ тар, жастар ұ йымдары, кооперативтік бірлестіктер, шығ армашылық (творчествалық) одақ тар, ә р тү рлі ерікті қ оғ амдар (ғ ылыми, ғ ылыми-техникалық, мә дени –ағ арту, спорттық, қ орғ аныс жә не т.б) жатады.Қ оғ амдық ұ йымдар арқ ылы миллиондағ ан адамдар ө зін-ө зі басқ аруғ а белсенді қ атысып, ө мір мектебінен ө теді.
Қ оғ амдық ұ йымдар мынадай тү рлерге бө лінеді:
Қ оғ амдық –саяси мү дделеріне сай қ ұ рылғ ан ұ йымдар. Бұ ғ ан алдына саяси мақ саттар қ ойғ ан ұ йымдар жатады.
Экономикалық мү ддесіне қ арай қ ұ рылғ ан ұ йымдар.
Таптық белгісіне сай ұ йымдар (кә сіподақ тар, шаруалар одағ ы).
Қ ызмет тү ріне қ арай қ ұ рылғ ан ұ йымдар (ғ ылыми-техникалық, оқ у-ағ арту, денсаулық сақ тау, ұ лттық -мә дени, спорттық, қ орғ аныс, діни, т.б).
Кө пшілік ұ йымдардың ішінде айрық ша кө зге тү сетіні-кә сіподақ тар.
Кә сіподақ – бір мамандық тың немесе ө ндірістің бір саласында ең бек ететін адамдарды біріктіретін қ оғ амдық ұ йым. Алғ аш рет кә сіподақ тар капитализмге тұ ң ғ ыш аяқ басқ ан Англияда XVIII ғ асырдың басында пайда болды. Кейінірек олар ө неркә сібі дамығ ан барлық елдерде қ алыптасады. Себебі, капитализмнің ә келген аяусыз қ анауына тө теп беру ү шін жалданушы жұ мыскерлер бірігіп, ұ йымдасқ ан тү рде ө з мү дделерін қ орғ айды. Олар жеке адамның ө мір сү руіне қ ажет ілімдер, ережелер мен айлық тар жү йесін мең геруге, ең бекшілер мен олардың отбасы мү шелерінің мә дени дең гейін кө теруге кө мектеседі.
Кә сіподақ тар ө з қ ызметінде жұ мысшы табына сү йенген саяси партиялармен тығ ыз ынтымақ тастық та болып, солармен бірлесе жұ мыс істеген елдерде ең ү лкен рө л атқ арады. Кә сіподақ тар мен партиялар арасында мұ ндай келісе қ имылдау, ә сресе, Ұ лыбритания, Германия, Скандинавия елдеріне тә н.Бұ л елдерде жұ мысшы табының арасында социал-демократтардың ық палы жоғ ары. Олар кә сіподақ тарғ а идеологиялық жә не саяси жағ ынан ә сер етеді. Кә сіподақ тар қ амқ ошы партияны кү шейте тү суге жә не олардың ү кімет басында ұ зағ ырақ болуына мү мкіндік жасауғ а тырысады. Бұ л ү шін олар жұ мыс берушілермен ымырағ а келіп, ең бек нарқ ында тыныштық ты сақ тауғ а кү ш салады. Мұ ндайды «жауапты» кә сіпорын дейді.
Ү кіметке қ арсы кү рес жү ргізуші партиялармен одақ тасқ ан кә сіподақ тар болады. Олар мемлекеттің ә леуметтік-экономикалық саясатына тікелей ә сер етпейді. Мемлекет тарапынан оларғ а да ешқ андай кө мек болмайды мұ ндай кә сіподақ тарды «жауапсыз» кә сіподақ тар дейді.
Біздің республикамызда кә сіподақ тар мемлекеттік жә не қ оғ амдық істерді шешуге араласады. Ең бекшілердің ең бек жә не тұ рмыс жағ дайларын жақ сарту олардың материялдық жә не мә дени дә режесін арттыруғ а басты кө ң іл бө леді. Олар ең бек жә не демалыс жағ дайларын жү йеге келтіретін заң дар мен қ аулыларды, ұ жымдық шарттарды жасауғ а тікелей қ атысады, ә леуметтік қ амсыздандыру ісін басқ арады, ең бек сақ тау мен техника қ ауіпсіздігінің ережелері сақ талуын қ адағ алайды. Шаруашылық басшыларын тағ айндау мен босату мә селелері кә сіподақ тармен келісіліп шешіледі.
