Гидрожетекті қондырғылардағы жетекші қозғалтқыштың қуаты

ШҰ СҚ жетегінің қ уаты ө згертуші механизмнің жетекші звеносындағ ы кү ш салудың, ПӘ К-ң, қ ондырғ ының жер ү сті жә не жер асты бө лшектерінің ө згеріс ерекшеліктерімен, уақ ыт бірлігінде қ ондырғ ының жасайтын пайдалы жұ мысымен анық талады.

Пайдалы жұ мыстың жасалуына кететін пайдалы қ уат Q_нH туындысымен анық талады (Q_н – ұ ң ғ ымалы сорғ ының берілісі, Н – қ абат сұ йық тығ ының кө терілу биіктігі) жә не ол жетектің тү ріне байланысты емес.

Штангілі ұ ң ғ ымалы сорғ ылардың жетегі гидравликалық болғ анда жетекші қ озғ алтқ ыштың қ уаты

(13.43)

мұ нда η _п, η _п – сә йкесінше қ ондырғ ының жерасты жә не жер ү сті бө ліктерінің ПӘ К-і; Q – гидрожетектің кү штік сорғ ысының берілісі; р – қ абат сұ йық тығ ын кө теруге жасалатын пайдалы жұ мысты жасайтын кү штік сорғ ының (немесе сорғ ыдағ ы қ ысымның ө згеруі) қ ысымы.

Кү штік сорғ ының берілісі Q бір минуттағ ы штангі аспа нү ктесінің қ ос жү ріс санымен, кү штік органның геометриялық пішіндерімен жә не штангі аспа нү ктесінің қ озғ алыс заң дылығ ының ерекшеліктерімен анық талады.

мұ нда f_щц – штангілі цилиндрдің поршенінің кө лденең қ имасының эффективті ауданы; l – штангі аспа нү ктесінің жү рісінің ұ зындығ ына тең поршень жү рісінің ұ зындығ ы; n – бір минуттағ ы қ ос жү ріс саны; η _Q – ә р тү рлі аппараттар арқ ылы ө ткен сұ йық тық кө лемінің Q, мысалы, қ айта қ ұ ю қ ақ пақ шасы арқ ылы бакке баратын, бір қ осжү ріс кезіндегі цилиндрге бағ ытталғ ан кө лемге қ атынасын сипаттайтын коэффициент.

Жабық сұ лбалы жә не пневматикалық аккумуляторы бар қ ондырғ ы.

Кү штік сорғ ыдағ ы Δ р = Δ р_в = Δ р_н қ ысым ө згерісін (13.25) арқ ылы анық тауғ а болады. Бірінші тең деуден екіншісін алып тастап, мынаны аламыз:

(13.44)

Бұ дан, пайдалы жұ мысты атқ аруғ а керек қ ысым ұ ң ғ ымалы сорғ ының плунжерінің ү стіндегі сұ йық тық бағ анының жарты салмағ ымен анық талатыны белгілі болады.

Біріккен сұ лбалы жә не пневматикалық аккумуляторы бар қ ондырғ ы (13.1-сурет). Пайдалы жұ мысты жасау ү шін алдың ғ ы тә сілде анық тағ андай қ ысым керек: бірінші тең деуден (13.27) екіншісін алу керек. Жауабы мына ө рнекке сә йкес болады:

(13.44):

Инерционды жетегі бар қ ондырғ ыларда (13.6-сурет) штангінің жоғ ары қ арай жү рісі кезінде (штангінің тө мен қ арай жү рісінде ол мотор ретінде жұ мыс жасайды) кү штік сорғ ыда пайда болатын қ ысым мына ө рнекпен анық талады

(13.45)

Пайдалы жұ мысқ а жұ мсалатын қ озғ алтқ ыштың қ уатын N_в = N_н тепе-тең дік шартынан табуғ а болады.ол ү шін (13.31) тең деудің оң жағ ы мен сол жағ ын қ осамыз. α =1 болғ анда

(13.46)

аламыз. Қ ос жү ріс кезінде пайдалы жұ мысқ а жұ мсалатын орташа қ уат сұ йық тық бағ анын р_ж штангінің жү ріс ұ зындығ ына кететін пайдалы жұ мыстың қ ос жү ріске кететін уақ ытқ а t_ц қ атынасымен анық талады.

