M3 – m1)/m

Мұ ндағ ы m₃ – мұ наймен ((мұ най ө німімен) пикнометрдің массасы, г. m₁ – бос пикнометрдің массасы. г; m – никнометрдің су саны, г.

«Кө рнект» тығ ыздық ты тығ ыздық қ а мына формула бойынша алмастырады:

²⁰₄ = (0, 99823 – 0, 0012) ^/ +0, 0012 =, 0, 997032 ^/ + 0, 0012

2-кесте

«Кө рнекі» тығ ыздық қ а тү зетулер.

«кө рнекі» Тығ ыздық,	Тү зету	«кө рнекі» Тығ ыздық,	Тү зету
0, 6900-0, 6999	0, 0009	0, 8500-0, 8599	0, 0013
0, 7000-0, 7099	0, 0009	0, 8600-0, 8699	0, 0014
0, 7100-0, 7199	0, 0009	0, 8700-0, 8799	0, 0014
0, 7200-0, 7299	0, 0010	0, 8800-0, 8899	0, 0014
0, 7300-0, 7399	0, 0010	0, 8900-0, 8999	0, 0015
0, 74000, 7499	0, 0010	0, 9000-0, 9090	0, 0015
0, 7500-0, 7599	0, 0010	0, 9100-0, 9199	0, 0015
0, 7600-0, 7699	0, 0011	0, 9200-0, 9299	0, 0015
0, 7700-0, 7799	0, 0011	0, 9300-0, 9399	0, 0016
0, 7800-0, 7899	0, 0011	0, 9400-0, 9499	0, 0016
0, 7900-0, 7999	0, 0012	0, 9500-0, 9599	0, 0016
0, 8000-0, 8099	0, 0012	0, 9600-0, 9699	0, 0017
0, 8100-0, 8199	0, 0012	0, 9700-0, 9799	0, 0017
0, 8200-0, 8299	0, 0013	0, 9800-0, 9899	0, 0017
0, 8300-0, 8399	0, 0013	0, 9900-1, 0000	0, 0018
0, 8400-0, 8499

Мұ ндағ ы 0, 009823-20⁰С температурадағ ы судың тығ ыздығ ының мә ні; 0, 0012-0, 1МПа қ ысым (760 мм.сын.бағ.) мен 20⁰С температурадағ ы ауаның тығ ыздығ ының мә ні.

Осы формула бойынша «кө рнекі» тығ ыздық тарғ а тү зету 2-кестеде келтірілген. Зерттелетін мұ найдың ²⁰₄ тығ ыздығ ын анық тау ү шін тү зетуді «кө рнекі» тығ ыздық мә нін есептейді. Қ атар анық талғ ан тығ ыздық тардың мә ндері арасындағ ы айырмашылық 0, 0004-тен аспауы қ ажет.

50⁰С температурада тұ тқ ырлығ ы 75мм²/с жоғ ары мұ найдың (мұ най ө німінің) жә не бө лме температурасындағ ы қ атты мұ най ө німдерін белгісі бар пикнометр кө мегімен анық тайды. Қ ұ рғ ақ жә не таза пикнометрді қ абырғ аларын былғ ап алмай, абайлап жартысына дейін мұ наймен (мұ най ө німімен) толтырады. Тұ тқ ырлығ ы ө те жоғ ары мұ най ө німдерін алдымен 50-60⁰С температурағ а дейін қ ыздырып, содан кейін пикнометрді толтырады. Пикнометрді жартылай толтырғ аннан кейін 80-100⁰С температурада (мұ най ө німдерінің тұ тқ ырлығ ына қ арай) 20-30 минут бойына термостатта ауа кө піршіктері жойылғ анғ а дейін қ ыздырып, кейіннен 20⁰С-қ а дейін салқ ындатады.

Егер мұ най ө німі бө лме температурасында қ атты кү йде болса (мысалы тотық қ ан битум), онда пикнометрді жартысына дейін мұ най ө німдерінің ұ сақ бө ліктерімен толтырады. Осыдан кейін мұ най ө німінің балқ у температурасынан 10⁰С жоғ ары температурада (100⁰С температурадан жоғ ары) ауа кө піршіктері жойылып, толық балқ ығ анғ а дейін термостатта қ ыздырады. Кейіннен 20⁰С температурағ а дейін салқ ындатып, пикнометрдің сыртын қ ұ рғ атып сү ртіп, 0, 0002г дә лдікке дейін ө лшейді.

Осыдан кейін мұ най ө німі бар пикнометрді дистелденген сумен толтырып, 20 0, 1⁰С температурада су дең гейі тұ рақ ты болғ анғ а дейін термостатта ұ стайды. Судың артық мө лшерін пипеткамен немесе фильтр қ ағ азымен жинап алады да пикнометрдің ішкі жағ ынан тү тігін қ ұ рғ атып сү ртеді. Пикнометрдегі су дең гейін белгінің жоғ арғ ы бө лігімен орнатады. Пикнометрдің сыртын қ ұ рғ атып сү ртіп 0, 0002г дә лдікке дейін ө лшейді.

Зерттелетін мұ найдың «кө рнекі» тығ ыздығ ын мына формуламен есептейді:

= (m₃ – m₁)/{m-(m₄-m₃)}

Мұ ндағ ы m₄- мұ най ө німі мен суы бар пикнометрдің массасы, г. m₃ – мұ най ө німімен пикнометрдің массасы, г; m₁ – бос пикнометрдің массасы, г; m- пикнометрдің су саны, г.

Алынғ ан «кө рнекі» тығ ыздық ты ²⁰₄ тығ ыздық қ а есептейді. Қ атар орындалатын тығ ыздық ты анық таулар арасындағ ы айырмашыдық 0, 0008-ден артпауы керек.

Зерттелетін мұ най немесе мұ най ө німінде судың жә не механикалық қ оспалардың болуы тығ ыздық ты анық тау нә тижелеріне кері ә серін тигізетінін ескерген жө н.