Эпидемиологиясы. ДНЕ-нің ҚД екі түрінде де таралу жиілігі шамамен 30%-ды құрайды

ДНЕ-нің Қ Д екі тү рінде де таралу жиілігі шамамен 30%-ды қ ұ райды. Қ Д-1 кезінде сырқ ат басталғ аннан 5 жылдан кейін науқ астардың 10% кө рініс бере бастайды. Қ Д-2 кезінде ДНЕ жаң а жағ дайлары жылына науқ астардың шамамен 6%-да байқ алады. Жиі анық талатын тү рі симметриялық сенсомоторлы ДНЕ болып табылады.

Клиникалық кө рінісі

Сенсомоторлы ДНЕ қ озғ алыстың жә не сезімталдық тың бұ зылу кешенімен кө рінеді. ДНЕ-нің дистальды тү рінің жиі симптомы ұ юмен жә не жыбырлағ ан сезіммен сипатталатын парестезия болып табылады. Науқ астар қ олмен ұ стағ анда жылы болуына қ арамастан, аяқ тың жиі тоң уына шағ ымданады, бұ л белгі полинейропатияны ишемиялық ө згерістерден ажыратуғ а мү мкіндік береді, себебі екіншісінде қ олмен ұ стағ анда аяқ салқ ын болады. Сенсорлы нейропатияның ерте кө рінісі вибрациялық сезімталдық тың бұ зылуы болып табылады. Оғ ан «мазасыз аяқ» синдромы тә н, бұ л тү нде дамитын парестезиямен, сезімталдық тың жоғ арылауымен кө рінеді. Аяқ тағ ы ауыру сезімі науқ асты тү нде мазалайды, кейде науқ ас тіпті жамылғ ының аяқ қ а тиюін де кө тере алмайды. Типті жағ дайларда облитерациялық артерия ауруларында ауыру сезімі жү рген кезде басылады. Жылдар ө те ауыру сезімі жү йке талшық тарының жойылуына байланысты тоқ тауы мү мкін. Гипоэстезия сезімталдық тың «шұ лық» жә не «қ олғ ап» типі бойынша тү сіп қ алуымен сипатталады. Терең, проприоцептивті сезімталдық тың бұ зылуы координацияның бұ зылуы мен қ озғ алыстың қ иындауына (сенсорлы атаксия) ә келеді. Науқ ас «ө зге аяқ» белгісіне, «мақ та ү стінде тұ ру» сезіміне шағ ымданады. Трофикалық иннервацияның бұ зылуы терінің, сү йектің жә не сің ірдің дегенеративті ө згерістеріне ә келеді. Ауыру сезімінің бұ зылуы жиі науқ астың ө зі байқ амай инфицирленетін табан микрожарақ аттарына ә келеді. Координация мен жү рістің бұ зылуы табан буындарына физилогиялық емес жү ктеменің тү суіне ә келеді. Нә тижесінде аяқ тың тірек-қ имыл аппаратында анатомиялық арақ атынас бұ зылады. Тобық байланымдары деформацияланады, ісінеді, фрактуралар, созылмалы ірің ді ү рдістер дамиды (7.8.5 бө лімді қ араң ыз).

Автономды ДНЕ-нің бірнеше формаларын ажыратуғ а болады. Кардиоваскулярлы тү рінің себебі— ірі қ антамырлар мен жү рек-ө кпе кешені иннервациясының бұ зылысы. Кезбе жү йкесі анағ ұ рлым ұ зын болады, сондық тан ол басқ алармен салыстырғ анда ерте зақ ымданады. Симпатикалық ә серлердің басым болуы нә тижесінде тыныштық кезде тахикардия дамиды. Ортостазғ а адекватты емес реакция ортостатикалық гипотензия мен синкопальды жағ даймен кө рінеді. Ө кпе-жү рек кешенінің вегетативті денервациясы жү рек ырғ ағ ы вариабельділігінің болмауына ә келеді. Автономды нейропатиямен Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың арасында ауырсынусыз ө тетін миокард инфаркті кең таралады.

ДНЕ-нің гастроинтестинальды тү рінің симптомдары асқ азанның тез немесе баяу босауымен сипатталатын гастропарез болып табылады, бұ л инсулиндік терапияны таң дауда аса қ иындық тар тудырады, себебі кө мірсулардың сің ірілу уақ ыты мен кө лемі ауытқ ып отырады; ө ң еш атониясы, рефлюкс-эзофагит, дисфагия; сулы диарея. ДНЕ-нің урогенитальды тү рінде несепағ ар мен қ уық атониясы дамып, несеп инфекцияларының дамуына, эректильды дисфункция (шамамен науқ астардың 50%); ретроградты эякуляцияғ а ә келеді.

ДНЕ-нің басқ а вегетативті кө ріністері — гипогликемияны анық тау қ абілетінің бұ зылуы, кө з қ арашығ ы қ ызметінің бұ зылуы, тер бездері қ ызметінің нашарлауы (ангидроз), диабеттік амиотрофия.