Қ ұ бырлардың, штангілердің жә не сұ йық тық тың салмағ ымен шартталғ ан кү ш салуларды ғ ана ескеріп, оң жә не сол жақ тарын қ осу арқ ылы мынаны аламыз

(13.47)

Алынғ ан есептеулерден пайдалы жұ мысты жасауғ а кететін қ ысымды анық тау кө п қ иындық ты қ ажет етпейтіні анық талды.

Ең қ иыны жетектің ү йкеліспен шартталғ ан тікелей энергия шығ ындарымен ғ ана емес, сондай –ақ қ айта қ ұ ю қ ақ пақ шасының жә не т.б. қ ондырғ ылардың жұ мысы кезіндегі энергия шығ ынымен анық талатын ПӘ К-ті есептеу. (13.38) жә не (13.39) тең деулерінің оң жә не сол жақ тарын қ осып, оларғ а алдын-ала С₁ - С₆ тұ рақ тыларын қ ойып, оларды жең ілдеткеннен кейін мынандай тә уелділікті аламыз:

(13.48)

р = n_Σ p_полез белгілейік, мұ нда n_Σ – жетектегі шығ ындардың сомасын ескеретін коэффициент. ns коэффициентін (13.48) ө рнегінің сол жә не оң жақ тарын бө лу арқ ылы анық тауғ а болады:

Бұ л коэффициент қ ондырғ ының жұ мыс кезіндегі жұ мыс сұ йық тығ ының қ ысым шығ ынын сипаттайды.

Кү штік сорғ ымен берілетін жұ мыстық сұ йық тың ақ ырғ ы қ ысымын келесі ө рнекпен кө рсетуге болады:

(13.49)

(13.50)

(13.51)

мұ нда n_{Δ k} – қ ондырғ ының тепе-тең дік дә режесін сипаттайтын коэффициент. Қ ондырғ ының толық тепе-тең дігінде n_{Δ k} = 1.

Кү штік сорғ ымен жасалатын қ ос жү ріс уақ ыты кезінде қ ысым былай ө згереді (13.13-сурет): штангінің жоғ ары қ арай жү рісінің басында қ ондырғ ының қ озғ алымалы бө лшектерінің жылдамдық алуына байланысты ол жоғ ары болады. Орнатылмағ ан қ озғ алыстың ә сері «дин коэффициентімен (13.50) ескеріледі.

Поршеньдердің орнатылғ ан қ озғ алысы кезінде сорғ ының қ ысымы қ ондырғ ының жер ү стіндегі жә не жер астындағ ы бө лшектерінің ү йкеліс кү шіің болуынан р-дан жоғ ары болады, олар n_тр коэффициентімен (13.51) ескеріледі.

Тежелу кезінде ү деу теріс, ал штангінің аспа нү ктесіндегі кү ш салудың азаюйынан қ ысым азаяды.

Қ ондырғ ының бір жұ мыс цикліндегі қ ысымның ө згерісі қ озғ алтқ ышты жү ктеудің біркелкі еместігіне шартталады, сондық тан қ уатты келесі тү рде анық тауғ а болады:

(13.52)

мұ нда η _н – кү штік сорғ ы ПӘ К-і; η _дв – қ озғ алтқ ыш ПӘ К-і; Q – гидрожетектің кү штік сорғ ысының берілісі; t_ц – қ осжү рістің ұ зақ тылығ ы.

Алдында алынғ ан тә уелділіктерді (13.52) қ ойып, оларды жең ілдеткеннен кейін қ озғ алтқ ыш қ уатын анық тайтын формуласын аламыз

(13.53)

мұ нда α, β, γ – сә йкесінше штангі аспа нү ктесінің ү демелі, баяулатылғ ан қ озғ алыстардың жә не қ осжү ріс уақ ытының балансы кезіндегі орнатылғ ан қ озғ алыстың ү лесі.

Негізгі ә дебиет

1 [12тар. 303-345бет.]