Кә сіподақ тар ө з міндеттерін ү ш тү рлі жолмен шешеді:
1. Жұ мысшылардың экономикалық, ә леуметтік тұ рмыс жағ дайын тү зетуге арналғ ан ө кімет тарапынан жекелеген жең ілдіктердің болуы.
2. Ү здіксіз ереуілге шығ ып, ө кіметке кү шпен қ ысым жасау.
3. Кә сіподақ тардың ө з кө зқ арасын ө кіметтің саясатымен сә йкестендіріп, мемлекет, кә сіпкерлердің ө кілдерімен бірлесе отырып, ө зара тиімді шешім іздестіру.
Қ оғ амдық қ озғ алыстар туралы тү сінік, белгілері, қ ызметі.
Саяси қ озғ алыс деп ө кімет билігі ү шін кү рес арқ ылы қ азіргі жағ дайды ө згертуге немесе ү кіметке ық пал жасай отырып, оны нығ айтуғ а тырысқ ан қ оғ амдық кү штерді айтады. Саяси қ озғ алыстың ерекшелігі ол ү кімет ү шін немесе ү кіметті жү зеге асыру тә сіліне ық пал ету ү шін кү реседі.
Саяси қ озғ алыстардың пайда болуына тө мендегідей саяси жағ дайлар себеп болады.
Жеке адам ө з ойын, кө зқ арасын ө кімет орындарына тікелей жеткізе алмайды. Сондық тан ө зі сияқ тылармен топтасады.
Экономикалық жә не ә леуметтік қ айшылық тар себеп болады. Мысалы: Жаң аө зендегі (1989 ж.)ә леуметтік жағ дайғ а наразылық тан онда «Бірлік» деген ұ йым қ ұ рылды.
Ұ лттық мә селелердің шешілмеуі. Мысалы: «Азат», «Желтоқ сан».
Саяси қ озғ алыстар кө пшілік партияны қ ұ ру жолыдағ ы алғ ашқ ы саты болуы мү мкін. Қ озғ алыстың партияғ а тә н ұ йымы, жұ мысының бірің ғ ай бағ дарламасы, басқ аруда айқ ын принциптері болмайды. Ә детте, оның ә ділеттілік, бостандық, қ арусыздану, бейбітшілік ү шін кү рес, ұ лттық жаң арып ө ркендеуі, айналадағ ы ортаны қ орғ ау, т.с.с. жалпыхалық тық, азаматтық талаптарғ а негізделген басты мақ саты қ алыптасады. Бұ л ұ рандар кө пшіліктің кө ң ілінен шығ ып, бастарын қ осады, тіпті ө зара айтарлық тай айырмашылық тары бар қ оғ амдық таптарды да біріктіруі мү мкін. Кө бінесе қ озғ алыстар стихиялы тү рде пайда болады.
Қ оғ амдық қ ұ рылысқ а қ атынасына қ арай саяси қ озғ алыстар:
Консервативтік.
Реформистік.
Революциялық.
Контрреволюцялық болып бө лінеді.
Саяси қ озғ алыс бір қ алыпта тұ рмайды. Ол дамып, ө згеріп отырады жә не мынадай сатылардан тұ рады:
1. Қ озғ алысқ а қ ажеттілік жә не оның пайда болуы:
2. Ү гіт-насихат, ә рекет ету сатысы:
3. Дамыығ ан жұ мыс кезең і:
4. Саяси қ озғ алыстың ө шу сатысы.
Қ оғ амдық қ озғ алыстардың ішінде кең тарағ анының бірі – «Халық майдандары». Оларғ а жалпы қ оғ амғ а қ атысы бар, ә леуметтік таптардың барлығ ының немесе кө пшілігінің мү ддесін қ амтитын мә селерді шешуге бағ ытталғ ан бірлестіктер жатады. Олар жалпыдемократиялық принциптердің негізінде қ ұ ралады жә не жұ мыс істейді. Онда қ атаң айқ ындалғ ан ұ йымның тү рі мен мү шелігі болмайды. Оның қ ұ рамында қ алың бұ қ ара халық тың мү ддесін кө здейтін саяси партиялар, кә сіпорындар жастар жә не т.б. ұ йымдар да кіруі мү мкін.Халық майдандарының мынадай тү рлері бар:
Қ оғ амдағ ы батыл ө згерістер кезінде саяси кү штер дү ниеге келіп қ алыптасады. Сол саяси кү штерден пайда болғ ан халық майдандары.
Ө здерің нің саяси ық палы жетіспегенде маң ызды мақ сатқ а жету, саяси билікті алу ү шін саяси партиалардың немесе олардың кө семдерінің бастауымен қ ұ рылғ н халық майдандары.
Соғ ысқ а, фашизмге қ арсы, демократияны қ орғ ау ү шін интерноционалдық негізде қ алыптасқ ан халық майдандары. М: 1936 жылы Францияда қ ұ рылғ ан халық майданы фашизмнің дамуына жол бермеді, т.с.с.

3.Қ азіргі кезең дегі саяси қ озғ алыстар.
Қ азіргі уақ қ ыта мынадай саяси қ озғ алыстар бар:
Консервативтік бағ ыттағ ы қ озғ алыстар: ө ткенді кө ксеу, дә ріптеу, оны сынсыз қ абылдау, сонымен қ атарлы дә стү рлі саяси формалар мен институттарғ а ерекше сенім арту:
Реформистік бағ ыттағ ы қ озғ алыстар: олар капиталистік қ оғ амды бірте – бірте реформалауды мақ сат етеді:
Демократиялық қ озғ алыстар: ө зекті мә селелерді демократиялық тұ рғ ыда шешуге бағ ытталғ ан ә р тү рлі либералдық, діни, бейбітшілік жә не т.б. ұ йымдардың қ ызметі:
Неоконсервативтік қ озғ алыстар: мемлекеттік капитал мү ддесіне бағ ыну, қ ызмет ету, жеке- дара белсенділікті, ә леуметтік- тең сіздікті қ олдау, дә стурлі моралдық мұ раттарды дамытуды кө здейді:
Революциялық бағ ыттағ ы қ озғ алыстар: бұ лар қ оғ амның ә леуметтік-экономикалық қ ұ рылымында сапалы ө згерістер жасау арқ ылы дамудың прогрессифті жолына тү суді кө здейтін жұ мысшы жә не коммунистік қ озғ алыстар.
Басқ а елдердегі сияқ ты Қ азақ станда да қ оғ амдық қ озғ алыстар мен ұ йымдар баршылық. Алдына қ ойғ ан мақ саттарына қ арай оларды былайша топтастыруғ а болады.
Экологиялық бағ ыттағ ы ұ йымдар.Оларғ а жататындар «Невада-Семей» қ озғ алысы, «Арал-Азия-Қ азақ стан» халық аралық қ оғ амдық комитеті, «Табиғ ат» комитеті, т.с.с.
Ұ лт мә селесін шешуге тырысқ ан топтар. Оларғ а: Қ азақ станның «Азат»азаматтық қ озғ алысы, славяндардың республикалық қ оғ амдық «Лад» қ озғ алысы, «Русская община», «Единство» қ оғ амдық бірлестігі, республикадағ ы казактар қ озғ алысы, неміс, ұ йғ ыр, грек, кә ріс жә не т.б. мә дениет орталық тары.
Тарихи-ағ артушылық қ оғ амдар: «Мемориал», «Ә ділет, «Ақ иқ ат» жә не т.б.
Ә леуметтік талаптар қ ойғ ан ұ йымдар: «Атамекен», «Алтын бесік», «Жерұ йық», «Шаң ырақ» жә не т.с.с.
Сонымен қ атар республикада ардагерлер, ә йелдер, жастар одақ тары жә не т.б. кө птеген қ оғ амдық ұ йымдар мен қ озғ алыстар бар.Осылардың бә рі, ө з ерекшеліктері болуына қ арамастан ең бекшілердің белсенділігін арттырып, Қ азақ станның гү лденіп ө ркендеуіне, тұ рақ ты дамуына ү лестерін қ осқ анда ғ ана мақ саттарына жетпек.
Енді соң ғ ы мә ліметтер бойынша бір ғ ана Қ арағ анды облысында 6 саяси партия, 8 саяси мақ саттағ ы қ оғ амдық қ озғ алыстар, 16 жастар ұ йымдары, 6 ә йелдер ұ йымдары, 13 ұ лттық мә дени орындар, 2 табиғ ат қ орғ ау қ озғ алысы, 15 тә уелсіз кә сіподақ, 85 діни бірлестіктер, 273 басқ а да ә р тү рлі ұ йымдар мен бірлестіктер бар. Енді барлық облыстардың қ оғ амдық қ озғ алыстары мен бірлестіктерінің қ анша екенін ескерсек, тү сінігіміз кең ейе тү спек.
Егемендік, тә уелсіздік алу қ оғ амдық -саяси ұ йымдар мен қ озғ алыстардың жұ мысын тү бірінен қ айта қ ұ руғ а объективті негіз қ алады. Ұ йымдар мен қ озғ алыстар саяси процеске тартылды, ө мірді ө згерту жә не жақ сарту олардың іс-ә рекетіне де байланысты деген тү сінік ә рбір адамның санасына ене бастады.Бұ л-тоталитарлық саяси режімнен демократиялық ө мірге енудің айғ ағ ы болды. Бұ қ араның іс-қ имылының артуына, кө птеген саяси-қ оғ амдық ұ йымдар мен қ озғ алыстардың ө мірге келуіне жағ дай жасады.
Жеке ұ йымдар мен қ озғ алыстар:
«Азат» азаматтық қ озғ алысы. Бұ л ұ йым 1990 жылдың шілде айында Алматы қ аласында қ ұ рылды, ә р тү рлі партия, кә сіподақ, ә йелдер, ардагерлер, діни, жастар, т.б. ұ йымдарды біріктіреді. Іс-ә рекеттің нысаны мен тә сілдерінің негізі: мемлекеттік билік органдарын конституциялық жолмен қ алыптастыру; баламалы заң жобаларын жасау; жоғ арғ ы жә не жергілікті ұ йымдардың қ абылдайтын саяси шешімдеріне; жиналыс, митингі, шеру тарту ісіне қ атынасу.
«Азаттың» бө лімшелері барлық облыстарда бар, жоғ арғ ы органы-съезд, 300-ден астам мү шелері бар. Ең кө п мү шелері Оң тү стік Қ азақ стан, Жамбыл, Қ ызылорда.Алматы, Батыс Қ азақ стан, Шығ ыс Қ азақ стан облыстарында.
«Азат» басқ а елдердегі осындай қ озғ алым ұ йымдары мен тікелей байланысты. «Азат» газетін шығ арады, «Қ азақ тілі» қ оғ амымен тікелей байланыста.
«Азат» қ озғ алысы республика жерінде ө з жарғ ысына, Конституцияғ а сә йкес жұ мыс жү ргізеді. Негізгі мақ саты-толық саяси-экономикалық тә уесіздікке қ ол жеткізу, ә леуметтік ә ділеттілік жә не демократия принциптерін іске асыру, барлық азаматтардың материялдық жә не рухани ө мірін қ амтамасыз ету.
Экономика саласында жер, кен байлық тары, су, орман жә не басқ а да байлық тар республиканың меншігі. Жер сатылмауы керек, бірақ қ ажеттілікке қ арай жалғ а беріледі. Ұ лт мә селесінде барлық азаматтар тең қ ұ қ ық ты, ұ лтына, дініне қ арай бө лінбеу керек.
Қ азақ мектебінің жә не тә рбиенің ұ лттық тұ жырымдамасы жасалуы керек. Қ азақ стан тарихы, қ азақ тілі жә не ә дебиеті барлық оқ у орындарында дербес пә н ретінде оқ ытылуы қ ажет. Басқ ару жү йесінде тоталитарлық ү сиемдікке, ә кімшіл-ә міршіл жү йеге қ арсы кү рес жү ргізілуі қ ажет.
«Ә ділет» тарихи-ағ артушылық қ оғ амы - жарғ ысы, бағ дарламасы бар. Қ оғ ам мү шелері 19 халық комиссарының (министірдің), 1938 жылы Алматы маң ында атылғ андардың кө мілген жерлерін анық тады. Сталиндік қ уғ ын-сү ргінге ұ шырағ андарды еске алу ү шін қ аржы жинады.
Қ азіргі уақ ытта «Ә ділеттің» Астана, Қ арағ анды, Шымкент, Алматыда жергілікті ұ йымдары бар. Қ оғ ам мү шелері 1500-ге жуық, негізіне студенттер жә не қ оғ ам қ айраткерлері.
«Ақ иқ ат» тарихи-ағ артушылық қ оғ амы 1988 жылы желтоқ санның 13-інде қ ұ рылды. Қ оғ амның мақ сатының бірі – халық тың ескі ә дет-ғ ұ рпын қ алпына келтіру, туғ ан ө лкенің тарихын зерттеу, қ азақ жә не басқ а халық тардың ұ лттық тілін дамыту. Қ уғ ын-сү ргінге ұ шырағ андар туралы бірнеше мақ алалар жә не кітаптар жариялады. Қ оғ амның ү ш мың нан астам мү шесі бар. Алматы, Оң тү стік Қ азақ стан, Жамбыл, Қ арағ анды, Ақ мола облыстарында бө лімшелері бар. Қ оғ ам жұ мысына негізінен зиялы қ ауым ө кілдері мен студент жастар қ атынасады.
Орыс қ ауымы (русская община) - Ә ділет министірлігінде қ ыркү йектің 1- інде тіркеуден ө тті. 14 облыста бө лімшелері бар. Жалпы саны 70 мың адамнан асады.
Қ ауымның іс-ә рекеті жарғ ы жә не бағ дарламасына сә йкес орыс жә не басқ а да славян халық тарының рухани ө ркендеуінің, олардың мә дениетін, білімінің барлық дә режесін дамытуғ а бағ ытталғ ан, Қ азақ станда азаматтық қ оғ ам қ ұ руғ а ә сер етуі қ аралғ ан. Қ ауым «Русский вестник» атты газет шығ арады, жастарды мү ше етіп тартуғ а кө птеген шара қ олдануда.
Қ ауым 1992 жылы мемлекеттік екі тілділікті жақ тап қ ол жинады, Шығ ыс Қ азақ стан облысында ө ткізілген митингілерді жақ тады. 1993 жылдың қ аң тар айында президент атына Орыс университетін ашуды сұ рап хат жолдады.
Жастардың рухани жә не дене шынық тыру дайындығ ын жақ сарту мақ сатында олардың спорттық – патриоттық клубқ а мү ше болуын насихаттайды. Жастар клубын ұ йымдастыру ү шін спорт залдарын жалғ а алуғ а қ аражат бө лді. Кө ркемө нер ұ жымдарын қ ұ руғ а ат салысады.
21жылы наурыз айында қ ұ рылды, 10 мың нан астам мү шесі бар, орталығ ы Астана қ аласында.Қ озғ алыстың негізгі мақ саты – Қ азақ стан Республикасында тұ ратын славян халық тарының тілін, мә дениетін, рухани ө мірін гү лдендіру, республикада демократияны, азаматтырдың саяси, экономикалық, ә леуметтік-мә дени қ ұ қ ық тары мен бостандығ ын, бейбітшілікті, халық тар достығ ын дамыту, нығ айту.
Қ азақ станның ә йелдер одағ ы. Бұ л қ оғ амдық ұ йым 1991 жылдың мамыр айында қ ұ рылды. Қ ұ рылу мақ саты - ә йелдердің қ оғ амдағ ы саяси, ә леуметтік, экономикалық, рухани ө мірдегі рө лін арттыру. Одақ республикадағ ы реформаны жақ тайды. Соң ғ ы 7-8 жылда бұ л салада қ ыруар ұ йымдастыру жұ мысын атқ арады. Ә йелдер қ озғ алысының мә селелері туралы семинар, мә слихаттар ө ткізді, ардагер ә йелдерге, кө п балалы аналарғ а, балалар ү йіне материалдық кө мекті ү немі ұ йымдастырып келеді. «Ә йелдер қ азіргі қ оғ амда» деген халық аралық конференция ө тізді. Қ азақ станның ә йелдер одағ ы Орталық Азия елдерінің халық аралық конгресінің мү шесі.
Қ азақ стан Республикасының ә йелдер кең есі 1991 жылы қ азанның 21-інде тіркеуден ө тті.Басқ арма жә не президиум мү шелері 1991 жылы тамыздың 20-сында сайланды, ұ йымның Жарғ ысы бар.Бірнеше рет республикалық пленумы ө тті. «Ә йелдердің кә сіпкерлік іс-қ ызметі туралы» конференция, Семей қ аласында акушер-гинекологтардың республикалық съезін, 1993 жылдың қ ыркү йек айында Орта Азия елдері ә йелдерінің халық аралық конференциясын ө ткізді.
Қ азақ станның жастар одағ ы. Қ ұ рамында 500 мың нан астам мү шесі бар. Одақ тың мү шелері – Қ азақ станның мамандары мен жас ғ алымдарының ассоциациясы, жастар кә сіпкерлігін дамыту – «Асар» ассоциациясы, спортшв балаларғ а кө мек беретін «Алтын шабақ» қ оғ амы.
Қ азақ станның жастар одағ ы – дербес қ оғ амдық ұ йым, республиканың жастарын ерікті тү рде біріктіреді.Республика Конституциясына, заң дарына негізделген жарғ ысы жә не бағ дарламасы бар.
Одақ тың негізгі мақ саты – жас азаматтардың еркін дамуына жағ дай жасау, олардың экономикалық, ә леуметтік-мә дени қ ұ қ ық тары мен бостандығ ын қ орғ ау, іске асыру.Одақ жастардың мемлекеттік жә не қ оғ амдық жұ мыстарда жігерлілігін жә не дербестігін арттыру, олардың ғ ылыми-техникалық жә не кө ркемө нер шығ армашылығ ын дамыту саласында сан қ ырлы жұ мыстарды іске асырып жатыр.
Ауғ анстандағ ы соғ ыс ардагерлерінің ұ йымы. Бұ л тіркеуден ө ткен қ оғ амдық ұ йым. Негізгі мақ саты – Ауғ анстандағ ы соғ ыс ардагерлерін ә леуметтік бейімдеу, оларғ а медициналық кө мек кө рсету, олардың қ ұ қ ық тық жә не ә леуметтік қ орғ ау, олардың отбасына моральдық кө мек ұ йымдастыру, соғ ыста қ айтыс болғ андардың атын, ерлігін мә ң гілік есте қ алдыру, жастарды патриоттық жә не интернационализм рухында тә рбиелеу. Ұ йым соғ ыс ардагерлерімен ү немі кездесу ұ йымдастырып, олардың тілек-мү дделерін зерттеп отырады. Беделі ө те жоғ ары.
Адам қ ұ қ ығ ы бюросы.Бұ л қ оғ амдық ұ йым адам қ ұ қ ығ ын іске асыру туралы қ рғ амдық бақ ылауды іске асырады, республикадан тыс жерлерге қ оныс аударғ ысы келетін азаматтардың қ ұ қ ығ ын, республикадағ ы демократияның іске асырылуын қ орғ айды. Жұ ртшылық қ ауым бұ л ұ йымды ө те жақ сы біледі, тиісті кө мектерін алып отырады.
Қ азақ стан Республикасындағ ы Кә сіподақ федерациясы кең есі. Кә сіподақ федерациясы ерікті қ оғ амдық ұ йым, кә сіпдақ мү шелерінің қ ұ қ ығ ын жә не мү ддесін қ орғ айды.14 облыста облыстық жә ен 22 салалық кә сіпдақ бірлестіктері бар. Федерацияның қ ұ рамында Ғ ылым академиясының, архитектура, Жобалық жә не Зерттеу институттарының, инновацияық жә не ұ сақ кә сіпкерлер, мұ най, газ, кө мір, т.б. кә сіподақ тары бар.Қ азірде федерация 7, 5 млн. Кә сіподақ мү шелерінен, 43 мың нан астам бастауыш ұ йымдардан тұ рады.Кә сіподақ, ұ йымдарына жергілікті жерлерде басшылық жасайтын 835 аудандық жә не қ алалық, 209 облыстық кә сіподақ қ оғ амдары бар.
Федерация жұ мысының негізгі бағ ыты – мү шелік ұ йымдардың ә леуметтік-экономикалық, қ ұ қ ық тары мен мү ддесін қ орғ ау, ең бек, тұ рмыс, мә дениет, спорт мә селелері туралы ү кіметпен келісім жасау. Федерация кең есі Парламенттің заң қ абылдау мә селесіне қ атысып, заң жобаларын жасайды.
Кә сіподақ федерациясы ө тпелі кезең де кө мір, тү сті металлургия, т.б. шаруашылық салаларындағ ы ең бекшілердің жұ мысқ а орналасу, жалақ ы, ә леуметтік кө мек алу ісіне ү немі араласып келеді. Республикалық «Бірлесу» кә сіподағ ы жә не Қ азақ станның тә уелсіз кә сіподақ орталығ ы. Қ азақ стан Республикасының «Бірлесу» кә сіподағ ы 1989 жылдың қ араша айында ұ йымдастырылды. Оның қ ұ рылтайшысы экономиканың мемлекеттік емес секторының қ ызметкерлері.Оларды мұ ндай ұ йым қ ұ руғ а итермелеген жағ дай – ең бекшілердің еркін ең бегі қ ұ қ ығ ына шенеунік тарапынан тыйым салынуы, заң алдында ө здерін қ орғ ай алмайтындағ ы, оларды ә кімшіл-ә міршіл жү йеден қ орғ ауы.
«Бірлесу» кә сіподағ ы республикадағ ы ғ ана емес, бұ рынғ ы КСРО-дағ ы да бірінші тә уелсіз кә сіподақ ұ йымы болды.
«Бірлесу» қ ысқ а мерзім ішінде сотта 50-ден астам одақ мү шелерінің мү ддесін қ орғ ады, 500-ден астам ең бекшілердің мекеме бастық тарына наразылығ ын жолдады, олардың басым кө пшілігі қ анағ аттандырылды.
«Невада-Семей» халық аралық ядролық соғ ысқ а қ арсы қ озғ алыс. Бұ л ең бекшілердің еріктілік негізінде қ ұ рылғ ан ұ йымы. Ұ йым халық аралық «Невада-Семй-Морура-Лобнор-Новая Земля» ядролық соғ ысқ а қ арсы бірлікке кіреді. Қ озғ алыстың негізгі мақ саты- ядролық қ аруды жә не соғ ысты адамзат ө ркениетінен аластау, ядролық сынақ жү ргізілген аймақ тар халқ ын экологиялық жә не ә леуметтік қ орғ ау. Табиғ атты, Адамды, Мә дениетті қ айта жаң ғ ырту.Осы қ озғ алыстың бастамасына сә йкес Қ азақ станда ядролық сынақ жү ргізуге тыйым салынады, «ядролық қ арусыз ел» деп жарияланды.Бү кіл ә лем халқ ы бұ л бастаманы қ олдады.
«Арал-Азия-Қ азақ стан» халық аралық қ оғ амдық комитеті. Бұ л комитет 1987 жылы белгілі ақ ын М.Шахановтың бастамасымен қ ұ рылып, республика жұ ртшылығ ы оны мақ ұ лдады. Оның мақ саты: Арал тең ізі жағ дайына, республикадағ ы экоклкгиялық дағ дарысқ а қ оғ амдық пікірді аудару, Арал тең ізін қ алпына келтіру туралы жобалар мен бағ дарламалар жасау.
Комитеттің бастамасымен Арал қ орына қ аражат тү сірілді, Қ азақ станның белгілі ақ ындарының қ атысуымен поэзия кеші, дө ң гелеки ү стел, Мә скеуде арал кү ні, Арал аймағ ында экоклогиялық апат туралы телемарафон ө ткізіледі.1996 жылы халық аралық «Арал-азия-Қ азақ стан» қ оғ амдық комитетінің мә ртебесі бекітілді.Аралды сақ тау туралы, Арал аймағ ындағ ы экологиялық жә не ә леуметтік мә селелерді шешу туралы шараларды іске асыруда кө птеген шаралар іске асырылуда.Осы мақ сатпен «Халық аралық Арал сыйлығ ы» қ ұ рылып, ол Арал аймағ ындағ ы мә селелерді шешуге ү лес қ осқ ан ғ алымдарғ а, қ оғ амдық, қ айраткерлерге беріледі. Комитет жанынан Арал жә не Қ азақ стан экологиясы туралы қ оғ амдық академия қ ұ рылды. Жоғ арыда қ оғ амдық -саяси ұ йымдар мен қ озғ алыстарғ а біршама сипаттама бердік.Олардан щығ атын қ орытынды – қ оғ амдық ұ йымдар мен қ озғ алыстар тә уелсіз республикамыздың кү рделі мә селелерін шешуге зор ү лес қ осуда.